DOI article:
Murawska-Muthesius, Katarzyna: Turris Sapientiae
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0092
88 KATARZYNA MURAWSKA
13. Guido da Siena, Zwiastowanie, 3 ćw. XIII w., Princeton, New Jersey, University Art Muséum
lubienicy do Matki Boskiej, dla współczesnych mu interpretatorów Pisma Oblubieniec oznaczał Chrys-
tusa, Oblubienica Kościół, który z kolei mistycznie utożsamia z Marią.
Od tak interpretowanej Wieży Dawidowej już tylko krok do Turris Sapientiae. Jeśli dla św. Bernarda
obrazem mądrości wspartej na wierze i cnotach była Maria, która dalej jako Tunis Davidica, zbudowana
na fundamencie Pokory i wypełniona Miłością, lub jako zamek Czystości z turris humilitatis — jest
twierdzą cnót i wiary, wobec tego zrozumiałe może być posłużenie się motywem wieży obronnej, wspartej
na Pokorze i wypełnionej Miłością oraz umocnionej Wytrwałością do przedstawienia Mądrości, której
początkiem jest Bojaźń Boża i która spełnia się dzięki prawdziwej wierze i cnotliwym obyczajom.
Turris Sapientiae jest jak gdyby ufortyfikowaną wersją Domus Sapientiae św. Bernarda, domu, na
którego ideę nałożona została klisza Wieży Dawidowej.
Apostoł Piotr nawołuje nas do budowania domów duchowych [/ list św. Piotra, 2.5]. Oblubienica wznosi się nie tylko w formie
domu, ale nawet w postaci wieży78.
ników chrześcijaństwa i rzuca postrach na nieprzyjaciół — Picinelli, op. cit., s. 428, emblemy nr 124— 127. Ten wojenny charakter
symbolizującej Marię Turris Davidica szczególnie dosadnie wyraża Kazimierz Jan Woysznarowicz, kanclerz diecezji wileńskiej
w kazaniach na dni Najświętszej Marii Panny, nazywanej przez niego „naszym Arsenałem": „Niech świat ze wszystkimi w jedną
gromadę zbierze się fortecami. Niech staną Quadraty, Pentagony, Hexigony, Stellatae. Niech się potężnymi zmocnią Bastionami,
ogromnymi obmuruią Beluardami, wysokimi zasłonią rampartami, długimi opaszą Cortinami, głębokimi okopią fossami. Niech
y samemi Lunillami, Rowellinami, Tenelami, y innymi do swey potęgi należytymi zmocnią armatami, wszystko to przed fortecą
Mariey za nic [...]" — Woysznarowicz, Arsenal Miłosierdzia Panny Przenaświętszej Mariey Przeciw Surowey Sprawiedliwości
Boskiey na Ziemi założony Kazaniami na Rożne Panny Przenaświętszey Uroczystości w Kościele Chrystusowym Przypadające
przez..., w Paryżu 1668, s. 128.
78 Sanctus Bernardus, Sermones..., szp. 136: „Apostolus Petrus hortatur nos coaedificari «in domos spirituales» [I Petr. 2,
5]: haec vero non tantum in domum, sed etiam in turrim aedificatur". Dom Mądrości Marii przybiera postać wieży również
w jednym z kazań Woysznarowicza. Tym razem podkreśla on nie tylko jej obronność („O zaprawdę wysoka y straszna wieża. Niech
się wszystko wzburzy piekło, aby do tey szturmowało wieży [...] niech się wściekła Adherentów piekielnych Herezyarchów roziuszy
furia aby usczypliwemi pasczękami, iako potężnemi taranami, tę wieżę, «honor» mówię tey Niepokalaney Panny podkopać mogła"),
ale także jej piękno, powołując się na słowa św. Bazylego: „[...] cóż nad nią ozdobnieyszego, która, wysokością Nieba doroszszy
samego na tey wieży ku ozdobie swoiey osadziła Boga [...]. Iakoż tedy y ia na cię wieżo wspaniało patrząc, która «Candoris et
decoris es forma, cui in terra non est aequalis, пес in coelis similis», z podziwieniem moiey nie mam «suspendere» mowy" —
Woysznarowicz, Dom Mądrości Siedmiu Kolumnami Wsparty w Kościele Chrystusowym Siedmiu Uroczystościami Panny Przena-
świętszey Mariy Ozdobiony na Tesz Uroczystości Kazaniami przez Antwerpia 1667, s. 36.
13. Guido da Siena, Zwiastowanie, 3 ćw. XIII w., Princeton, New Jersey, University Art Muséum
lubienicy do Matki Boskiej, dla współczesnych mu interpretatorów Pisma Oblubieniec oznaczał Chrys-
tusa, Oblubienica Kościół, który z kolei mistycznie utożsamia z Marią.
Od tak interpretowanej Wieży Dawidowej już tylko krok do Turris Sapientiae. Jeśli dla św. Bernarda
obrazem mądrości wspartej na wierze i cnotach była Maria, która dalej jako Tunis Davidica, zbudowana
na fundamencie Pokory i wypełniona Miłością, lub jako zamek Czystości z turris humilitatis — jest
twierdzą cnót i wiary, wobec tego zrozumiałe może być posłużenie się motywem wieży obronnej, wspartej
na Pokorze i wypełnionej Miłością oraz umocnionej Wytrwałością do przedstawienia Mądrości, której
początkiem jest Bojaźń Boża i która spełnia się dzięki prawdziwej wierze i cnotliwym obyczajom.
Turris Sapientiae jest jak gdyby ufortyfikowaną wersją Domus Sapientiae św. Bernarda, domu, na
którego ideę nałożona została klisza Wieży Dawidowej.
Apostoł Piotr nawołuje nas do budowania domów duchowych [/ list św. Piotra, 2.5]. Oblubienica wznosi się nie tylko w formie
domu, ale nawet w postaci wieży78.
ników chrześcijaństwa i rzuca postrach na nieprzyjaciół — Picinelli, op. cit., s. 428, emblemy nr 124— 127. Ten wojenny charakter
symbolizującej Marię Turris Davidica szczególnie dosadnie wyraża Kazimierz Jan Woysznarowicz, kanclerz diecezji wileńskiej
w kazaniach na dni Najświętszej Marii Panny, nazywanej przez niego „naszym Arsenałem": „Niech świat ze wszystkimi w jedną
gromadę zbierze się fortecami. Niech staną Quadraty, Pentagony, Hexigony, Stellatae. Niech się potężnymi zmocnią Bastionami,
ogromnymi obmuruią Beluardami, wysokimi zasłonią rampartami, długimi opaszą Cortinami, głębokimi okopią fossami. Niech
y samemi Lunillami, Rowellinami, Tenelami, y innymi do swey potęgi należytymi zmocnią armatami, wszystko to przed fortecą
Mariey za nic [...]" — Woysznarowicz, Arsenal Miłosierdzia Panny Przenaświętszej Mariey Przeciw Surowey Sprawiedliwości
Boskiey na Ziemi założony Kazaniami na Rożne Panny Przenaświętszey Uroczystości w Kościele Chrystusowym Przypadające
przez..., w Paryżu 1668, s. 128.
78 Sanctus Bernardus, Sermones..., szp. 136: „Apostolus Petrus hortatur nos coaedificari «in domos spirituales» [I Petr. 2,
5]: haec vero non tantum in domum, sed etiam in turrim aedificatur". Dom Mądrości Marii przybiera postać wieży również
w jednym z kazań Woysznarowicza. Tym razem podkreśla on nie tylko jej obronność („O zaprawdę wysoka y straszna wieża. Niech
się wszystko wzburzy piekło, aby do tey szturmowało wieży [...] niech się wściekła Adherentów piekielnych Herezyarchów roziuszy
furia aby usczypliwemi pasczękami, iako potężnemi taranami, tę wieżę, «honor» mówię tey Niepokalaney Panny podkopać mogła"),
ale także jej piękno, powołując się na słowa św. Bazylego: „[...] cóż nad nią ozdobnieyszego, która, wysokością Nieba doroszszy
samego na tey wieży ku ozdobie swoiey osadziła Boga [...]. Iakoż tedy y ia na cię wieżo wspaniało patrząc, która «Candoris et
decoris es forma, cui in terra non est aequalis, пес in coelis similis», z podziwieniem moiey nie mam «suspendere» mowy" —
Woysznarowicz, Dom Mądrości Siedmiu Kolumnami Wsparty w Kościele Chrystusowym Siedmiu Uroczystościami Panny Przena-
świętszey Mariy Ozdobiony na Tesz Uroczystości Kazaniami przez Antwerpia 1667, s. 36.