Rocznik Historii Sztuki (19.1992)

342

IRENA DŻURKOWA-KOSSOWSKA

40. Witold Wojtkiewicz, ilustracja do wiersza Polowanie na dziewczęta, „Hrabia Wojtek" 1906, nr 4

polskiego, zarazem znowu zastrzega się najmocniej przeciw «chimerycznym koncepcjom powstańczym
[...]»"57. Tymczasem rozwijanej przez PPS-Prawicę propagandzie samodzielnej polityki polskiej towa-
rzyszyły militarne akcje „Piłsudczyków", do których wspomożenia przyczynili się także Wyspiański
i Żeromski.

Wymiar narodowego wyzwolenia jest istotnym wyznacznikiem interpretacji także pozostałych trzech
członów cyklu Wojtkiewicza. Tworzą one część drugą dzieła, która obrazując tragizm rewolucyjnej
sytuacji wprowadza jednocześnie projekcję przyszłości. W rysunkach Manifestacja uliczna i Katorżnicy
nasila się dramatyczne napięcie, pada cień śmierci i zesłańczej martyrologii. Śmierć demonstrantów
w Manifestacji ulicznej (il. 48) staje się jednak bodźcem do dalszej walki, wyzwala siły najgroźniejsze, bo
desperackie, rodzi chęć odwetu. Bezwład martwych ciał, tragizm znieruchomiałych rysów twarzy zabitego

57 Feldman, Dzieje polskiej myśli..., s. 307, 308.