DOI issue:
Malarstwo
DOI article:Matyaszewska, Elżbieta: Maria Wodzicka - zapomniana malarka ze Lwowa
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37083#0298
296
ELŻBIETA MATYASZEWSKA
Kramsztyk, Makowski, Mierzejewski, Waliszewski i Weiss. Ekspozycja ta
miała dla artystki szczególny wymiar z dwóch powodów. Po pierwsze -
poprzez obecność tak znakomitych polskich malarzy potwierdzała rangę jej
własnej sztuki. Po drugie zaś - ta niezwykle nobilitująca, warszawska wysta-
wa była dla lwowskiej malarki ostatnią prezentacją jej prac na terenie Polski.
Pozostając do końca swych dni we Lwowie, malarka skazała się niejako na
całkowite zapomnienie we własnym kraju. Zapomnienie, które wynikało nie
tylko z faktu, że Maria Wodzicka znalazła się za „żelazną kurtyną”, ale też
z tego powodu, że razem z nią we Lwowie zostały jej obrazy, szkice, rysunki
i wszelkie archiwalia. Raz jeden tylko artystka przyjechała do dawnej ojczyz-
ny - w roku 1956 odwiedziła w Krakowie córkę i jej rodzinę62. Po krótkim
tam pobycie, mimo nalegań rodziny, by została, wróciła jednak do swego
Lwowa, choć wiedziała przecież, że będzie jej tam doskwierać samotność -
ukochany mąż nie żył już od czterech lat, przyjaciele z młodości także powo-
li odchodzili. Wracała też do zupełnie odmiennych niż przed wojną warun-
ków życiowych. Wielkie mieszkanie przy Ziemiałkowskiego 8 zostało podzie-
lone na kilka mniejszych, a ona sama musiała zadowolić się jednym, niewiel-
kim pokojem, tam żyć i pracować. A pracowała niemal do śmierci. Jeszcze
w roku 1962, jako 84-letnia sędziwa dama brała udział w „Salonie ukraiń-
skich malarzy XIX i XX wieku z prywatnych zbiorów Lwowa”6'. Była
cenioną w tamtejszym środowisku malarką, zaliczaną do najwybitniejszych
artystów ukraińskich64. Kiedy zmarła w roku 1966, na pogrzeb przybyło
wielkie ich grono, a słowa prezesa lwowskiego oddziału ZAP Leopolda
Lewickiego: „Wsiej Lwiw znajet kto takoj pani Wodzicka...”65 - dobitnie
świadczyły o wielkim szacunku i uznaniu, jakie zdobyła w mieście, które
stało się jej domem i w którym pozostała na zawsze.
62 Córka artystki, Anna z Wodzickich Stablewska, zmarła w Krakowie w roku 1963.
63 Maria Wodzicka (1878-1966), s. 18.
64 Autorka artykułu nadal poszukuje materiałów o powojennej twórczości Marii Wodzic-
kiej, aby opracować ten nieznany okres jej działań artystycznych.
65 Maria Wodzicka (1878-1966)..., s. 18.
ELŻBIETA MATYASZEWSKA
Kramsztyk, Makowski, Mierzejewski, Waliszewski i Weiss. Ekspozycja ta
miała dla artystki szczególny wymiar z dwóch powodów. Po pierwsze -
poprzez obecność tak znakomitych polskich malarzy potwierdzała rangę jej
własnej sztuki. Po drugie zaś - ta niezwykle nobilitująca, warszawska wysta-
wa była dla lwowskiej malarki ostatnią prezentacją jej prac na terenie Polski.
Pozostając do końca swych dni we Lwowie, malarka skazała się niejako na
całkowite zapomnienie we własnym kraju. Zapomnienie, które wynikało nie
tylko z faktu, że Maria Wodzicka znalazła się za „żelazną kurtyną”, ale też
z tego powodu, że razem z nią we Lwowie zostały jej obrazy, szkice, rysunki
i wszelkie archiwalia. Raz jeden tylko artystka przyjechała do dawnej ojczyz-
ny - w roku 1956 odwiedziła w Krakowie córkę i jej rodzinę62. Po krótkim
tam pobycie, mimo nalegań rodziny, by została, wróciła jednak do swego
Lwowa, choć wiedziała przecież, że będzie jej tam doskwierać samotność -
ukochany mąż nie żył już od czterech lat, przyjaciele z młodości także powo-
li odchodzili. Wracała też do zupełnie odmiennych niż przed wojną warun-
ków życiowych. Wielkie mieszkanie przy Ziemiałkowskiego 8 zostało podzie-
lone na kilka mniejszych, a ona sama musiała zadowolić się jednym, niewiel-
kim pokojem, tam żyć i pracować. A pracowała niemal do śmierci. Jeszcze
w roku 1962, jako 84-letnia sędziwa dama brała udział w „Salonie ukraiń-
skich malarzy XIX i XX wieku z prywatnych zbiorów Lwowa”6'. Była
cenioną w tamtejszym środowisku malarką, zaliczaną do najwybitniejszych
artystów ukraińskich64. Kiedy zmarła w roku 1966, na pogrzeb przybyło
wielkie ich grono, a słowa prezesa lwowskiego oddziału ZAP Leopolda
Lewickiego: „Wsiej Lwiw znajet kto takoj pani Wodzicka...”65 - dobitnie
świadczyły o wielkim szacunku i uznaniu, jakie zdobyła w mieście, które
stało się jej domem i w którym pozostała na zawsze.
62 Córka artystki, Anna z Wodzickich Stablewska, zmarła w Krakowie w roku 1963.
63 Maria Wodzicka (1878-1966), s. 18.
64 Autorka artykułu nadal poszukuje materiałów o powojennej twórczości Marii Wodzic-
kiej, aby opracować ten nieznany okres jej działań artystycznych.
65 Maria Wodzicka (1878-1966)..., s. 18.