DOI Heft:
II. Z zagadnień sztuki polskiej
DOI Artikel:Samek, Jan: Res-imagines: Ze studiów nad rzemiosłem artystycznym czasów nowożytnych w Polsce (lata 1600-1800)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0194
188
JAN SAMEK
16. Monstrancja z 1687 r. w kościele 17. Monstrancja z 1718 r. w kościele
Wszystkich Świętych w Gliwicach parafialnym w Kotach
wrotów zwiadowców z Ukrzyżowaniem)49. Wierix połączył obydwie sceny w jedno przedstawienie. W
barokowych monstrancjach sens ideowy sceny Powrotu zwiadowców do ziemi Kanaan będzie jasny, gdy
w reservaculum umieszczonym w winnym gronie znajdzie się przeistoczona hostia.
Z wymienionych powyżej monstrancji korzystnie wyodrębniają się te, które wyszły z raciborskiego
warsztatu Kolbego. Dzięki ażurowemu potraktowaniu górnej części monstrancji winne grono mieszczące
puszkę dobrze się wyodrębnia, tym bardziej że jak i pozostałe owoce winnej latorośli wyróżniono je
pozłoceniem.
Tematem przedstawianym w różnych obiektach jest Drzewo Jessego. Występuje ono przede
wszystkim w ołtarzach, a obok nich w ambonie, monstrancji i puszce na komunikanty. Na terenie
Małopolski wczesny przykład realizacji tematu Drzewa Jessego stanowi ołtarzyk w prezbiterium koś-
cioła parafialnego w Bieczu, niedatowany, pochodzący zapewne z 2. ćwierci XVII w. (ryc. 10)50. Ramie
obrazu, przedstawiającego Matkę Boską z Dzieciątkiem godzącym w szatana, w otoczeniu symboli maryj-
nych, nadano kształt serca. Otaczają je gałęzie drzewa, którego pień wyrasta z postaci Jessego, leżącego
nad predellą ołtarzyka. Sploty gałęzi drzewa obciążonego winnymi gronami mieszczą dwunastu kró-
49 Por. Kiinstle, op. cit., 1, s. 301—302; Réau, op. cit., 2, cz. 1, s. 211.
50 Por. S. Tomkowicz, Powiat gorlicki, [w:] Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, 1, Kraków 1900, s. 190;
B. ij. Łozińscy, Katalog zabytków sztuki w Polsce, Woj. rzeszowskie, Powiat gorlicki (maszynopis w Instytucie Sztoki PAN
w Warszawie). Zagadnienie aktualności tematu Drzewa Jessego w sztuce polskiej XVII w. jest przedmiotem osobnej
pracy przygotowanej przez autora niniejszej rozprawy.
JAN SAMEK
16. Monstrancja z 1687 r. w kościele 17. Monstrancja z 1718 r. w kościele
Wszystkich Świętych w Gliwicach parafialnym w Kotach
wrotów zwiadowców z Ukrzyżowaniem)49. Wierix połączył obydwie sceny w jedno przedstawienie. W
barokowych monstrancjach sens ideowy sceny Powrotu zwiadowców do ziemi Kanaan będzie jasny, gdy
w reservaculum umieszczonym w winnym gronie znajdzie się przeistoczona hostia.
Z wymienionych powyżej monstrancji korzystnie wyodrębniają się te, które wyszły z raciborskiego
warsztatu Kolbego. Dzięki ażurowemu potraktowaniu górnej części monstrancji winne grono mieszczące
puszkę dobrze się wyodrębnia, tym bardziej że jak i pozostałe owoce winnej latorośli wyróżniono je
pozłoceniem.
Tematem przedstawianym w różnych obiektach jest Drzewo Jessego. Występuje ono przede
wszystkim w ołtarzach, a obok nich w ambonie, monstrancji i puszce na komunikanty. Na terenie
Małopolski wczesny przykład realizacji tematu Drzewa Jessego stanowi ołtarzyk w prezbiterium koś-
cioła parafialnego w Bieczu, niedatowany, pochodzący zapewne z 2. ćwierci XVII w. (ryc. 10)50. Ramie
obrazu, przedstawiającego Matkę Boską z Dzieciątkiem godzącym w szatana, w otoczeniu symboli maryj-
nych, nadano kształt serca. Otaczają je gałęzie drzewa, którego pień wyrasta z postaci Jessego, leżącego
nad predellą ołtarzyka. Sploty gałęzi drzewa obciążonego winnymi gronami mieszczą dwunastu kró-
49 Por. Kiinstle, op. cit., 1, s. 301—302; Réau, op. cit., 2, cz. 1, s. 211.
50 Por. S. Tomkowicz, Powiat gorlicki, [w:] Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, 1, Kraków 1900, s. 190;
B. ij. Łozińscy, Katalog zabytków sztuki w Polsce, Woj. rzeszowskie, Powiat gorlicki (maszynopis w Instytucie Sztoki PAN
w Warszawie). Zagadnienie aktualności tematu Drzewa Jessego w sztuce polskiej XVII w. jest przedmiotem osobnej
pracy przygotowanej przez autora niniejszej rozprawy.