DOI Heft:
Architektura
DOI Artikel:Lameński, Lechosław: Tadeusz Stryjeński i konkurs na projekt schroniska dla osieroconych i zaniedbanych chłopców z Fundacji im. ks. Aleksandra Lubomirskiego w Krakowie w 1887 roku: Przyczynek do działalności konkursowej architekta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37083#0010
LECHOSŁAW LAMENSKI
kim znaczne osłabienie inwencji twórczych, spowodowane zaawansowanym
wiekiem i pogłębiającą się chorobą oczu (jaskrą).
Zastanawia również i to, że Stryjeński nigdy nie przystępował do konkursu
sam. ale zawsze w spółce z innym architektem, najczęściej znacznie młod-
szym. Jak się wydaje, wynikało to z faktu, że Stryjeński z niebywałą wprost
łatwością projektował i rozrysowywał najbardziej nawet skomplikowane rzuty
poziome (zapewne efekt wpływu Gotfrieda Sempera, który uczył go kompo-
zycji i nauki o stylach na Wydziale Architektury Politechniki w Zurychu),
natomiast swoistą trudność sprawiało mu opracowanie oryginalnych elewacji
i fasad. Dlatego też konieczność pomocy ze strony uzdolnionych przedstawi-
cieli młodego pokolenia architektów krakowskich. Hipotezę tę w pełni po-
twierdzają słowa Władysława Ekielskiego (jednego z jego pierwszych współ-
pracowników), który pisał we wspomnieniach: „sam Tadeusz Stryjeński twier-
dził o sobie, że nie ma żadnego talentu twórczego w fasadach, stąd do swej
egzystencji potrzebował zawsze drugiego [,..]”* * 3.
Najchętniej, najczęściej i najefektowniej współpracował Stryjeński z Fran-
ciszkiem Mączyńskim (aż piętnaście razy)4. Prócz tego stworzył spółki kon-
„Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 20(1986), s. 85-90 (cz. 1); 21(1987), s. 69-79
(cz. 2).
3 K. E s t r e i c h e r. Wspomnienia dwóch krakowian, „Rocznik Krakowski” 46(1975),
s. 131.
4 Rozpoczęli znakomicie, zajmując pierwsze miejsce w konkursie na projekt hotelu (Bris-
tol) u zbiegu ul. Krakowskie Przedmieście i ul. Karowej w Warszawie w 1898 r. Również
pierwsze miejsce przyniósł im konkurs na dom Stowarzyszenia Pracowników Handlowych Wy-
znania Mojżeszowego także w Warszawie w 1899 r. Następnie uzyskali „zaszczytną wzmiankę”
w konkursie na dwór wiejski w Raszkowie w 1903 r. oraz - niemal równocześnie (1902-1903)
- trzecią nagrodę na projekt kościoła św. Elżbiety we Lwowie.
Jako znana i doświadczona spółka, Stryjeński i Mączyński, zaprezentowali się środowisku
krakowskiemu w połowie 1903 r., w konkursie na projekt nowego ratusza, zdobywając .trzecią
nagrodę. Także trzecią nagrodę uzyskali obaj wspólnicy w konkursie na projekt łazienek boro-
winowych i hydropatycznych w Krynicy w 1906 r.
Ale w 1907 r. ich konkursowy projekt gmachu Izby Handlowej i Przemysłowej we Lwowie
nie został nagrodzony. Na wniosek jury przeznaczono go tylko „do zakupienia”. Równie niepo-
myślnie dla obu architektów zakończył się kolejny konkurs na opracowanie rekonstrukcji
ratusza we Lwowie w 1908 r., w którym projekt wspólników ponownie tylko zakupiono.
Tymczasem w 1910 r. w konkursie na szkice domów czynszowych dla Towarzystwa Kredy-
towego Ziemskiego we Lwowie koncepcja Stryjeńskiego i Mączyńskiego uzyskała drugą rów-
norzędną nagrodę (pierwszej nie przyznano). W roku następnym (1911) obaj architekci wzięli
udział w kolejnym konkursie na szkic przyszłego gmachu skarbkowskiego we Lwowie, w któ-
rym zajęli pierwsze miejsce. Także w 1911 r. Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędni-
ków Prywatnych we Lwowie rozpisało konkurs na szkice własnego hotelu, domu administracyj-
nego przeznaczonego na biura Towarzystwa i domu czynszowego. Tym razem jednak projekt
kim znaczne osłabienie inwencji twórczych, spowodowane zaawansowanym
wiekiem i pogłębiającą się chorobą oczu (jaskrą).
Zastanawia również i to, że Stryjeński nigdy nie przystępował do konkursu
sam. ale zawsze w spółce z innym architektem, najczęściej znacznie młod-
szym. Jak się wydaje, wynikało to z faktu, że Stryjeński z niebywałą wprost
łatwością projektował i rozrysowywał najbardziej nawet skomplikowane rzuty
poziome (zapewne efekt wpływu Gotfrieda Sempera, który uczył go kompo-
zycji i nauki o stylach na Wydziale Architektury Politechniki w Zurychu),
natomiast swoistą trudność sprawiało mu opracowanie oryginalnych elewacji
i fasad. Dlatego też konieczność pomocy ze strony uzdolnionych przedstawi-
cieli młodego pokolenia architektów krakowskich. Hipotezę tę w pełni po-
twierdzają słowa Władysława Ekielskiego (jednego z jego pierwszych współ-
pracowników), który pisał we wspomnieniach: „sam Tadeusz Stryjeński twier-
dził o sobie, że nie ma żadnego talentu twórczego w fasadach, stąd do swej
egzystencji potrzebował zawsze drugiego [,..]”* * 3.
Najchętniej, najczęściej i najefektowniej współpracował Stryjeński z Fran-
ciszkiem Mączyńskim (aż piętnaście razy)4. Prócz tego stworzył spółki kon-
„Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 20(1986), s. 85-90 (cz. 1); 21(1987), s. 69-79
(cz. 2).
3 K. E s t r e i c h e r. Wspomnienia dwóch krakowian, „Rocznik Krakowski” 46(1975),
s. 131.
4 Rozpoczęli znakomicie, zajmując pierwsze miejsce w konkursie na projekt hotelu (Bris-
tol) u zbiegu ul. Krakowskie Przedmieście i ul. Karowej w Warszawie w 1898 r. Również
pierwsze miejsce przyniósł im konkurs na dom Stowarzyszenia Pracowników Handlowych Wy-
znania Mojżeszowego także w Warszawie w 1899 r. Następnie uzyskali „zaszczytną wzmiankę”
w konkursie na dwór wiejski w Raszkowie w 1903 r. oraz - niemal równocześnie (1902-1903)
- trzecią nagrodę na projekt kościoła św. Elżbiety we Lwowie.
Jako znana i doświadczona spółka, Stryjeński i Mączyński, zaprezentowali się środowisku
krakowskiemu w połowie 1903 r., w konkursie na projekt nowego ratusza, zdobywając .trzecią
nagrodę. Także trzecią nagrodę uzyskali obaj wspólnicy w konkursie na projekt łazienek boro-
winowych i hydropatycznych w Krynicy w 1906 r.
Ale w 1907 r. ich konkursowy projekt gmachu Izby Handlowej i Przemysłowej we Lwowie
nie został nagrodzony. Na wniosek jury przeznaczono go tylko „do zakupienia”. Równie niepo-
myślnie dla obu architektów zakończył się kolejny konkurs na opracowanie rekonstrukcji
ratusza we Lwowie w 1908 r., w którym projekt wspólników ponownie tylko zakupiono.
Tymczasem w 1910 r. w konkursie na szkice domów czynszowych dla Towarzystwa Kredy-
towego Ziemskiego we Lwowie koncepcja Stryjeńskiego i Mączyńskiego uzyskała drugą rów-
norzędną nagrodę (pierwszej nie przyznano). W roku następnym (1911) obaj architekci wzięli
udział w kolejnym konkursie na szkic przyszłego gmachu skarbkowskiego we Lwowie, w któ-
rym zajęli pierwsze miejsce. Także w 1911 r. Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędni-
ków Prywatnych we Lwowie rozpisało konkurs na szkice własnego hotelu, domu administracyj-
nego przeznaczonego na biura Towarzystwa i domu czynszowego. Tym razem jednak projekt