Rocznik Historii Sztuki (8.1970)

268

TADEUSZ S. JAROSZEWSKI









- ч





Т-Т-Г;

- ■















:

1 Т"

,,./;,'•/, ,-•. •• " — 'л- < ' oraz fasadę i elewację ogrodową, wykonane tuszem

i akwarelą62. Autorstwo Kubickiego nie budzi
wątpliwości. Świadczy o tym charakterystyczna
dla niego kreska, niedbały pozornie sposób lawo-
wania, wreszcie znamienna dla całej jego twór-
czości maniera kanelowania trzonów kolumn od
1/3 wysokości. Z omawianymi planszami wiążą
się cztery ołówkowe szkice, wykonane również
^Mfe^ ' ■ przez Kubickiego i przedstawiające tę samą bu-

ШИШ . dowie''3. Zapewne o tym całym zespole rysunków

myślał Stanisław August, kiedy prosił Bacciarellego
o kosztorys domu Pani Krakowskiej.

Dom składać się miał z dwóch parterowych
skrzydeł, ustawionych w stosunku do siebie pod
kątem prostym i spiętych rodzajem nieco wyższego
pawilonu, mieszczącego od podjazdu konchę z joń-
< ską kolumnadą, a od ogrodu okrągły salon nakryty
kopułą i otoczony na zewnątrz parami jońskich
kolumn. Przed domem od frontu projektowano
wybudowanie dwóch ukośnie ustawionych pawilo-
s> . nów na planie kwadratu, z których lewy miał

. k# mieścić stajnię i wozownię, a prawy kuchnię64.

Architektura domu Pani Krakowskiej została
skomponowana na zasadzie sprzeczności i kontra-
stów. Podwyższonej partii środkowej, potrakto-
wanej ozdobniej, jednakże bardzo powściągliwie,

^........ ........_j przeciwstawiono absolutnie gładkie płaszczyzny

* ścian obu skrzydeł przeprutych tylko prostoką-
28. J.Ch. Kamsetzer, Projekt kościoła w Pętrykozach, tnymi otworami okiennymi, pozbawionymi ja-
fasada, wersja z obeliskiem opatrzona adnotacją: „Dernier kichkolwiek obramień. W obawie przed monotonią
Projet fait Sur les messures comme elles se trouvoient zróżnicowano elewacje frontowe obu skrzydeł

à l'endroit l'an 1793" • • i ^ /• i

przez zastosowanie nieznacznych tr oj osiowych ry-
zalitów. W sumie uzyskano efekt prostoty niemal
absolutnej, nieczęstej w architekturze rezydencjonalncj lat osiemdziesiątych XVIII w. Projekt ten to
jednocześnie jeden z pierwszych eksperymentów z gładką powierzchnią ściany w okresie klasycyzmu
w Polsce. Przywodzi na myśl porównania z architekturą Ledoux —■ „konchowy" portyk domu Pani
Krakowskiej przypomina do złudzenia analogicznie skomponowany portyk Hôtel Guimard (1772),
którego rysunki posiadał w swych zbiorach Stanisław August.65

Na specjalną uwagę zasługuje rozplanowanie wnętrz, ściśle funkcjonalne mimo skomplikowanej
formy budynku. Cechą charakterystyczną tego rozplanowania jest system korytarzowy (tak jeszcze
rzadki w Polsce w drugiej połowie XVIII w.) i całkowita rezygnacja z niewygodnej barokowej amfilady.
Z korytarzy w skrzydłach można się swobodnie dostać do przylegających do nich apartamentów. I jeszcze
jedno: autor projektu świadomie przerwał tradycyjną barokową oś główną, przechodzącą przez środek
kompozycji. Mianowicie z „konchowego" portyku jedyne wejście wiedzie do przedpokoju w lewym

62 Gab. Ryc. BUW, Zb. Król., P. 188, nr 151, 150, 164 (fasada, elewacja ogrodowa, rzut poziomy). Por. Katalog ry-
sunków..., s. 241, nr 675—677.

63 Gab. Ryc. BUW, Zb. Król, P. 188, nr 162, 163, 152 oraz T. 193, nr 59 (ostatni rysunek przewiduje pałacyk z owal-
nym dziedzińcem od frontu).

64 Elewacji tych pawilonów nie znamy. Na podstawie rzutów poziomych możemy wnosić, że architekt nie przewidywał
ich artykulacji.

65 Gab. Ryc. BUW Zb. Król., P. 181, nr 200—201 (rzut i fasada). Por. L. Hautecoeur, Histoire de l'architecture classique
en France, t. 4, s. 281.