DOI Heft:
II. Z zagadnień sztuki polskiej
DOI Artikel:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Nurt awangardowy architektury polskiej doby Oświecenia
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0259
NURT AWANGARDOWY ARCHITEKTURY OŚWIECENIA
253
!• U \ Л L H łN
5. MJ. Peyre, Projekt kościoła, elewacja i przekrój 6. M.J. Peyre, Projekt kościoła, rzut poziomy
seph Peyre'a, zatytułowane Oeuvres d'architecture i wydane po raz pierwszy w roku 176514. Peyre „były
pensjonariusz króla w Rzymie i Inspektor Budowli Królewskich"15 (jak sam się przedstawił na karcie
tytułowej), dedykował swoją książkę markizowi de Marigny. Warto w kilku słowach omówić treść
jego wypowiedzi. W przedmowie wyjaśnił, że w dziele tym przedstawia czytelnikom owoc swoich stu-
diów we Włoszech. W projektach, które zamieszcza w książce, starał się naśladować genre najznakomit-
szych budowli wzniesionych przez imperatorów rzymskich. Chociaż z budowli tych zostało tylko kilka
fragmentów, twierdził, że wystarczą one dla wyrobienia sobie wysokiego mniemania o geniuszu archi-
tektów, którzy je wznosili. Chwalił zresztą nie tylko piękną architekturę tych budowli, lecz również ich
wygodne rozplanowanie. Wśród godnych naśladowania wzorów wymienił termy Dioklecjana, Karakalli
i Tytusa, pałace imperatorów i willę Hadriana. Konkluzja jego stosunku do antyku znajduje się w eseju
Du genie dans l'architecture, w którym doszedł do wniosku, że architekturę antyku można prześcignąć.
14 [M.J. Peyre], Oeuvres d'architecture de ancienne Pensionnaire du Roi à Rome, Inspecteur des Bâtimens de Sa Majesté,
Paris 1765. Bodaj jedyny egzemplarz tego wydania w Polsce znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, Zbiory
Specjalne, sygn. 23/V Alb; stanowił niegdyś własność architekta Szczepana Humberta. Wydawnictwo to znane było
St. K. Potockiemu (por. T. Mańko w s к i, O poglądach na sztukę w czasach Stnisława Augusta, Lwów 1929, s. 84).
15 Charakterystykę M.J. Peyre'a (1730—1785), jednego z najzdolniejszych architektów swego pokolenia, podaje L. Hau-
tecoeur, Histoire de l' architecture classique en France, t. 4, Seconde moitié du XVIIIe siècle, Le style Louis XVI, 1750—1792, Paris
1952, s. 225—232. Peyre, zdobywca „Prix de Rome" w 1751 г., uczeń D. Jossenaya, L. A. de Loriota i J.F. Blondela, zdaniem
Hautecoeura ,,exerça une réelle influence sur l'évolution de notre architecture entre 1760 et 1785". Por. również E. Kauf-
mann, Architecture in the Age oj Reason, Baroque and Post-Baroque in England, Italy and France, Cambridge 1955, s. 143—144.
253
!• U \ Л L H łN
5. MJ. Peyre, Projekt kościoła, elewacja i przekrój 6. M.J. Peyre, Projekt kościoła, rzut poziomy
seph Peyre'a, zatytułowane Oeuvres d'architecture i wydane po raz pierwszy w roku 176514. Peyre „były
pensjonariusz króla w Rzymie i Inspektor Budowli Królewskich"15 (jak sam się przedstawił na karcie
tytułowej), dedykował swoją książkę markizowi de Marigny. Warto w kilku słowach omówić treść
jego wypowiedzi. W przedmowie wyjaśnił, że w dziele tym przedstawia czytelnikom owoc swoich stu-
diów we Włoszech. W projektach, które zamieszcza w książce, starał się naśladować genre najznakomit-
szych budowli wzniesionych przez imperatorów rzymskich. Chociaż z budowli tych zostało tylko kilka
fragmentów, twierdził, że wystarczą one dla wyrobienia sobie wysokiego mniemania o geniuszu archi-
tektów, którzy je wznosili. Chwalił zresztą nie tylko piękną architekturę tych budowli, lecz również ich
wygodne rozplanowanie. Wśród godnych naśladowania wzorów wymienił termy Dioklecjana, Karakalli
i Tytusa, pałace imperatorów i willę Hadriana. Konkluzja jego stosunku do antyku znajduje się w eseju
Du genie dans l'architecture, w którym doszedł do wniosku, że architekturę antyku można prześcignąć.
14 [M.J. Peyre], Oeuvres d'architecture de ancienne Pensionnaire du Roi à Rome, Inspecteur des Bâtimens de Sa Majesté,
Paris 1765. Bodaj jedyny egzemplarz tego wydania w Polsce znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, Zbiory
Specjalne, sygn. 23/V Alb; stanowił niegdyś własność architekta Szczepana Humberta. Wydawnictwo to znane było
St. K. Potockiemu (por. T. Mańko w s к i, O poglądach na sztukę w czasach Stnisława Augusta, Lwów 1929, s. 84).
15 Charakterystykę M.J. Peyre'a (1730—1785), jednego z najzdolniejszych architektów swego pokolenia, podaje L. Hau-
tecoeur, Histoire de l' architecture classique en France, t. 4, Seconde moitié du XVIIIe siècle, Le style Louis XVI, 1750—1792, Paris
1952, s. 225—232. Peyre, zdobywca „Prix de Rome" w 1751 г., uczeń D. Jossenaya, L. A. de Loriota i J.F. Blondela, zdaniem
Hautecoeura ,,exerça une réelle influence sur l'évolution de notre architecture entre 1760 et 1785". Por. również E. Kauf-
mann, Architecture in the Age oj Reason, Baroque and Post-Baroque in England, Italy and France, Cambridge 1955, s. 143—144.