DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki obcej
DOI Artikel:Waźbiński, Zygmunt: Tycjan - "nowy Apelles": O roli antycznego mitu w sztuce renesansu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0056
50
ZYGMUNT WAŹBIŃSKI
3. Tycjan, Portret Aretina; 1545
Podobne znaczenie posiadały wszystkie piętnasto- i szesnastowieczne panegiryki „ad Apellem".
Apelles stawał się w ten sposób wzorem doskonałego artysty, a każde następne pokolenie, mimo różnic
programowych, będzie odnajdywało w nim moralne wsparcie i zachętę.
Sztuka Apellesa stawała się kanwą renesansowego programu artystycznego. Sądzono, iż sztuka no-
wożytna, chcąc osiągnąć doskonałość, powinna. odnaleźć zagubione elementy rzemiosła antyku oraz
teoretyczną wiedzę jej twórców. Przejawem tych dążeń była sztuka realistyczna12. Bardzo wymowna
pod tym względem jest wypowiedź Angela Decembrio z połowy XV w., który dokonując porównania
poezji z malarstwem stwierdzał, iż malarstwo jest mniej doskonałe od poezji, bowiem nie potrafi odtwo-
rzyć wszystkich zjawisk przyrody i odmalować ludzkich uczuć13. Ale w tej krytyce sztuki malarskiej,
jaką wypowiedział Decembrio, jest zawarty właśnie pewien pozytywny, a charakterystyczny postulat:
sztuka nowożytna, aby stać się równą poezji, powinna doścignąć sztukę Apellesa.
To zapatrzenie w Apellesa przejawiało się w różny sposób. Z jednej strony była to romantyczna
próba rekonstrukcji zaginionych dzieł Apellesa; za przykład mogą tu posłużyć dzieła Botticellego (il. 4)14,
12 Por. uwagi na ten temat u E. Battisti, L'Antirinascimento, Milano 1963, s. 20 i nn.
13 Por. M. В axandali, A Dialogue on Artfrom the Court ojLeonello d'Esté: Angelo Decembrio De politia litteraria, „Journal
of the Warburg and Courtauld Institutes", 26, 1963, s. 304—326 oraz A. Chastel, Le Grand atelier d'Italie, Paris 1965,
s. 324—325.
14 Narodziny Wenus (ok. 1480) i Kalumnia (ok. 1495), Galleria degli Uffizi, Florencja; por. A. Chastel, Art et
Humanisme à Florence au temps de Laurent le Magnifique, Paris 1959, s. 94—95.
ZYGMUNT WAŹBIŃSKI
3. Tycjan, Portret Aretina; 1545
Podobne znaczenie posiadały wszystkie piętnasto- i szesnastowieczne panegiryki „ad Apellem".
Apelles stawał się w ten sposób wzorem doskonałego artysty, a każde następne pokolenie, mimo różnic
programowych, będzie odnajdywało w nim moralne wsparcie i zachętę.
Sztuka Apellesa stawała się kanwą renesansowego programu artystycznego. Sądzono, iż sztuka no-
wożytna, chcąc osiągnąć doskonałość, powinna. odnaleźć zagubione elementy rzemiosła antyku oraz
teoretyczną wiedzę jej twórców. Przejawem tych dążeń była sztuka realistyczna12. Bardzo wymowna
pod tym względem jest wypowiedź Angela Decembrio z połowy XV w., który dokonując porównania
poezji z malarstwem stwierdzał, iż malarstwo jest mniej doskonałe od poezji, bowiem nie potrafi odtwo-
rzyć wszystkich zjawisk przyrody i odmalować ludzkich uczuć13. Ale w tej krytyce sztuki malarskiej,
jaką wypowiedział Decembrio, jest zawarty właśnie pewien pozytywny, a charakterystyczny postulat:
sztuka nowożytna, aby stać się równą poezji, powinna doścignąć sztukę Apellesa.
To zapatrzenie w Apellesa przejawiało się w różny sposób. Z jednej strony była to romantyczna
próba rekonstrukcji zaginionych dzieł Apellesa; za przykład mogą tu posłużyć dzieła Botticellego (il. 4)14,
12 Por. uwagi na ten temat u E. Battisti, L'Antirinascimento, Milano 1963, s. 20 i nn.
13 Por. M. В axandali, A Dialogue on Artfrom the Court ojLeonello d'Esté: Angelo Decembrio De politia litteraria, „Journal
of the Warburg and Courtauld Institutes", 26, 1963, s. 304—326 oraz A. Chastel, Le Grand atelier d'Italie, Paris 1965,
s. 324—325.
14 Narodziny Wenus (ok. 1480) i Kalumnia (ok. 1495), Galleria degli Uffizi, Florencja; por. A. Chastel, Art et
Humanisme à Florence au temps de Laurent le Magnifique, Paris 1959, s. 94—95.