DOI issue:
II. Z zagadnień sztuki polskiej
DOI article:Samek, Jan: Res-imagines: Ze studiów nad rzemiosłem artystycznym czasów nowożytnych w Polsce (lata 1600-1800)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0193
RES-IMAGINES
187
zobrazować wydobycie przez
Mojżesza wody ze skały42.
Tematem kilkakrotnie zo-
brazowanym jest Powrót
zwiadowców do ziemi Ka-
naan. Występuje on w kilku
monstrancjach na terenie Śląs-
ka43. Są to monstrancje: w koś-
ciele parafialnym w Bieńkowi-
cach w powiecie raciborskim,
pochodząca z 1683 r.(?)44, w
Brzeziu nad Odrą, wykonana
w 1686r. (ryc. 9)45, w kościele
Wszystkich Świętych w Gliwi-
cach, fundowana w 1687 r.46
oraz w kościele parafialnym
w Walcach w powiecie krap-
kowickim z 1693 r.47 Trzy
pierwsze z nich wyszły z war-
sztatu złotnika raciborskiego
Hansa Georga Kolbego, wszyst-
kie zaś cechuje zbliżona kom-
pozycja. Reservaculum umiesz-
czone jest zawsze w dużym
owocu wimiej latorośli, niesio-
nym przez zwiadowców do zie-
mi Kanaan; w monstrancjach
wykonanych przez Kolbego
grupę tę otaczają gałęzie z liś-
ćmi i gronami o różnych roz-
miarach. Za wzór do tego
przedstawienia posłużył nider-
landzki miedzioryt Hieronima
Wierixa z 1607 r. zawiera-
jący zestawienie scen i przed-
stawień symbolicznych Starego 15. Ambona z 1718—20 w kościele parafialnym w Dusznikach, fragment
i Nowego Zakonu48.
Dla wyjaśnienia sensu ideowego monstrancji ze sceną Powrotu zawiadowców do ziemi Kanaan należy
przypomnieć, że według egzegetów średniowiecznych w oparciu o porównanie zawarte w Ewangelii
winne grono niesione przez zwiadowców przedstawiało Chrystusa (stąd typologiczne zestawienie Po-
42 Za przykład posłużyć mogą rzeźby w ołtarzach z okolic Kluczborka: w kościele w Maciejowie z 1696 г., w Bisku-
picach z 1. poł. XVIII w. oraz w Wierzbicy Górnej z 1728 r. (por. Chrzanowski, Ciechanowiecki, Powiat klucz-
borski, s. 37, 4, 48).
43 Monstrancje ze sceną Powrotu zwiadowców omówione zostały szerzej w osobnym artykule; por. J. Samek, Mon-
strancje ze sceną Powrotu zwiadowców do ziemi Kanaan, Hans Kolbe i Hieronim Wierix, „Biul. Hist. Sztuki", 29, 1967, nr 2,
s. 157—163.
44 Krause, op. cit. 2, Oppeln 1935, s. 63; por. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Katalog zabytków sztuki
w Polsce, 1, Woj. opolskie, Powiat raciborski, Warszawa 1967, s. 2, fig. 195.
45 E. Hintze, Schlesische Goldschmiede, „Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift", N. F. 7, 1916, s. 157.
46 Krause, op. cit., 2, s. 262—263; E. Dwornik-Gutowska, M. Gutowski, К. Kutrzebianka, Katalog zabytków
sztuki w Polsce, 6, Woj. katowickie, Powiat gliwicki, Warszawa 1966, s. 16, fig. 265.
47 J. T. Frazik, M. Kornecki, Katalog zabytków sztuki w Polsce, 7, Woj. opolskie, Powiat krapkowicki, Warszawa 1963,
s. 32, fig. 79.
48 Por. B. Knipping, De Iconografie van de contra-reformatie in de Nederlanden, 1, Hilversum 1939, s. 241 i ryc.165.
187
zobrazować wydobycie przez
Mojżesza wody ze skały42.
Tematem kilkakrotnie zo-
brazowanym jest Powrót
zwiadowców do ziemi Ka-
naan. Występuje on w kilku
monstrancjach na terenie Śląs-
ka43. Są to monstrancje: w koś-
ciele parafialnym w Bieńkowi-
cach w powiecie raciborskim,
pochodząca z 1683 r.(?)44, w
Brzeziu nad Odrą, wykonana
w 1686r. (ryc. 9)45, w kościele
Wszystkich Świętych w Gliwi-
cach, fundowana w 1687 r.46
oraz w kościele parafialnym
w Walcach w powiecie krap-
kowickim z 1693 r.47 Trzy
pierwsze z nich wyszły z war-
sztatu złotnika raciborskiego
Hansa Georga Kolbego, wszyst-
kie zaś cechuje zbliżona kom-
pozycja. Reservaculum umiesz-
czone jest zawsze w dużym
owocu wimiej latorośli, niesio-
nym przez zwiadowców do zie-
mi Kanaan; w monstrancjach
wykonanych przez Kolbego
grupę tę otaczają gałęzie z liś-
ćmi i gronami o różnych roz-
miarach. Za wzór do tego
przedstawienia posłużył nider-
landzki miedzioryt Hieronima
Wierixa z 1607 r. zawiera-
jący zestawienie scen i przed-
stawień symbolicznych Starego 15. Ambona z 1718—20 w kościele parafialnym w Dusznikach, fragment
i Nowego Zakonu48.
Dla wyjaśnienia sensu ideowego monstrancji ze sceną Powrotu zawiadowców do ziemi Kanaan należy
przypomnieć, że według egzegetów średniowiecznych w oparciu o porównanie zawarte w Ewangelii
winne grono niesione przez zwiadowców przedstawiało Chrystusa (stąd typologiczne zestawienie Po-
42 Za przykład posłużyć mogą rzeźby w ołtarzach z okolic Kluczborka: w kościele w Maciejowie z 1696 г., w Bisku-
picach z 1. poł. XVIII w. oraz w Wierzbicy Górnej z 1728 r. (por. Chrzanowski, Ciechanowiecki, Powiat klucz-
borski, s. 37, 4, 48).
43 Monstrancje ze sceną Powrotu zwiadowców omówione zostały szerzej w osobnym artykule; por. J. Samek, Mon-
strancje ze sceną Powrotu zwiadowców do ziemi Kanaan, Hans Kolbe i Hieronim Wierix, „Biul. Hist. Sztuki", 29, 1967, nr 2,
s. 157—163.
44 Krause, op. cit. 2, Oppeln 1935, s. 63; por. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Katalog zabytków sztuki
w Polsce, 1, Woj. opolskie, Powiat raciborski, Warszawa 1967, s. 2, fig. 195.
45 E. Hintze, Schlesische Goldschmiede, „Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift", N. F. 7, 1916, s. 157.
46 Krause, op. cit., 2, s. 262—263; E. Dwornik-Gutowska, M. Gutowski, К. Kutrzebianka, Katalog zabytków
sztuki w Polsce, 6, Woj. katowickie, Powiat gliwicki, Warszawa 1966, s. 16, fig. 265.
47 J. T. Frazik, M. Kornecki, Katalog zabytków sztuki w Polsce, 7, Woj. opolskie, Powiat krapkowicki, Warszawa 1963,
s. 32, fig. 79.
48 Por. B. Knipping, De Iconografie van de contra-reformatie in de Nederlanden, 1, Hilversum 1939, s. 241 i ryc.165.