DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Ascensio, Apotheosis czy Resurrectio?: Rozważania o Currus Solis w mauzoleum Juliuszy pod bazyliką watykańską
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0024
20
JERZY MIZIOŁEK
5. Przerys dekoracji sklepienia w katakumbach Aproniana w Rzy
w dekoracjach mauzoleów, jak i wreszcie na mozaikach posadzkowych w domach prywatnych32. Naj-
wcześniejsze znane, wykonane na początku III w., wyobrażenie winnej latorośli w sztuce chrześcijańskiej
zdobi sklepienie tzw. Hypogeum Flawiuszy w obrębie katakumb Domitilli33. Bardziej interesujące w kon-
tekście mauzoleum Juliuszy, bo połączone z przedstawieniami figuralnymi, są jej przykłady z katakumby
Aproniana w Rzymie (III lub IV w. <?>; il. 5)34 i z mozaiki posadzkowej prywatnego oratorium w Akwilei
(połowa IV w.)35 — obydwa z Dobrym Pasterzem w centrum oraz w Mauzoleum Costanzy w Rzymie
(około 330 —350)36 i na kielichu z Antiochii, być może z około 400 r. (obecnie w Metropolitan Muséum
of Art w Nowym Jorku)37. W Mauzoleum Costanzy wśród pędów winnej latorośli (wyrastającej jak
w mauzoleum Juliuszy z czterech narożników) widnieją popiersia właścicielki mauzoleum i jej męża — Han-
nibaliana, na kielichu z Antiochii zaś dwukrotnie przedstawiony Chrystus i apostołowie. We wszystkich
wymienionych zabytkach winna latorośl wyobrażona jest z gronami. Można jednak wykazać, że także
winna latorośl bez owoców występuje nierzadko w sztuce wczesnochrześcijańskiej. Jako przykłady mogą
tu służyć: malowidło na sklepieniu jednego z pomieszczeń centralnego obejścia w katakumbach S. Gennaro
32 Leonardi, op.cit., passim; Stern, op.cit., s. 198 i n. Odnośnie do przedstawień na mozaikach posadzkowych zob.
I. La vin, The Hunting Mosaics of Antioch and Their Sources, „Dumbarton Oaks Papers", 17: 1963, il. 55 — 59 do tekstu na s. 221,
222.
33 de Jerphanion, op.cit., il. 36 do tekstu na s. 116; Filarska, op.cit., il. 2 do tekstu na s. 13. O winnej latorośli w Biblii:
Izajasz 5, 1-7; Mateusz 21, 33; Jan 15, 1-10.
34 Malowidło to znane jest z rysunków wykonanych w XVI w., szczegółowo omawia je A. Recio Veganzones, Iconografia
en estuco del pastor en las catacumbas de Roma, [w:] Atti del IX Congresso..., s. 425 — 449.
35 P. L. Z o v a 11 o, Mosaici paleocristiani delie Venezie, Udine 1963, il. 110 i 112 do tekstu na s. 111 — 116. Zob. też: G. В o v i n i,
Antichità cristiane di Aquileia, Bologna 1972, il. 82 i 84 do tekstu na s. 412 — 424; W. N. Schumacher, Hirt und „Guter Hirt",
„Rómische Quartalschrift, 34 Supplementheft", Rom-Freiburg-Wien 1977, s. 224 nn.
36 Stern, op. cit., il. 33 do tekstu na s. 198 nn.; G. Bovini, Mosaici paleocristiani di Roma (Secolilll— VI), Bologna 1971, il. 9
do tekstu na s. 44 — 47; zob. też I. A. Richmond, Archeology and the Afterlife in Paganism and Christianity, Oxford 1950, s. 51 п.
37 J. Р. С. Kent, К. S. Pain ter, Wealth ofthe Roman World AD 300-700, London 1977, nr 147 (tu przyjęta jest data około
400 г.); zob. też: Age of Spirituality, Katalog, nr 542 (data: 1 połowa VI w.).
JERZY MIZIOŁEK
5. Przerys dekoracji sklepienia w katakumbach Aproniana w Rzy
w dekoracjach mauzoleów, jak i wreszcie na mozaikach posadzkowych w domach prywatnych32. Naj-
wcześniejsze znane, wykonane na początku III w., wyobrażenie winnej latorośli w sztuce chrześcijańskiej
zdobi sklepienie tzw. Hypogeum Flawiuszy w obrębie katakumb Domitilli33. Bardziej interesujące w kon-
tekście mauzoleum Juliuszy, bo połączone z przedstawieniami figuralnymi, są jej przykłady z katakumby
Aproniana w Rzymie (III lub IV w. <?>; il. 5)34 i z mozaiki posadzkowej prywatnego oratorium w Akwilei
(połowa IV w.)35 — obydwa z Dobrym Pasterzem w centrum oraz w Mauzoleum Costanzy w Rzymie
(około 330 —350)36 i na kielichu z Antiochii, być może z około 400 r. (obecnie w Metropolitan Muséum
of Art w Nowym Jorku)37. W Mauzoleum Costanzy wśród pędów winnej latorośli (wyrastającej jak
w mauzoleum Juliuszy z czterech narożników) widnieją popiersia właścicielki mauzoleum i jej męża — Han-
nibaliana, na kielichu z Antiochii zaś dwukrotnie przedstawiony Chrystus i apostołowie. We wszystkich
wymienionych zabytkach winna latorośl wyobrażona jest z gronami. Można jednak wykazać, że także
winna latorośl bez owoców występuje nierzadko w sztuce wczesnochrześcijańskiej. Jako przykłady mogą
tu służyć: malowidło na sklepieniu jednego z pomieszczeń centralnego obejścia w katakumbach S. Gennaro
32 Leonardi, op.cit., passim; Stern, op.cit., s. 198 i n. Odnośnie do przedstawień na mozaikach posadzkowych zob.
I. La vin, The Hunting Mosaics of Antioch and Their Sources, „Dumbarton Oaks Papers", 17: 1963, il. 55 — 59 do tekstu na s. 221,
222.
33 de Jerphanion, op.cit., il. 36 do tekstu na s. 116; Filarska, op.cit., il. 2 do tekstu na s. 13. O winnej latorośli w Biblii:
Izajasz 5, 1-7; Mateusz 21, 33; Jan 15, 1-10.
34 Malowidło to znane jest z rysunków wykonanych w XVI w., szczegółowo omawia je A. Recio Veganzones, Iconografia
en estuco del pastor en las catacumbas de Roma, [w:] Atti del IX Congresso..., s. 425 — 449.
35 P. L. Z o v a 11 o, Mosaici paleocristiani delie Venezie, Udine 1963, il. 110 i 112 do tekstu na s. 111 — 116. Zob. też: G. В o v i n i,
Antichità cristiane di Aquileia, Bologna 1972, il. 82 i 84 do tekstu na s. 412 — 424; W. N. Schumacher, Hirt und „Guter Hirt",
„Rómische Quartalschrift, 34 Supplementheft", Rom-Freiburg-Wien 1977, s. 224 nn.
36 Stern, op. cit., il. 33 do tekstu na s. 198 nn.; G. Bovini, Mosaici paleocristiani di Roma (Secolilll— VI), Bologna 1971, il. 9
do tekstu na s. 44 — 47; zob. też I. A. Richmond, Archeology and the Afterlife in Paganism and Christianity, Oxford 1950, s. 51 п.
37 J. Р. С. Kent, К. S. Pain ter, Wealth ofthe Roman World AD 300-700, London 1977, nr 147 (tu przyjęta jest data około
400 г.); zob. też: Age of Spirituality, Katalog, nr 542 (data: 1 połowa VI w.).