DOI Heft:
Artikuły
DOI Artikel:Marszałek, Maria: Pogranicze Bestiarium i Humanitarium w ilustracjach Jana Lebensteina do "Folwarku zwierzęcego" Georga Orwella
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37080#0205
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom LIX, zeszyt 4 - 2011
MARIA MARSZAŁEK
POGRANICZE BESTIARIUM I HUMANITARIUM
W ILUSTRACJACH JANA LEBENSTEINA
DO FOLWARKU ZWIERZĘCEGO GEORGA ORWELLA*
1. WPROWADZENIE
Jan Lebenstein sam siebie nazwał malarzem „komedii zwierzęco-ludzkiej”.
Rzeczywiście z jego płócien i rysunków wyłania się obraz świata organicznie
zoologicznego a jednocześnie na wskroś humanistycznego. Biologiczne formy
wykształcone przede wszystkim podczas pracy nad cyklem malarskim Bestia-
rium znalazły naturalne przedłużenie w ilustracjach do Folwarku zwierzęcego
Georga Orwella, opowieści o losach gospodarstwa rządzonego przez zwierzę-
ta* 1 2. Analogie międzygatunkowe wydają się w tym wypadku zrozumiałe; Fol-
wark jest alegorią nieludzkiego systemu komunistycznego.
Propozycję stworzenia ilustracji do Folwarku zwierzęcego przedstawiło
malarzowi w 1974 roku włoskie wydawnictwo La Nuova Foglio. Według
słów Miłosza, ze względu na lewicowe sympatie zachodnioeuropejskiej inteli-
gencji Orwell był wówczas w Europie pisarzem niepopularnym, uważanym
za „nietaktownego” . Lebenstein niekryjący się nigdy ze swoją nonkonfor-
misty czną i antyreżimową postawą nie wahał się podjąć takiego zadania.
Mgr Maria Marszałek - doktorantka w Katedrze Komparatystyki Artystycznej w Instytu-
cie Historii Sztuki KUL; adres do korespondencji: e-mail: maria.t.marszalek@gmail.com
* Tytuł jest zaczerpnięty z artykułu Gustawa Herlinga dotyczącego sztuki Jana Lebensteina
- zob. G. Herłing-Grudziński, Wieczne pogranicza, Wstęp do teki Babyliony,
Warszawa 1994, [w:] Jan Lebenstein, w Galerii OPUS we Wrocławiu. Jana Lebensteina obrazy
do Ksiąg Genesis - teksty różne, Wrocław, 1997, s. 27-28.
1 Informacje na temat Bestiarium i Folwarku zwierzęcego podaję w dalszej części artyku-
łu [zob. przyp. nr 5 i 28].
2
Cyt. za A. K a i p e r, Literackie konteksty, [w:] Jan Lebenstein. Demony [katalog
wystawy w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Lubelskim
Tom LIX, zeszyt 4 - 2011
MARIA MARSZAŁEK
POGRANICZE BESTIARIUM I HUMANITARIUM
W ILUSTRACJACH JANA LEBENSTEINA
DO FOLWARKU ZWIERZĘCEGO GEORGA ORWELLA*
1. WPROWADZENIE
Jan Lebenstein sam siebie nazwał malarzem „komedii zwierzęco-ludzkiej”.
Rzeczywiście z jego płócien i rysunków wyłania się obraz świata organicznie
zoologicznego a jednocześnie na wskroś humanistycznego. Biologiczne formy
wykształcone przede wszystkim podczas pracy nad cyklem malarskim Bestia-
rium znalazły naturalne przedłużenie w ilustracjach do Folwarku zwierzęcego
Georga Orwella, opowieści o losach gospodarstwa rządzonego przez zwierzę-
ta* 1 2. Analogie międzygatunkowe wydają się w tym wypadku zrozumiałe; Fol-
wark jest alegorią nieludzkiego systemu komunistycznego.
Propozycję stworzenia ilustracji do Folwarku zwierzęcego przedstawiło
malarzowi w 1974 roku włoskie wydawnictwo La Nuova Foglio. Według
słów Miłosza, ze względu na lewicowe sympatie zachodnioeuropejskiej inteli-
gencji Orwell był wówczas w Europie pisarzem niepopularnym, uważanym
za „nietaktownego” . Lebenstein niekryjący się nigdy ze swoją nonkonfor-
misty czną i antyreżimową postawą nie wahał się podjąć takiego zadania.
Mgr Maria Marszałek - doktorantka w Katedrze Komparatystyki Artystycznej w Instytu-
cie Historii Sztuki KUL; adres do korespondencji: e-mail: maria.t.marszalek@gmail.com
* Tytuł jest zaczerpnięty z artykułu Gustawa Herlinga dotyczącego sztuki Jana Lebensteina
- zob. G. Herłing-Grudziński, Wieczne pogranicza, Wstęp do teki Babyliony,
Warszawa 1994, [w:] Jan Lebenstein, w Galerii OPUS we Wrocławiu. Jana Lebensteina obrazy
do Ksiąg Genesis - teksty różne, Wrocław, 1997, s. 27-28.
1 Informacje na temat Bestiarium i Folwarku zwierzęcego podaję w dalszej części artyku-
łu [zob. przyp. nr 5 i 28].
2
Cyt. za A. K a i p e r, Literackie konteksty, [w:] Jan Lebenstein. Demony [katalog
wystawy w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Lubelskim