DOI issue:
I. Z zagadnień sztuki obcej
DOI article:Waźbiński, Zygmunt: Tycjan - "nowy Apelles": O roli antycznego mitu w sztuce renesansu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0069
TYCJAN — „NOWY APELLES"
63
20. Tycjan, Portret Pawła III
samej formy faciehat używał bóg malarstwa — Apelles ■—■ pisze Pino-—• chcąc w ten sposób podkreślić
swą wolę doskonalenia się, gdyż im więcej wiedział, tym bardziej pragnął powiększać swą wiedzę i swe
umiejętności..."70. Sygnatura była więc tutaj swego rodzaju artystyczną deklaracją. Podobny sens zawiera
motto, znajdujące się w rysunkowym autoportrecie Bruegla Starszego: „Nulla dies abeat quin linea
ducta supersit" (il. 25)71.
O aktualności legendy pliniańskiej świadczy częste używanie tej formy sygnatury przez malarzy
znanych ze swej conformitas Apelli: Durera (il. 11), Burgkmaira i Tycjana (il. 12)72. Każde ich dzieło było
niejako próbą realizacji dzieła doskonałego.
Wydaje się, iż formuła faciehat u Tycjana odnosiła się właśnie do obrazów wykonanych własnoręcz-
nie, gdzie „starał się włożyć całą swą wiedzę i umiejętność, jaką dał mu Bóg"73. Często jednak w obra-
zach przeznaczonych dla Filipa II (zwłaszcza w późnym okresie) owa deklaratywna formuła faciehat była
70 Pino, op. cit., s. 124—125.
71 Cabinet des Dessins, Luwr; prawdopodobnie kopia Bruegla Mł. wg oryginału Piotra Bruegla St.; por. Ch. de Tolnay,
Drawings oj Pieter Bruegel the Elder, London 1952, s. 90, nr A. 19.
72 U Durera pojawiła się ta formuła po powrocie z Wenecji, m. in. w Męczeństwie 10 tys. chrześcijan, 1508, oraz w Madon-
nie z Berlina 1506; od niego przejął tę formułę Hans Burgkmair (np. Św. Rodzina, 1511, Berlin); u Giovanniego Belliniego
yf Toalecie Wenus, 1515, Wiedeń; u Tycjana wielokrotnie, m. in. w ołtarzu z kościoła SS. Nazaro e Celso w Brescii oraz
w Madonnie w glorii z Pinakoteki Watykańskiej; najczęściej jednak Tycjan używał zlatynizowanej i skróconej formuły
..Titianus F."
73 List Tycjana do Filipa II z 1559 г.; por. E.K. Waterhause, Titians „Diana and Actaeon", Oxford 1952, s. 5.
63
20. Tycjan, Portret Pawła III
samej formy faciehat używał bóg malarstwa — Apelles ■—■ pisze Pino-—• chcąc w ten sposób podkreślić
swą wolę doskonalenia się, gdyż im więcej wiedział, tym bardziej pragnął powiększać swą wiedzę i swe
umiejętności..."70. Sygnatura była więc tutaj swego rodzaju artystyczną deklaracją. Podobny sens zawiera
motto, znajdujące się w rysunkowym autoportrecie Bruegla Starszego: „Nulla dies abeat quin linea
ducta supersit" (il. 25)71.
O aktualności legendy pliniańskiej świadczy częste używanie tej formy sygnatury przez malarzy
znanych ze swej conformitas Apelli: Durera (il. 11), Burgkmaira i Tycjana (il. 12)72. Każde ich dzieło było
niejako próbą realizacji dzieła doskonałego.
Wydaje się, iż formuła faciehat u Tycjana odnosiła się właśnie do obrazów wykonanych własnoręcz-
nie, gdzie „starał się włożyć całą swą wiedzę i umiejętność, jaką dał mu Bóg"73. Często jednak w obra-
zach przeznaczonych dla Filipa II (zwłaszcza w późnym okresie) owa deklaratywna formuła faciehat była
70 Pino, op. cit., s. 124—125.
71 Cabinet des Dessins, Luwr; prawdopodobnie kopia Bruegla Mł. wg oryginału Piotra Bruegla St.; por. Ch. de Tolnay,
Drawings oj Pieter Bruegel the Elder, London 1952, s. 90, nr A. 19.
72 U Durera pojawiła się ta formuła po powrocie z Wenecji, m. in. w Męczeństwie 10 tys. chrześcijan, 1508, oraz w Madon-
nie z Berlina 1506; od niego przejął tę formułę Hans Burgkmair (np. Św. Rodzina, 1511, Berlin); u Giovanniego Belliniego
yf Toalecie Wenus, 1515, Wiedeń; u Tycjana wielokrotnie, m. in. w ołtarzu z kościoła SS. Nazaro e Celso w Brescii oraz
w Madonnie w glorii z Pinakoteki Watykańskiej; najczęściej jednak Tycjan używał zlatynizowanej i skróconej formuły
..Titianus F."
73 List Tycjana do Filipa II z 1559 г.; por. E.K. Waterhause, Titians „Diana and Actaeon", Oxford 1952, s. 5.