DOI Heft:
III. Przeglądy i sprawozdania
DOI Artikel:Chrzanowski, Tadeusz; Kornecki, Marian: Nieznane rzeźby gotyckie kręgu pomorskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0326
320
T. CHRZANOWSKI M. KORNECKI
26. Kurkocin, płaskorzeźby czterech apostołów
zbliża go zarówno do rzeźby w Stralsundzie, jak i w Brnie. Konsekwentne i miękko potraktowane fał-
dowanie przepaski z kaskadowymi, spiralnymi zwisami po bokach i wyraźnym zagięciem w kształcie
zwielokrotnionej litery V pośrodku pozwala na zaliczenie Chrystusa z Radoszek do konwencji stylowej
końca wieku XIV. Jedynie głowa, o twarzy stosunkowo szerokiej i o niskim czole, jak też zarost i ażu-
rowo rzeźbione pukle włosów, wydają się wchodzić już w wiek XV, zwłaszcza że analogiczne trakto-
wanie włosów znajdujemy w rzeźbie Chrystusa z nowomiejskiego ratusza w Pradze (z ok. 1413 г.), który
jednak w całym swym opracowaniu należy niewątpliwie do późniejszego okresu, kiedy dochodzą już
do głosu tendencje realistyczne, niedostrzegalne jeszcze w idealistycznym potraktowaniu rzeźby po-
morskiej.
Pierwotne miejsce pochodzenia omawianego zabytku nie jest znane. Do Radoszek rzeźba dostał?
się jakoby z okolicy i niewątpliwie jest ona dziełem lokalnego warsztatu pomorskiego, prawdopodobnie
brodnickiego lub toruńskiego. Zasygnalizowane powyżej związki ze sztuką czeską wskazują z jednej
strony na pokrewieństwa artystyczne obu środowisk. Równocześnie jednak mogą być wynikiem „mię-
dzynarodowości" ówczesnych prądów, zarówno w dziedzinie sztuki, jak i życia duchowego.
Płaskorzeźby apostołów z Kurkocina. Oprócz omówionych powyżej rzeźb, reprezentują-
cych niejednokrotnie wysoką klasę artystyczną, prace inwentaryzacyjno-redakcyjne w województwie
bydgoskim ujawniły również nieznane rzeźby, będące przykładem warsztatowej masowej produkcji.
Cztery płaskorzeźby apostołów oraz popiersie proroka, jak również już przedtem zasygnalizowane przez
Clasena hermy św. niewiast, pochodzą niewątpliwie z jednego tryptyku. Odnalezione na wieży kościoła
w Kurkocinie52, zwiększają liczbę dość powszechnie występujących przedstawień, które z reguły wypeł-
niały pola skrzydeł ołtarzowych. Te dość skromne wytwory rzeźbiarskiego warsztatu są ciekawym przy-
kładem, w jaki sposób styl niejako przerasta obserwację natury; uproszczone do maksimum postacie
zachowują w owym uproszczeniu wszystkie podstawowe elementy formalne, jak np. miękkie fałdy szat
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 11, z. 19, Powiat wąbrzeski, s. 7, fig. 131.
T. CHRZANOWSKI M. KORNECKI
26. Kurkocin, płaskorzeźby czterech apostołów
zbliża go zarówno do rzeźby w Stralsundzie, jak i w Brnie. Konsekwentne i miękko potraktowane fał-
dowanie przepaski z kaskadowymi, spiralnymi zwisami po bokach i wyraźnym zagięciem w kształcie
zwielokrotnionej litery V pośrodku pozwala na zaliczenie Chrystusa z Radoszek do konwencji stylowej
końca wieku XIV. Jedynie głowa, o twarzy stosunkowo szerokiej i o niskim czole, jak też zarost i ażu-
rowo rzeźbione pukle włosów, wydają się wchodzić już w wiek XV, zwłaszcza że analogiczne trakto-
wanie włosów znajdujemy w rzeźbie Chrystusa z nowomiejskiego ratusza w Pradze (z ok. 1413 г.), który
jednak w całym swym opracowaniu należy niewątpliwie do późniejszego okresu, kiedy dochodzą już
do głosu tendencje realistyczne, niedostrzegalne jeszcze w idealistycznym potraktowaniu rzeźby po-
morskiej.
Pierwotne miejsce pochodzenia omawianego zabytku nie jest znane. Do Radoszek rzeźba dostał?
się jakoby z okolicy i niewątpliwie jest ona dziełem lokalnego warsztatu pomorskiego, prawdopodobnie
brodnickiego lub toruńskiego. Zasygnalizowane powyżej związki ze sztuką czeską wskazują z jednej
strony na pokrewieństwa artystyczne obu środowisk. Równocześnie jednak mogą być wynikiem „mię-
dzynarodowości" ówczesnych prądów, zarówno w dziedzinie sztuki, jak i życia duchowego.
Płaskorzeźby apostołów z Kurkocina. Oprócz omówionych powyżej rzeźb, reprezentują-
cych niejednokrotnie wysoką klasę artystyczną, prace inwentaryzacyjno-redakcyjne w województwie
bydgoskim ujawniły również nieznane rzeźby, będące przykładem warsztatowej masowej produkcji.
Cztery płaskorzeźby apostołów oraz popiersie proroka, jak również już przedtem zasygnalizowane przez
Clasena hermy św. niewiast, pochodzą niewątpliwie z jednego tryptyku. Odnalezione na wieży kościoła
w Kurkocinie52, zwiększają liczbę dość powszechnie występujących przedstawień, które z reguły wypeł-
niały pola skrzydeł ołtarzowych. Te dość skromne wytwory rzeźbiarskiego warsztatu są ciekawym przy-
kładem, w jaki sposób styl niejako przerasta obserwację natury; uproszczone do maksimum postacie
zachowują w owym uproszczeniu wszystkie podstawowe elementy formalne, jak np. miękkie fałdy szat
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 11, z. 19, Powiat wąbrzeski, s. 7, fig. 131.