DOI Artikel:
Szafrańska, Małgorzata: Kuszenie starożytności (Antyk w ogrodach renesansu)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0131
KUSZENIE STAROŻYTNOŚCI
127
18. С. Maccarone, T. da Como, Raffaello Fiorentino, P. Calandrino (rzeźby),
G. delia Porta, nympheum fontanny owalnej
w ogrodzie Villa d'Esté w Tivoli wykonanej wg projektu P. Ligoria, 1568 (fot. ok. 1960)
przeszłości odległej i nie zawsze dającej się w pełni zaktualizować. Temu, kto przebywał w grocie,
towarzyszyły w filozoficznej kontemplacji Muzy115, a fontanna, której strzegły, miała aspekt krynicy
poetyckiego natchnienia. Właśnie w tego typu grotach pojawiła się „śpiąca nimfa" (rzeźba związana
z fontanną) — wyobrażenie dość popularne w renesansowej ikonografii (il. 19), które formalnie było
reminiscencją rzymskiej rzeźby nimfy-strażniczki zaklętego źródła nad Dunajem116, a treściowo arbitral-
ną kompilacją wątków starożytnej symboliki.
Wodotrysk w sanktuarium Muz zapowiadał nie tylko kreację poetycką117. Renesansowe Muzy
opiekowały się wszelką aktywnością umysłową118, a ich źródło helikońskie można interpretować jako
źródło wiedzy. Byłby więc taki ogród alegorią poznania. Obecność Muz przypominałaby o pozaracjonal-
115 Takie znaczenie „ogrodu Muz" było ustalone w starożytności (C. Picard, Les jardins sacrés, „Revue Archéologique",
XII, 1938, s. 246).
116 M. Liebmann, On the Iconography of the „Nymph of the Fountain" by Lucas Cranach the Elder, „Journal of the Warburg
and Courtauld Institutes", XXXI, 1968, s. 434—437; E. MacDougall, The Sleeping Nymph: Origins of a Humanist Fountain Type,
„The Art Bulletin", LVII, 1975, nr 3, s. 357-365.
117 P. Egan, Poesia and the Fête Champêtre, „The Art Bulletin", XLI, 1959, nr 4, s. 303-313.
118 O Muzach jako patronkach filozofii pisał m.in. Pauzaniasz w związku z Akademią Ateńską (MacDougall, Ars
Hortulorum, s. 56). Humaniści widzieli w Muzach personifikacje nauk, a „targi muzyczne" oznaczały targi książki (A. Nowicki,
Acidalius (1567-1595) i Repubilka Muz, „Meander", XXXIV: 1979, nr 4, s. 188; tenże, Renesansowa „republika Muz", s. 10).
127
18. С. Maccarone, T. da Como, Raffaello Fiorentino, P. Calandrino (rzeźby),
G. delia Porta, nympheum fontanny owalnej
w ogrodzie Villa d'Esté w Tivoli wykonanej wg projektu P. Ligoria, 1568 (fot. ok. 1960)
przeszłości odległej i nie zawsze dającej się w pełni zaktualizować. Temu, kto przebywał w grocie,
towarzyszyły w filozoficznej kontemplacji Muzy115, a fontanna, której strzegły, miała aspekt krynicy
poetyckiego natchnienia. Właśnie w tego typu grotach pojawiła się „śpiąca nimfa" (rzeźba związana
z fontanną) — wyobrażenie dość popularne w renesansowej ikonografii (il. 19), które formalnie było
reminiscencją rzymskiej rzeźby nimfy-strażniczki zaklętego źródła nad Dunajem116, a treściowo arbitral-
ną kompilacją wątków starożytnej symboliki.
Wodotrysk w sanktuarium Muz zapowiadał nie tylko kreację poetycką117. Renesansowe Muzy
opiekowały się wszelką aktywnością umysłową118, a ich źródło helikońskie można interpretować jako
źródło wiedzy. Byłby więc taki ogród alegorią poznania. Obecność Muz przypominałaby o pozaracjonal-
115 Takie znaczenie „ogrodu Muz" było ustalone w starożytności (C. Picard, Les jardins sacrés, „Revue Archéologique",
XII, 1938, s. 246).
116 M. Liebmann, On the Iconography of the „Nymph of the Fountain" by Lucas Cranach the Elder, „Journal of the Warburg
and Courtauld Institutes", XXXI, 1968, s. 434—437; E. MacDougall, The Sleeping Nymph: Origins of a Humanist Fountain Type,
„The Art Bulletin", LVII, 1975, nr 3, s. 357-365.
117 P. Egan, Poesia and the Fête Champêtre, „The Art Bulletin", XLI, 1959, nr 4, s. 303-313.
118 O Muzach jako patronkach filozofii pisał m.in. Pauzaniasz w związku z Akademią Ateńską (MacDougall, Ars
Hortulorum, s. 56). Humaniści widzieli w Muzach personifikacje nauk, a „targi muzyczne" oznaczały targi książki (A. Nowicki,
Acidalius (1567-1595) i Repubilka Muz, „Meander", XXXIV: 1979, nr 4, s. 188; tenże, Renesansowa „republika Muz", s. 10).