324
IRENA DŻURKOWA-KOSSOWSKA
20. Witold Wojtkiewicz, Romantyczni, ok. 1904,
Muzeum Narodowe w Krakowie
oddanej za pomocą podwyższonego punktu widzenia i spiętrzających się nad sobą planów kompozycyj-
nych. W takim ujęciu formalno-wyrazowym najpełniej przejawia się przeżycie i osobiste spojrzenie artysty
na zachodzące na przełomie 1905 i 1906 roku zmiany.
Ideą naczelną dzieła wydaje się przyporządkowanie wydarzeń rewolucyjnych tradycji powstań naro-
dowowyzwoleńczych i podporządkowanie celów społeczno-politycznych wymiarowi niepodległościowe-
mu. Wojtkiewicz wykonał cykl w okresie, kiedy rewolucyjny zryw osiągnął już swoje apogeum i po
pierwszych zdobyczach zaczął ulegać fali represji. Trwał jednak wciąż jeszcze, a na ziemiach polskich
nasilały się organizowane przez Józefa Piłsudskiego formy walki zbrojnej o suwerenną Polskę. I może
właśnie wtedy powiązanie szansy na odzyskanie niepodległości z ruchem proletariackim, mimo jego
wewnętrznych ideologicznych antagonizmów, chaosu i klęsk, nabrało istotnego sensu. Patriotyczna
optyka cyklu Wojtkiewicza zbliża jego stanowisko do postulatów Berenta i Żeromskiego, a przede
wszystkim Wyspiańskiego, choć nie jest aż tak narzucająca się jak w dziele poety. W rysunkach Wojt-
kiewicza w narodowowyzwoleńczą perspektywę wpisane są realia rewolucji, realia widziane z całą ostro-
ścią aż do granicy karykaturalności. Patriotyczny wymiar daje się odczytać w pierwszym rzędzie w pra-
cach Zerwane kajdany (il. 44) i Jutrzenka swobody (il. 45), wyróżnionych w stosunku do pozostałych
IRENA DŻURKOWA-KOSSOWSKA
20. Witold Wojtkiewicz, Romantyczni, ok. 1904,
Muzeum Narodowe w Krakowie
oddanej za pomocą podwyższonego punktu widzenia i spiętrzających się nad sobą planów kompozycyj-
nych. W takim ujęciu formalno-wyrazowym najpełniej przejawia się przeżycie i osobiste spojrzenie artysty
na zachodzące na przełomie 1905 i 1906 roku zmiany.
Ideą naczelną dzieła wydaje się przyporządkowanie wydarzeń rewolucyjnych tradycji powstań naro-
dowowyzwoleńczych i podporządkowanie celów społeczno-politycznych wymiarowi niepodległościowe-
mu. Wojtkiewicz wykonał cykl w okresie, kiedy rewolucyjny zryw osiągnął już swoje apogeum i po
pierwszych zdobyczach zaczął ulegać fali represji. Trwał jednak wciąż jeszcze, a na ziemiach polskich
nasilały się organizowane przez Józefa Piłsudskiego formy walki zbrojnej o suwerenną Polskę. I może
właśnie wtedy powiązanie szansy na odzyskanie niepodległości z ruchem proletariackim, mimo jego
wewnętrznych ideologicznych antagonizmów, chaosu i klęsk, nabrało istotnego sensu. Patriotyczna
optyka cyklu Wojtkiewicza zbliża jego stanowisko do postulatów Berenta i Żeromskiego, a przede
wszystkim Wyspiańskiego, choć nie jest aż tak narzucająca się jak w dziele poety. W rysunkach Wojt-
kiewicza w narodowowyzwoleńczą perspektywę wpisane są realia rewolucji, realia widziane z całą ostro-
ścią aż do granicy karykaturalności. Patriotyczny wymiar daje się odczytać w pierwszym rzędzie w pra-
cach Zerwane kajdany (il. 44) i Jutrzenka swobody (il. 45), wyróżnionych w stosunku do pozostałych