DOI Heft:
Artikuły
DOI Artikel:Sito, Jakub: "Fabryka" kościoła p.w. Świętego Ducha w Warszawie w latach 1707-1730 w świetle źródeł paulińskich: przebieg prac, projektanci, wykonawcy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37080#0084
82
JAKUB SITO
wnętrza to kościół pijarów w Szczuczynie (1701-1711) projektowany przez
o
Piolę, a realizowany przez Giuseppe Fontanę i fara w Węgrowie (1703-
o
1708) projektowana i realizowana przez Carlo Ceroniego . Nieprzypadkowo
wszystkie te trzy kościoły znalazły się na jednej „rozkładówce” w tomie
ilustracyjnym kompendium, jakim jest Architektura polska XVII wieku Adama
Miłobędzkiego4. Mariusz Karpowicz nazwał wszystkie te wnętrza typem
„warszawskim”: o szerokiej, choć zarazem proporcjonalnie wysokiej, jasnej
nawie głównej i pozbawionych okien bardzo wysokich nawach bocznych
otwartych do głównej doświetlającymi je wielkimi, półkolistymi arkadami5.
Wszyscy autorzy podkreślali uzyskaną w ten sposób wyjątkową zwartość
kompozycyjną i integrację przestrzenną.
Tym, co wyróżnia warszawski kościół paulinów, jest znakomite zaopatrze-
nie w źródła dotyczące dziejów budowy - w Warszawie, mieście o wyjątko-
wo przetrzebionych zbiorach, stanowiące swego rodzaju ewenement. Bodaj
żaden z nowowznoszonych kościołów warszawskich w XVIII w. nie ma tak
zasobnych, a zarazem tak komplementarnych źródeł archiwalnych. Są to na-
stępujące księgi względnie poszyty akt przechowywane w Archiwum Jasno-
górskim: AJG 468: Percepta pro Ecclesia Praepositali & Conventuali S. Spi-
ritus nec non S. Patris nostri Pauli Primi EremitaeVars [dui ?] caepta aedifi-
cari Anno D.1707. Diebus ult. Aprilis, cum benedictionesuperioris cuius te-
nor6; AJG 468: Expensa pro ecclesia varsaviensi sub Titulo SSmi Spiritu nec
non S.Pauli P.E. caepta aedificari Ao D.1707. Die 30 Aprilis7; AJG 471:
Connotatio perceptae et expensae pro fabrica conventus varsaviensis S.Spiri-
tus in Anno 1724 [do 1728 rj8; AJG 1643: Prowincja Warszawa, Acta kon-
wentu warszawskiego 1674-1828AJG 1567: Akta konwentu 1679-1834
AJG 1644: Akta Prowincji 1706-1839n\ AJG 193 Acta Conventus Clarimon-
'Karpowicz, Architekci warszawscy w Szczuczynie..., s. 218-250.
A e n ż e, Carlo i Francesco Ceroni — budowniczowie kościołów w Węgrowie, Węgrów
2008.
4 T. II, Warszawa 1980, s. 387-388, il. 1223-1228.
5 Carlo i Francesco Ceroni..., s. 16-19.
6 Dalej cyt.: AJG 468: Percepta...
7 Dalej cyt.: AJG 468: Expensa...
8 Dalej cyt.: AJG 471: Connotatio perceptae et expensae...
9 Dalej cyt.: AJG 1643: Prowincja Warszawa...
10 Dalej cyt.: AJG 1567: Akta konwentu...
11 Dalej cyt.: AJG 1644: Akta Prowincji...
JAKUB SITO
wnętrza to kościół pijarów w Szczuczynie (1701-1711) projektowany przez
o
Piolę, a realizowany przez Giuseppe Fontanę i fara w Węgrowie (1703-
o
1708) projektowana i realizowana przez Carlo Ceroniego . Nieprzypadkowo
wszystkie te trzy kościoły znalazły się na jednej „rozkładówce” w tomie
ilustracyjnym kompendium, jakim jest Architektura polska XVII wieku Adama
Miłobędzkiego4. Mariusz Karpowicz nazwał wszystkie te wnętrza typem
„warszawskim”: o szerokiej, choć zarazem proporcjonalnie wysokiej, jasnej
nawie głównej i pozbawionych okien bardzo wysokich nawach bocznych
otwartych do głównej doświetlającymi je wielkimi, półkolistymi arkadami5.
Wszyscy autorzy podkreślali uzyskaną w ten sposób wyjątkową zwartość
kompozycyjną i integrację przestrzenną.
Tym, co wyróżnia warszawski kościół paulinów, jest znakomite zaopatrze-
nie w źródła dotyczące dziejów budowy - w Warszawie, mieście o wyjątko-
wo przetrzebionych zbiorach, stanowiące swego rodzaju ewenement. Bodaj
żaden z nowowznoszonych kościołów warszawskich w XVIII w. nie ma tak
zasobnych, a zarazem tak komplementarnych źródeł archiwalnych. Są to na-
stępujące księgi względnie poszyty akt przechowywane w Archiwum Jasno-
górskim: AJG 468: Percepta pro Ecclesia Praepositali & Conventuali S. Spi-
ritus nec non S. Patris nostri Pauli Primi EremitaeVars [dui ?] caepta aedifi-
cari Anno D.1707. Diebus ult. Aprilis, cum benedictionesuperioris cuius te-
nor6; AJG 468: Expensa pro ecclesia varsaviensi sub Titulo SSmi Spiritu nec
non S.Pauli P.E. caepta aedificari Ao D.1707. Die 30 Aprilis7; AJG 471:
Connotatio perceptae et expensae pro fabrica conventus varsaviensis S.Spiri-
tus in Anno 1724 [do 1728 rj8; AJG 1643: Prowincja Warszawa, Acta kon-
wentu warszawskiego 1674-1828AJG 1567: Akta konwentu 1679-1834
AJG 1644: Akta Prowincji 1706-1839n\ AJG 193 Acta Conventus Clarimon-
'Karpowicz, Architekci warszawscy w Szczuczynie..., s. 218-250.
A e n ż e, Carlo i Francesco Ceroni — budowniczowie kościołów w Węgrowie, Węgrów
2008.
4 T. II, Warszawa 1980, s. 387-388, il. 1223-1228.
5 Carlo i Francesco Ceroni..., s. 16-19.
6 Dalej cyt.: AJG 468: Percepta...
7 Dalej cyt.: AJG 468: Expensa...
8 Dalej cyt.: AJG 471: Connotatio perceptae et expensae...
9 Dalej cyt.: AJG 1643: Prowincja Warszawa...
10 Dalej cyt.: AJG 1567: Akta konwentu...
11 Dalej cyt.: AJG 1644: Akta Prowincji...