DOI Artikel:
Adamczuk, Arkadiusz: Iluminowane kodeksy rękopiśmienne Discordantium canonum concordia Gracjana: zarys problematyki badawczej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27559#0354
352
MATERIAŁY
zależy najprawdopodobniej od miejsca i czasu powstania rękopisu'". Niekiedy
bowiem władca świecki ukazany jest jako podległy władzy kościelnej'", a nie-
kiedy twórca miniatury wyraźnie podkreśla jego odrębność i niezależność'^. Część
druga dekretu dzieli się na XXXVI catMae. Autor na początku każdej z nich przed-
stawia fikcyjną sytuację prawną, zazwyczaj w formie kilkuzdaniowego opowiadania.
Ilustruje ona pewien ogólny problem, taki jak np. symonia (can.sa I), dziedziczenie
majątku kościelnego (catt^a VIII), stosunek Kościoła do handlu (caa^a XXI), woj-
ny (rozumianej jako krucjata, catt^a XXIII) czy prawne aspekty zawierania mał-
żeństw kanonicznych (catMae XXVII-XXXVI). Następnie, na podstawie przedsta-
wionej sytuacji, zadaje kilka pytań będących podstawą do rozważań na dany temat
opartych na przytaczanych autorytetach: Pisma Świętego, Ojców Kościoła, orzeczeń
soborowych i papieskich. Owe krótkie opowiadania na początku każdej catMae ilus-
trowane są figuralną miniaturą. Dekret kończy się częścią trzecią, będącą osobnym
traktatem De consecratione, również opatrzonym stosowną iluminacją, przedstawia-
jącą zazwyczaj poświęcenie nowego kościoła, co stanowi przedmiot tego tekstu.
Niezwykłe interesujący, zarówno z punktu widzenia formalnego, jak i ikono-
graficznego, zespół miniatur i przedstawień marginesowych, jaki zdobi dzieło
bolońskiego mnicha, nie wzbudzał jak dotąd wielkiego zainteresowania historyków
sztuki czy kultury średniowiecznej'". A przecież rękopisy te wykonywane były
przez czołowe skryptoria Paryża i Bolonii'". Gruntowne przebadanie zachowanych
egzemplarzy pozwoli w sposób istotny wzbogacić naszą wiedzę na temat przemian
stylistycznych, jakie dokonywały się w rozwoju iluminacji książkowych. Również
dokładne przebadanie programu ikonograficznego, zwłaszcza w świetle najnowszych
opracowań z zakresu prawa kanonicznego i historii wieków średnich, pozwoli na
pełniejsze poznanie różnych aspektów życia ówczesnego społeczeństwa.
Najobszerniejszym, jak dotąd, studium nad iluminacjami rękopisów Décrétât?:
Gratiam' jest trzytomowy 7Y?e corptty o/ t/te 7?;;'7t/afMrg.s à? f/?e /Harmycripfy <?ƒ
Decretam Gratiani, Anthony Melnikasa, wydany jako tom XVI-XVIII S/ttr/t'a Gra-
Problem ten czeka dopiero na swoje opracowanie.
'"Np. w: Ms. Mar. F 77, Biblioteka Gdańska PAN, Gdańsk (Sens 1170-1180 r.)
fol. 8 V., zob.: Srer/tuawtecztM rgłaptŚ77;?'e7777a yaÆo r/z/e/a .sztuki, s. 38; Bła-
szczyk, /ńmunac/g śrer/tńow/eczttyc/i rgÆopisôw ze zbiorów pcnHorykic/!, s. 114. il. 16.
Rękopis ze zbiorów prywatnych, fol. 3, publikowany przez P. Ouliac (dz. cyt.,
s. 308-310). Miniatura przedstawia dostojnika kościelnego i króla w dwóch osobnych polach
prostokątnej miniatury, w momencie przekazywania praw członkom swoich dworów.
Jedynym opracowaniem o charakterze monograficznym jest artykuł P. Ourliac, 1/n
/Hannycrit a /7!iuiafn;y rin riecret rie Crat/et: cottjerre riarn arre coiiectior: prtvee. Autor
skrótowo omawia miniatury pod względem ikonograficznym i formalnym, podejmuje też
próbę określenia środowiska artystycznego, w którym powstał wolumin Deinem. Skromne
studium nie wyczerpuje wszystkich problemów związanych z iluminacjami tego dzieła.
'" Jeden ze znaczniejszych formalnie egzemplarzy, Ms. 558. Bibliothèque Municipale,
Tours, (Paryż 1288 r.) wykonał paryski Mistrz Honore, zob.: C. S t e r 1 i n g, La pattare
rtmrfr'evaie a ParN /300-/500, Paris 1987, s. 41-43.
MATERIAŁY
zależy najprawdopodobniej od miejsca i czasu powstania rękopisu'". Niekiedy
bowiem władca świecki ukazany jest jako podległy władzy kościelnej'", a nie-
kiedy twórca miniatury wyraźnie podkreśla jego odrębność i niezależność'^. Część
druga dekretu dzieli się na XXXVI catMae. Autor na początku każdej z nich przed-
stawia fikcyjną sytuację prawną, zazwyczaj w formie kilkuzdaniowego opowiadania.
Ilustruje ona pewien ogólny problem, taki jak np. symonia (can.sa I), dziedziczenie
majątku kościelnego (catt^a VIII), stosunek Kościoła do handlu (caa^a XXI), woj-
ny (rozumianej jako krucjata, catt^a XXIII) czy prawne aspekty zawierania mał-
żeństw kanonicznych (catMae XXVII-XXXVI). Następnie, na podstawie przedsta-
wionej sytuacji, zadaje kilka pytań będących podstawą do rozważań na dany temat
opartych na przytaczanych autorytetach: Pisma Świętego, Ojców Kościoła, orzeczeń
soborowych i papieskich. Owe krótkie opowiadania na początku każdej catMae ilus-
trowane są figuralną miniaturą. Dekret kończy się częścią trzecią, będącą osobnym
traktatem De consecratione, również opatrzonym stosowną iluminacją, przedstawia-
jącą zazwyczaj poświęcenie nowego kościoła, co stanowi przedmiot tego tekstu.
Niezwykłe interesujący, zarówno z punktu widzenia formalnego, jak i ikono-
graficznego, zespół miniatur i przedstawień marginesowych, jaki zdobi dzieło
bolońskiego mnicha, nie wzbudzał jak dotąd wielkiego zainteresowania historyków
sztuki czy kultury średniowiecznej'". A przecież rękopisy te wykonywane były
przez czołowe skryptoria Paryża i Bolonii'". Gruntowne przebadanie zachowanych
egzemplarzy pozwoli w sposób istotny wzbogacić naszą wiedzę na temat przemian
stylistycznych, jakie dokonywały się w rozwoju iluminacji książkowych. Również
dokładne przebadanie programu ikonograficznego, zwłaszcza w świetle najnowszych
opracowań z zakresu prawa kanonicznego i historii wieków średnich, pozwoli na
pełniejsze poznanie różnych aspektów życia ówczesnego społeczeństwa.
Najobszerniejszym, jak dotąd, studium nad iluminacjami rękopisów Décrétât?:
Gratiam' jest trzytomowy 7Y?e corptty o/ t/te 7?;;'7t/afMrg.s à? f/?e /Harmycripfy <?ƒ
Decretam Gratiani, Anthony Melnikasa, wydany jako tom XVI-XVIII S/ttr/t'a Gra-
Problem ten czeka dopiero na swoje opracowanie.
'"Np. w: Ms. Mar. F 77, Biblioteka Gdańska PAN, Gdańsk (Sens 1170-1180 r.)
fol. 8 V., zob.: Srer/tuawtecztM rgłaptŚ77;?'e7777a yaÆo r/z/e/a .sztuki, s. 38; Bła-
szczyk, /ńmunac/g śrer/tńow/eczttyc/i rgÆopisôw ze zbiorów pcnHorykic/!, s. 114. il. 16.
Rękopis ze zbiorów prywatnych, fol. 3, publikowany przez P. Ouliac (dz. cyt.,
s. 308-310). Miniatura przedstawia dostojnika kościelnego i króla w dwóch osobnych polach
prostokątnej miniatury, w momencie przekazywania praw członkom swoich dworów.
Jedynym opracowaniem o charakterze monograficznym jest artykuł P. Ourliac, 1/n
/Hannycrit a /7!iuiafn;y rin riecret rie Crat/et: cottjerre riarn arre coiiectior: prtvee. Autor
skrótowo omawia miniatury pod względem ikonograficznym i formalnym, podejmuje też
próbę określenia środowiska artystycznego, w którym powstał wolumin Deinem. Skromne
studium nie wyczerpuje wszystkich problemów związanych z iluminacjami tego dzieła.
'" Jeden ze znaczniejszych formalnie egzemplarzy, Ms. 558. Bibliothèque Municipale,
Tours, (Paryż 1288 r.) wykonał paryski Mistrz Honore, zob.: C. S t e r 1 i n g, La pattare
rtmrfr'evaie a ParN /300-/500, Paris 1987, s. 41-43.