DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Ascensio, Apotheosis czy Resurrectio?: Rozważania o Currus Solis w mauzoleum Juliuszy pod bazyliką watykańską
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0026
22
JERZY MIZIOŁEK
7. Fragment kolumny, Muzeum Archeologiczne, Istambuł
Data rozpoczęcia budowy bazyliki watykańskiej wyznaczająca terminus ante ąuem dla powstania
omawianej dekoracji nie jest wciąż dokładnie ustalona. Przyjmuje się wszakże, że projekt jej wzniesienia
powstał około 320 г., natomiast do prac przystąpiono w 322 lub nawet po 325 r.43 Dla prowadzonych tu
rozważań ważny jest fakt, że jeszcze do końca drugiej dekady IV w. nekropola była użytkowana, o czym
zaświadcza wybita w latach 317 — 318 moneta odnaleziona w jednej z urn44.
Przyjdzie teraz rozważyć, czy sceny figuralne występujące w mauzoleum M mogły się pojawić na
początku IV w.
Przedstawienia Rybaka, Dobrego Pasterza i scen z historii Jonasza należą do najpopularniejszych
wyobrażeń sztuki wczesnochrześcijańskiej. Występują w malowidłach katakumbowych, w reliefach sar-
kofagów, na wyrobach rzemiosła artystycznego, jak i na mozaikach posadzkowych45. Już przed połową
III w. wszystkie te trzy tematy pojawiły się obok siebie na malowidłach dwóch pomieszczeń w katakum-
bach Kaliksta (Capella A2 i A3)46. Odnaleźć je można także wśród przedstawień powstałych w 2 połowie
III w., jak i w 1 ćwierci wieku następnego. Za przykłady niech posłużą m. in.: sarkofag z Ny Calsberg
43 Zob. R. Krautheimer, S. Corbett, A. K. Frazer, Corpus Basilicurum Christianarum Romae, vol. V, Città del Vaticano
1977, s. 165 nn.; R. Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture, Pélican History of Art, Harmondsworth 1979, s. 55.
Zob. też: Filarska, op.cit., s. 194, 195.
44 H. Brandenburg, Roms fruhchristlichc Basiliken des 4. Jahrhunderts, Miinchen 1979, s. 128.
45 Na temat przedstawień Rybaka w sztuce wczesnochrześcijańskiej: J. Engemann, Fisch, Fischer, Fischfang, [w:] Reallexikon
fur Antike und Christentum, 7, Stuttgart 1969, szp. 959— 1097 (tu w szp. 1078 na temat Rybaka w mauzoleum Juliuszy). Na temat
Dobrego Pasterza m.in.: Klauser, op. cit., s. 82—120; Schumacher, op. cit., passim. Odnośnie do scen z Jonaszem: H.
Sichtermann, Jonaszyklus, [w:] Spdtantike undfriihes Christentum. Ausstellung im Liebieghaus, Muséum alter Plastik (cyt. dalej:
Spatantike und friihes Christentum), Frankfurt am Main 1983, s. 241—248. Zob. też: O. Mitius, Jonas auf den Denkmàlern des
christlichen Altertums, Freiburg 1897; J. Engemann, Untersuchungen zur Sepulkralsymbolik der spateren rômischen Kaiserzeit,
„Jahrbuch fur Antike und Christentum", Ergânzungsband 2, Munster Westf. 1973, s. 70-78.
46 J. Wilpert, Die Malereien der Sacramentskapellen in der Katakombe des ht. Callistus, Freiburg i. B. 1897, passim;
Schumacher, op.cit., il. 2 na s. 188 i 3 na s. 189 do tekstu na s. 187- 193.
JERZY MIZIOŁEK
7. Fragment kolumny, Muzeum Archeologiczne, Istambuł
Data rozpoczęcia budowy bazyliki watykańskiej wyznaczająca terminus ante ąuem dla powstania
omawianej dekoracji nie jest wciąż dokładnie ustalona. Przyjmuje się wszakże, że projekt jej wzniesienia
powstał około 320 г., natomiast do prac przystąpiono w 322 lub nawet po 325 r.43 Dla prowadzonych tu
rozważań ważny jest fakt, że jeszcze do końca drugiej dekady IV w. nekropola była użytkowana, o czym
zaświadcza wybita w latach 317 — 318 moneta odnaleziona w jednej z urn44.
Przyjdzie teraz rozważyć, czy sceny figuralne występujące w mauzoleum M mogły się pojawić na
początku IV w.
Przedstawienia Rybaka, Dobrego Pasterza i scen z historii Jonasza należą do najpopularniejszych
wyobrażeń sztuki wczesnochrześcijańskiej. Występują w malowidłach katakumbowych, w reliefach sar-
kofagów, na wyrobach rzemiosła artystycznego, jak i na mozaikach posadzkowych45. Już przed połową
III w. wszystkie te trzy tematy pojawiły się obok siebie na malowidłach dwóch pomieszczeń w katakum-
bach Kaliksta (Capella A2 i A3)46. Odnaleźć je można także wśród przedstawień powstałych w 2 połowie
III w., jak i w 1 ćwierci wieku następnego. Za przykłady niech posłużą m. in.: sarkofag z Ny Calsberg
43 Zob. R. Krautheimer, S. Corbett, A. K. Frazer, Corpus Basilicurum Christianarum Romae, vol. V, Città del Vaticano
1977, s. 165 nn.; R. Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture, Pélican History of Art, Harmondsworth 1979, s. 55.
Zob. też: Filarska, op.cit., s. 194, 195.
44 H. Brandenburg, Roms fruhchristlichc Basiliken des 4. Jahrhunderts, Miinchen 1979, s. 128.
45 Na temat przedstawień Rybaka w sztuce wczesnochrześcijańskiej: J. Engemann, Fisch, Fischer, Fischfang, [w:] Reallexikon
fur Antike und Christentum, 7, Stuttgart 1969, szp. 959— 1097 (tu w szp. 1078 na temat Rybaka w mauzoleum Juliuszy). Na temat
Dobrego Pasterza m.in.: Klauser, op. cit., s. 82—120; Schumacher, op. cit., passim. Odnośnie do scen z Jonaszem: H.
Sichtermann, Jonaszyklus, [w:] Spdtantike undfriihes Christentum. Ausstellung im Liebieghaus, Muséum alter Plastik (cyt. dalej:
Spatantike und friihes Christentum), Frankfurt am Main 1983, s. 241—248. Zob. też: O. Mitius, Jonas auf den Denkmàlern des
christlichen Altertums, Freiburg 1897; J. Engemann, Untersuchungen zur Sepulkralsymbolik der spateren rômischen Kaiserzeit,
„Jahrbuch fur Antike und Christentum", Ergânzungsband 2, Munster Westf. 1973, s. 70-78.
46 J. Wilpert, Die Malereien der Sacramentskapellen in der Katakombe des ht. Callistus, Freiburg i. B. 1897, passim;
Schumacher, op.cit., il. 2 na s. 188 i 3 na s. 189 do tekstu na s. 187- 193.