DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki obcej
DOI Artikel:Białostocki, Jan: "Sąd Ostateczny" Hansa Memlinga: Spostrzeżenia i analizy w oparciu o badania technologiczne
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0039
„SĄD OSTATECZNY" H. MEMLINGA
33
24. Hans Meniling, Sąd Ostateczny, środkowa część tryp-
jyky — Zbawiony na wadze, identyfikowany z Tomaso
Portinari. Zdjęcie w zwykłym świetle
25. Hans Memling, Sąd Ostateczny, środkowa część tryp-
tyku — Zbawiony na wadze, identyfikowany z Tomaso
Portinari. Zdjęcie w promieniach Roentgena
że były to pierwotnie skrzydła kompozycji, któ-
rej środek przedstawiał Sąd Ostateczny50. Albert
Châtelet wykazał, że nie ma podstaw do tego
przypuszczenia51. Skrzydła mogły mieć za temat
ostateczne przeznaczenie człowieka, choć brak
przykładów takiej ikonografii, z wyjątkiem
kwater Boscha w Wenecji, które Châtelet pro-
ponuje rekonstruować w formie tryptyku o ta-
kim właśnie temacie. Ze skrzydłami w Lille
tryptyk Memlinga wiąże się tylko w analogii
wyobrażenia piekła. Silniejsze podobieństwa chy-
ba można stwierdzić pomiędzy nim i drugim
dziełem Boutsa, tym razem o temacie Sądu
Ostatecznego, malowanym w latach 1468—'1470
dla ratusza w Louvain, lecz zaginionym i zna-
nym jedynie z rysunku w Bibliothèque Nationale
w Paryżu, przypisywanym Mistrzowi Kobur-
skich Tond lub Mistrzowi Studiów Kostiumo-
wych (il. 22)52. Ogólna koncepcja wykazuje
zbieżności: podobne jest ujęcie raju, a św. Piotr
i niektóre postacie zbawionych i zmartwych-
wstających ludzi są bardzo sobie bliskie. Po-
nieważ data dzieła Boutsa i granice chronolo-
giczne powstania tryptyku gdańskiego częściowo
się pokrywają, można przypuszczać, że Mem-
ling malował swój obraz współzawodnicząc
z Boutsem53. Od wszystkich je.dnak poprzedza-
jących czy współczesnych przykładów tryptyk
50 W. Schone, Dieric Bouts und seine Schule, Berlin
—Leipzig 1938, s. 98, nr 10c.
51 A. Châtelet, 5мг un jugement dernier de Dieric
Bouts [w:] Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek, 16, 1965,
s-17—42. Corpus został zredagowany przed ukazaniem się
tego artykułu i przyjąłem w nim tradycyjną koncepcję
Schonego.
52 Schone, op. cit., s. 124—127; Châtelet, op. cit.,
s. 24; Châtelet przyjmuje atrybucjç Mcister der Gewand-
studien. Atrybucja Meister der Coburger Rundblàtter po-
chodzi od F. Winklera, [w:] Wallraf-Richartz-Jahrbuch,
N.F. 1, 1930, s. 134 i 152. *
53 J. Van Gelder, Enige kanttekeningen bij de Gerech-
tigheidstaferelen van Rogier van der Weyden, [w:] Rogier van
der Weyden en zijn tijd. Internationaal Colloquium 11-12 Juni
1964 (Koninklijkc Vlaamse Académie voor Wetenschappen,
Letteren en Schone Kunsten van Belgie, Klasse der schone kun-
sten), Brussel 1966, s. 9, przypuszcza, że obraz, którego
kopię stanowi rysunek paryski, mógł być bezpośrednim
wzorem tryptyku Memlinga w Gdańsku.
■ •••>
25
3 — Rocznik Historii Sztuki, t. VIII
33
24. Hans Meniling, Sąd Ostateczny, środkowa część tryp-
jyky — Zbawiony na wadze, identyfikowany z Tomaso
Portinari. Zdjęcie w zwykłym świetle
25. Hans Memling, Sąd Ostateczny, środkowa część tryp-
tyku — Zbawiony na wadze, identyfikowany z Tomaso
Portinari. Zdjęcie w promieniach Roentgena
że były to pierwotnie skrzydła kompozycji, któ-
rej środek przedstawiał Sąd Ostateczny50. Albert
Châtelet wykazał, że nie ma podstaw do tego
przypuszczenia51. Skrzydła mogły mieć za temat
ostateczne przeznaczenie człowieka, choć brak
przykładów takiej ikonografii, z wyjątkiem
kwater Boscha w Wenecji, które Châtelet pro-
ponuje rekonstruować w formie tryptyku o ta-
kim właśnie temacie. Ze skrzydłami w Lille
tryptyk Memlinga wiąże się tylko w analogii
wyobrażenia piekła. Silniejsze podobieństwa chy-
ba można stwierdzić pomiędzy nim i drugim
dziełem Boutsa, tym razem o temacie Sądu
Ostatecznego, malowanym w latach 1468—'1470
dla ratusza w Louvain, lecz zaginionym i zna-
nym jedynie z rysunku w Bibliothèque Nationale
w Paryżu, przypisywanym Mistrzowi Kobur-
skich Tond lub Mistrzowi Studiów Kostiumo-
wych (il. 22)52. Ogólna koncepcja wykazuje
zbieżności: podobne jest ujęcie raju, a św. Piotr
i niektóre postacie zbawionych i zmartwych-
wstających ludzi są bardzo sobie bliskie. Po-
nieważ data dzieła Boutsa i granice chronolo-
giczne powstania tryptyku gdańskiego częściowo
się pokrywają, można przypuszczać, że Mem-
ling malował swój obraz współzawodnicząc
z Boutsem53. Od wszystkich je.dnak poprzedza-
jących czy współczesnych przykładów tryptyk
50 W. Schone, Dieric Bouts und seine Schule, Berlin
—Leipzig 1938, s. 98, nr 10c.
51 A. Châtelet, 5мг un jugement dernier de Dieric
Bouts [w:] Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek, 16, 1965,
s-17—42. Corpus został zredagowany przed ukazaniem się
tego artykułu i przyjąłem w nim tradycyjną koncepcję
Schonego.
52 Schone, op. cit., s. 124—127; Châtelet, op. cit.,
s. 24; Châtelet przyjmuje atrybucjç Mcister der Gewand-
studien. Atrybucja Meister der Coburger Rundblàtter po-
chodzi od F. Winklera, [w:] Wallraf-Richartz-Jahrbuch,
N.F. 1, 1930, s. 134 i 152. *
53 J. Van Gelder, Enige kanttekeningen bij de Gerech-
tigheidstaferelen van Rogier van der Weyden, [w:] Rogier van
der Weyden en zijn tijd. Internationaal Colloquium 11-12 Juni
1964 (Koninklijkc Vlaamse Académie voor Wetenschappen,
Letteren en Schone Kunsten van Belgie, Klasse der schone kun-
sten), Brussel 1966, s. 9, przypuszcza, że obraz, którego
kopię stanowi rysunek paryski, mógł być bezpośrednim
wzorem tryptyku Memlinga w Gdańsku.
■ •••>
25
3 — Rocznik Historii Sztuki, t. VIII