Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Hrsg.]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (59.2011)

300

KOMUNIKATY

tego sakramentu byli Walenty Grodzicki i Antoni Cieplichowicz . W następnym
roku, 9 września Jan Gisges oraz jego żona Tekla z Bugalskich, mieszkający w
Krzeszowie Górnym, w domu nr 41, ochrzcili córkę Mariannę3 4. W zapisach z 1795
roku podano, że „szlachetnie urodzony” Jan Gisges jest architektem oraz magistrem
murarskim5.
Dzięki odnalezionemu dokumentowi (zaświadczeniu, łac. attestatum) możliwe jest
podanie konkretnej pracy nieznanego dotychczas architekta - Jana Gisgesa. Wiado-
mo, że w latach 1792-1794 Jan Gisges „Mayster i Architekt Wszelkiey Budowli od
Drzewa y Muru” pozostawał na usługach Jana Chryzostoma Gralińskiego, właściciela
miejscowości Kopki (obecnie dzielnica Rudnika nad Sanem). W jego dobrach, w ów-
czesnej guberni Rzeszowskiej, najpierw zaprojektował, a następnie wzniósł pałac.
Zajął się również „Budowaniem na podmurowaniu porządnych Gumien, Spichlerzów,
Austeryi etc”6 7.
Wybudowany według projektu Jana Gisgesa pałac w swym pierwotnym kształcie
istniał do połowy XIX wieku. Obecny jego wygląd jest rezultatem przebudowy,
n
przeprowadzonej w 2. połowie XIX i na początku XX stulecia .
Jan Gisges zaprojektował dla Jana Chryzostoma Garlińskiego przypuszczalnie
prosty, parterowy dwór o tradycyjnym układzie pomieszczeń. Przemawia za tym fakt,
że kolejny właściciel, Ferdynand hrabia Hompesh podjął się jego przebudowy na
rezydencję bardziej okazałą. Z czasu XVIII-wiecznej budowy zachowały się sklepio-
o
ne piwnice . Brak przekazów źródłowych uniemożliwia przeprowadzenie dokładniej-
szej analizy pierwotnego wyglądu budowli.
Poszukując innych dzieł Jana Gisgesa należy wziąć pod uwagę nieistniejący koś-
ciół w Rudniku nad Sanem, ufundowany również przez Jana Chryzostoma Grabiń-
skiego około 1791 roku. Jego wygląd został uwieczniony na pocztówce z 1914 roku.
Widać na niej drewnianą świątynię, wzniesioną na planie zbliżonym do krzyża grec-
kiego, poprzedzoną węższym i niższym od nawy głównej przedsionkiem. Kościół
przykrywał dach dwuspadowy. Na karcie pocztowej widoczna jest dobudowana do
nawy przybudówka.
Z ksiąg metrykalnych parafii w Krzeszowie wiadomo, że Jan Gisges mieszkał
w tym czasie nadal w Krzeszowie. Dnia 18 czerwca 1795 roku uczestniczył w sakra-
mencie chrztu Małgorzaty, córki Michała Banaszaka i Agnieszki Paczosowej (sąsia-

3 Archiwum Parafialne w Krzeszowie (dalej cyt.: APK), Księga ślubów, 1784, brak pag.
4 APK, Księga urodzeń 1784-1826, s. 31. Chrzestnymi dziewczynki byli mieszkańcy
Krzeszowa, Jan Lamborski i Agnieszka Banaszczakowa (s. 27).
5 Tamże.
6 Archiwum Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie, odpis Attestatum z dnia 4 listopada
1794 roku podpisany przez Jana Garlińskiego.
7M. Michałowicz-Kubal, Zamki, dwory i pałace województwa podkarpac-
kiego, Krosno 2006, s. 281-282.
O
Panu Adamowi Tarnowskiemu, który podjął trud podniesienia dóbr rodowych z rumy
w jaką popadły podczas i po II wojnie światowej dziękuję za udzielenie informacji na temat
XVIII-wiecznych reliktów pałacu.