DOI Heft:
Artikuły
DOI Artikel:Futera, Agnieszka: Pomiędzy Prusem a Egipcjanami: recepcja sztuki starożytnej w ilustracjach Edwarda Okunia do Faraona
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37080#0148
146
AGNIESZKA FUTERA
niej zarówno hieroglify jak i obrazy. Te ostatnie zajmują przeważnie wydzie-
lony, zbliżony kształtem do prostokąta fragment płaszczyzny, który w dal-
szym toku wypowiedzi będę nazywała kadrem.
Wszystkie ilustracje zaplanowane zostały jako całostronicowe, na co - mi-
mo nieujednoliconych wymiarów - wskazuje fakt zakomponowania większoś-
ci przedstawień w formacie stojącego prostokąta oraz wymiary kartonów
i projektowanie scen w taki sposób, że przy dużym pomniejszeniu byłyby
nieczytelne.
Te oryginalne projekty nigdy nie doczekały się wydania, chociaż wiadomo,
że Gebethner i Wolff zamówili ich wydruki w praskiej firmie Husnfk i Haus-
o
ler, o czym wzmiankuje Okuń w liście do Stefana Lilpopa w 1919 roku".
Ekskluzywne wydanie Faraona wyszło dopiero w 1924 roku z grafikami Jana
Holewińskiego - w tym samym roku Okuń wystawił swoją serię w Towa-
rzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. Skoro więc kartony znajdowały się wów-
czas nadal w posiadaniu artysty, czemu Gebethner i Wolff zrezygnowali? Być
może jednoznaczna odpowiedź spłonęła wraz z archiwum firmy w czasie
drugiej wojny światowej, podczas której przypadkowa kula zabiła samego
Okunia. Jego projekty do Faraona zachowały się do dziś w oryginale. Znaj-
dują się w dwóch zespołach - większy, liczący 17 kartonów przechowywany
jest wraz z dwoma niesygnowanymi szkicami w Muzeum Bolesława Prusa
w Nałęczowie, pozostałe 4 znajdują się w rękach spadkobierców artysty. Dla
części zawartych w tej serii ilustracji dość łatwo można określić typy przed-
stawień występujących w malarstwie egipskim, które posłużyły artyście jako
inspiracja, a dla niektórych z nich można z dużą dozą prawdopodobieństwa
wskazać konkretne zabytki, które stanowiły bezpośredni wzór. To ostatnie
określenie zastosować można wobec fragmentu malowidła z zewnętrznego,
prostopadłościennego sarkofagu Khonsu (syna urzędnika Sennedżema), który
znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze. Artysta egipski namalował na
nim m.in. mężczyznę klęczącego przed antytetycznie ustawionymi lwami,
które flankują symbol wschodzącego słońca - hieroglif achet, na którym
zawieszony jest symbol życia - ankh. Symboliczne znaczenie samych lwów
jest dosyć skomplikowane, tak przedstawia je Andrzej Niwiński:
2 Listy różnych osób do różnych z lat 1857-1938 (z papierów Zenona Przesmyckiego),
Biblioteka Narodowa, Warszawa, rkps 2873, k. 70.
3 Na książce brak daty wydania, katalogi biblioteczne określają różnie czas powstania, ja
podaję rok wydania ustalony przez Małgorzatę Biernacką w Literatura - symbol - natura.
Twórczość Edwarda Okunia wobec Młodej Polski i symbolizmu europejskiego (Warszawa 2004,
s. 150).
AGNIESZKA FUTERA
niej zarówno hieroglify jak i obrazy. Te ostatnie zajmują przeważnie wydzie-
lony, zbliżony kształtem do prostokąta fragment płaszczyzny, który w dal-
szym toku wypowiedzi będę nazywała kadrem.
Wszystkie ilustracje zaplanowane zostały jako całostronicowe, na co - mi-
mo nieujednoliconych wymiarów - wskazuje fakt zakomponowania większoś-
ci przedstawień w formacie stojącego prostokąta oraz wymiary kartonów
i projektowanie scen w taki sposób, że przy dużym pomniejszeniu byłyby
nieczytelne.
Te oryginalne projekty nigdy nie doczekały się wydania, chociaż wiadomo,
że Gebethner i Wolff zamówili ich wydruki w praskiej firmie Husnfk i Haus-
o
ler, o czym wzmiankuje Okuń w liście do Stefana Lilpopa w 1919 roku".
Ekskluzywne wydanie Faraona wyszło dopiero w 1924 roku z grafikami Jana
Holewińskiego - w tym samym roku Okuń wystawił swoją serię w Towa-
rzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. Skoro więc kartony znajdowały się wów-
czas nadal w posiadaniu artysty, czemu Gebethner i Wolff zrezygnowali? Być
może jednoznaczna odpowiedź spłonęła wraz z archiwum firmy w czasie
drugiej wojny światowej, podczas której przypadkowa kula zabiła samego
Okunia. Jego projekty do Faraona zachowały się do dziś w oryginale. Znaj-
dują się w dwóch zespołach - większy, liczący 17 kartonów przechowywany
jest wraz z dwoma niesygnowanymi szkicami w Muzeum Bolesława Prusa
w Nałęczowie, pozostałe 4 znajdują się w rękach spadkobierców artysty. Dla
części zawartych w tej serii ilustracji dość łatwo można określić typy przed-
stawień występujących w malarstwie egipskim, które posłużyły artyście jako
inspiracja, a dla niektórych z nich można z dużą dozą prawdopodobieństwa
wskazać konkretne zabytki, które stanowiły bezpośredni wzór. To ostatnie
określenie zastosować można wobec fragmentu malowidła z zewnętrznego,
prostopadłościennego sarkofagu Khonsu (syna urzędnika Sennedżema), który
znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze. Artysta egipski namalował na
nim m.in. mężczyznę klęczącego przed antytetycznie ustawionymi lwami,
które flankują symbol wschodzącego słońca - hieroglif achet, na którym
zawieszony jest symbol życia - ankh. Symboliczne znaczenie samych lwów
jest dosyć skomplikowane, tak przedstawia je Andrzej Niwiński:
2 Listy różnych osób do różnych z lat 1857-1938 (z papierów Zenona Przesmyckiego),
Biblioteka Narodowa, Warszawa, rkps 2873, k. 70.
3 Na książce brak daty wydania, katalogi biblioteczne określają różnie czas powstania, ja
podaję rok wydania ustalony przez Małgorzatę Biernacką w Literatura - symbol - natura.
Twórczość Edwarda Okunia wobec Młodej Polski i symbolizmu europejskiego (Warszawa 2004,
s. 150).