DOI Heft:
II. Z zagadnień sztuki polskiej
DOI Artikel:Kowalczyk, Jerzy: Fasada ratusza poznańskiego: Recepcja form z traktatu Serlia i antyczny program
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0150
144
JERZY KOWALCZYK
W
ii i
daczy jako rok ukończenia prac w sali
i przy całym ratuszu9, przez innych jako
rok rozpoczęcia prac dekoracyjnych10.
5) 1560 — duży wydatek na oszklenie
poimieszczeń kondygnacji wyższych przy
loggi i na pokrycie dachów ratusza. Do
tego czasu musiały więc być ukończone
wszelkie prace wewnątrz i zewnątrz gma-
chu, także loggia fasady11.
Źródła więc nie wskazują nam precy-
zyjnie faz renesansowej przebudowy. Nie-
mniej należy przyjąć, że Quadro rozbu-
dował ratusz w dwu etapach:
I etap .—■ realizacja umowy z 1550 г.,
obejmująca oprócz wzmocnienia wieży
rozbudowę gotyckiego ratusza ku zacho-
dowi, podwyższenie budynku o jedną kon-
dygnację, budowę attyki („szczyty pięknie
pobuduje i dachówkę bez wapna położy").
Całość ma Quadro otynkować i pobielić.
Nie ma tu mowy o loggii, natomiast nad-
mienia się oz ewnętrznych schodach, bo-
wiem w konrtakcie czytamy: ,, wy chód
tam, gdzie mu panowie rozkażą, przypra-
wi". Należy tu zwrócić baczną uwagę
na podkreślenie woli miejskiego dyspo-
nenta. Koncepcja budowy loggii powstała
więc w drugim etapie, niewątpliwie równo-
cześnie z przebudową wielkiej sieni, a więc
przed rokiem 155512.
II etap rozbudowy ratusza, trwający
do 1560 г., w porównaniu z poprzednim
był o wiele ambitniejszy pod względem
programu architektonicznego. Powstały
wówczas elementy, które do dziś są obiek-
tem dumy miasta: piękna, wielka sala re-
nesansowa z dekoracją sztukateryjno-sgra-
3. Ratusz w Poznaniu, rzut poziomy I kondygnacji z rozwarstwię- ffitową О intrygującym filozoficzno-astro-
niem murów wg W. Bettenstaedtà. Rozbudowa Quadry — mury logicznym programie oraz wspaniała lo-
zakreskowanc ggia, której rozmachu może pozazdrościć
9 Za rokiem 1555 jako datą zakończenia prac przy całym ratuszu opowiadali się zgodnie wszyscy starsi badacze, nie
znali bowiem później odkrytych dokumentów z wydatków w 1560 г., poczynionych na te prace. Zob. J. Kothe, Verzeichnis
der Kunstdenkmàler der Provinz Posen, t. 2, Berlin 1896, s. 69; W. Bettenstaedt, Das Rathaus in Posen und seine Herstellung in
den Jahren 1910—1913. Denkschrifi zur Eiweihung des Rathauses, Poznań 1913, s. 24; Pajzderski, op. cit., s. 26, 29. Autorka
najnowszego przewodnika T. Jakimowicz uważa, że jest to „data wykonania sklepienia" {pp. cit., s. 29).
10 Jasiecka i Kondziela, op. cit., s. 19.
11 Rachunki z 1560 r. na dokończenie ratusza brzmią: „Pro 1750 schib vitri ad fenestras superiorum atriorum praetorii
numeravimus 7 fi"; „Ad tecta praetorii dedimus 11.000 tegularum fl. 2 gr. 12, d. 9" (cytuję wg Maisla, op. cit., s. 107).
Do tych źródłowych rachunków pierwszy dotarł A.Warschauer, cytując zapłatę za szyby, jego zdaniem do 7 okien wielkiej
sieni (po 250 gomółek do 1 okna) i za wykonanie posadzki do tejże sali (zob. A. Warschauer, Der Posener Stadtbaumeister
Johannes Baptista Quadro. Ein Kunstlerleben aus der Renaissancezeit, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft fur die Provinz
Posen", R. 28, 1913, s. 177.
12 Wobec braku źródeł trudno dziś dokładnie określić, w którym roku nastąpiło poszerzenie programu budowlanego;
nie zachował się dodatkowy kontrakt z Quadrem w tej sprawie, a umowa z 1552 r. ma charakter ogólny, „na roboty
miejskie".
JERZY KOWALCZYK
W
ii i
daczy jako rok ukończenia prac w sali
i przy całym ratuszu9, przez innych jako
rok rozpoczęcia prac dekoracyjnych10.
5) 1560 — duży wydatek na oszklenie
poimieszczeń kondygnacji wyższych przy
loggi i na pokrycie dachów ratusza. Do
tego czasu musiały więc być ukończone
wszelkie prace wewnątrz i zewnątrz gma-
chu, także loggia fasady11.
Źródła więc nie wskazują nam precy-
zyjnie faz renesansowej przebudowy. Nie-
mniej należy przyjąć, że Quadro rozbu-
dował ratusz w dwu etapach:
I etap .—■ realizacja umowy z 1550 г.,
obejmująca oprócz wzmocnienia wieży
rozbudowę gotyckiego ratusza ku zacho-
dowi, podwyższenie budynku o jedną kon-
dygnację, budowę attyki („szczyty pięknie
pobuduje i dachówkę bez wapna położy").
Całość ma Quadro otynkować i pobielić.
Nie ma tu mowy o loggii, natomiast nad-
mienia się oz ewnętrznych schodach, bo-
wiem w konrtakcie czytamy: ,, wy chód
tam, gdzie mu panowie rozkażą, przypra-
wi". Należy tu zwrócić baczną uwagę
na podkreślenie woli miejskiego dyspo-
nenta. Koncepcja budowy loggii powstała
więc w drugim etapie, niewątpliwie równo-
cześnie z przebudową wielkiej sieni, a więc
przed rokiem 155512.
II etap rozbudowy ratusza, trwający
do 1560 г., w porównaniu z poprzednim
był o wiele ambitniejszy pod względem
programu architektonicznego. Powstały
wówczas elementy, które do dziś są obiek-
tem dumy miasta: piękna, wielka sala re-
nesansowa z dekoracją sztukateryjno-sgra-
3. Ratusz w Poznaniu, rzut poziomy I kondygnacji z rozwarstwię- ffitową О intrygującym filozoficzno-astro-
niem murów wg W. Bettenstaedtà. Rozbudowa Quadry — mury logicznym programie oraz wspaniała lo-
zakreskowanc ggia, której rozmachu może pozazdrościć
9 Za rokiem 1555 jako datą zakończenia prac przy całym ratuszu opowiadali się zgodnie wszyscy starsi badacze, nie
znali bowiem później odkrytych dokumentów z wydatków w 1560 г., poczynionych na te prace. Zob. J. Kothe, Verzeichnis
der Kunstdenkmàler der Provinz Posen, t. 2, Berlin 1896, s. 69; W. Bettenstaedt, Das Rathaus in Posen und seine Herstellung in
den Jahren 1910—1913. Denkschrifi zur Eiweihung des Rathauses, Poznań 1913, s. 24; Pajzderski, op. cit., s. 26, 29. Autorka
najnowszego przewodnika T. Jakimowicz uważa, że jest to „data wykonania sklepienia" {pp. cit., s. 29).
10 Jasiecka i Kondziela, op. cit., s. 19.
11 Rachunki z 1560 r. na dokończenie ratusza brzmią: „Pro 1750 schib vitri ad fenestras superiorum atriorum praetorii
numeravimus 7 fi"; „Ad tecta praetorii dedimus 11.000 tegularum fl. 2 gr. 12, d. 9" (cytuję wg Maisla, op. cit., s. 107).
Do tych źródłowych rachunków pierwszy dotarł A.Warschauer, cytując zapłatę za szyby, jego zdaniem do 7 okien wielkiej
sieni (po 250 gomółek do 1 okna) i za wykonanie posadzki do tejże sali (zob. A. Warschauer, Der Posener Stadtbaumeister
Johannes Baptista Quadro. Ein Kunstlerleben aus der Renaissancezeit, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft fur die Provinz
Posen", R. 28, 1913, s. 177.
12 Wobec braku źródeł trudno dziś dokładnie określić, w którym roku nastąpiło poszerzenie programu budowlanego;
nie zachował się dodatkowy kontrakt z Quadrem w tej sprawie, a umowa z 1552 r. ma charakter ogólny, „na roboty
miejskie".