DOI Artikel:
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Mistrz Nagrobka Provany - rzeźbiarz krakowski przełomu XVI i XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13596#0072
68
KATARZYNA MIKOCKA-RACHUBOWA
(zm. 1547) w bazylice dei Frari, wykonanym w 1524 r. przez Tullio Lombardo274, gdzie pełnoplastyczny
posąg zmarłego spoczywa na sarkofagu w pozie „sansovinowskiej", podpierając głowę ręką, z otwartymi
oczyma — podobnie jak figury w nagrobkach naszej grupy.
Przedstawienia Cnót były w sztuce weneckiej tematem bardzo popularnym, a całe zespoły takich
personifikacji — dla których w Krakowie nie można znaleźć analogii — występują we wszystkich prawie
nagrobkach weneckich dożów bądź w postaci pełnoplastycznych posągów w bocznych skrzydłach, bądź
też jako reliefowe przedstawienia na ścianach tumb i sarkofagów275, a moda ta znalazła też tu odbicie
w rzeźbie architektonicznej 276 i w malarstwie ściennym277.
Podobieństwa między dziełami naszej grupy a sztuką Wenecji dotyczą nie tylko schematów kom-
pozycyjnych czy repertuaru zastosowanych form zdobniczych, ale także, co najistotniejsze, sposobu ich
interpretacji. Nagrobki nasze łączy z dziełami weneckimi analogia ogólnego charakteru stylowego, pole-
gającego na dążeniu do monumentalizacji form, osiąganej tak w wyniku nadawania dziełom wielkiej
skali, jak i przez połączenie pełnej harmonii i równowagi kompozycyjnej architektury, ukształtowanej
przestrzennie i światłocieniowo, z bogatą, a zarazem pełną umiaru dekoracją278. Wyrazem tych tenden-
274 Por. G. B. Soravia, Le chiese di Venezia descritte ed ilustrate..., t. II, [b.m.], 1822—1824, s. 131 — 132; A. Sartori,
S. M. Gloriosa dei Frari, Venezia, Padova [1956], s. 27 — 28.
275 Por. nagrobki w kościele Santi Giovanni e Paolo: Andréa Vendramina (1492— 1495, przeniesiony tu w XIX w. z kościoła
Servi — o nim: W. S. Sheard, The Tomb of Doge Andréa Vendramin in Venice by Tullio Lombardo, cz. 1—2, New Haven
1971) — 5 przedstawień Cnót w niszach na sarkofagu; Leonardo Loredana; G. B. Bonziego (1525) — 4 przedstawienia w niszach
na podstawie sarkofagu; Niccolo Marcello (1485—1490, przeniesiony tu z kościoła Santa Marina) — 4 personifikacje; Giovan-
niego Mocenigo (ok. 1500) — 2 personifikacje. W kościele San Salvatore: nagrobek Antonio Veniera (ok. 1556). W Santa Maria dei
Frari: nagrobek Niccolo Trona (ok. 1480 — o nim por. D. Pin eus, The Tomb of Doge Nicolo Tron and Venetian Renaissance Ruler
Imagery,.„Art the Аре of Nature", 1981, s. 127 — 150). O wpływie kontrreformacji na rzeźbę nagrobną północnych Włoch i upodob-
nianiu kompozycji nagrobków do retabulów ołtarzowych por.: К. В. Hiesinger, The Fregoso Monument. A Study in Sixteenth
Century Tomb Monuments and Catholic Reform, „The Burlington Magazine" 118, 1976, nr 878, s. 283 — 293.
276 Por. m.in. posągi dłuta Antonio Bregno na Porta delia Carta przy Pałacu Dożów.
277 Por. malowidła w Palazzo Corner —Spinelli (Giorgio Vasari).
278 Por. m.in. Pope-Hennessy, op. cit., t. II, s. 87-96; t. III, s. 78-85. Też: Deiseroth, op. cit., s. 186-189;
Ch. Seymour, Sculpture in Italy 1400 to 1500, London 1966 (Pélican History of Art, t. XXVI), s. 197-201.
KATARZYNA MIKOCKA-RACHUBOWA
(zm. 1547) w bazylice dei Frari, wykonanym w 1524 r. przez Tullio Lombardo274, gdzie pełnoplastyczny
posąg zmarłego spoczywa na sarkofagu w pozie „sansovinowskiej", podpierając głowę ręką, z otwartymi
oczyma — podobnie jak figury w nagrobkach naszej grupy.
Przedstawienia Cnót były w sztuce weneckiej tematem bardzo popularnym, a całe zespoły takich
personifikacji — dla których w Krakowie nie można znaleźć analogii — występują we wszystkich prawie
nagrobkach weneckich dożów bądź w postaci pełnoplastycznych posągów w bocznych skrzydłach, bądź
też jako reliefowe przedstawienia na ścianach tumb i sarkofagów275, a moda ta znalazła też tu odbicie
w rzeźbie architektonicznej 276 i w malarstwie ściennym277.
Podobieństwa między dziełami naszej grupy a sztuką Wenecji dotyczą nie tylko schematów kom-
pozycyjnych czy repertuaru zastosowanych form zdobniczych, ale także, co najistotniejsze, sposobu ich
interpretacji. Nagrobki nasze łączy z dziełami weneckimi analogia ogólnego charakteru stylowego, pole-
gającego na dążeniu do monumentalizacji form, osiąganej tak w wyniku nadawania dziełom wielkiej
skali, jak i przez połączenie pełnej harmonii i równowagi kompozycyjnej architektury, ukształtowanej
przestrzennie i światłocieniowo, z bogatą, a zarazem pełną umiaru dekoracją278. Wyrazem tych tenden-
274 Por. G. B. Soravia, Le chiese di Venezia descritte ed ilustrate..., t. II, [b.m.], 1822—1824, s. 131 — 132; A. Sartori,
S. M. Gloriosa dei Frari, Venezia, Padova [1956], s. 27 — 28.
275 Por. nagrobki w kościele Santi Giovanni e Paolo: Andréa Vendramina (1492— 1495, przeniesiony tu w XIX w. z kościoła
Servi — o nim: W. S. Sheard, The Tomb of Doge Andréa Vendramin in Venice by Tullio Lombardo, cz. 1—2, New Haven
1971) — 5 przedstawień Cnót w niszach na sarkofagu; Leonardo Loredana; G. B. Bonziego (1525) — 4 przedstawienia w niszach
na podstawie sarkofagu; Niccolo Marcello (1485—1490, przeniesiony tu z kościoła Santa Marina) — 4 personifikacje; Giovan-
niego Mocenigo (ok. 1500) — 2 personifikacje. W kościele San Salvatore: nagrobek Antonio Veniera (ok. 1556). W Santa Maria dei
Frari: nagrobek Niccolo Trona (ok. 1480 — o nim por. D. Pin eus, The Tomb of Doge Nicolo Tron and Venetian Renaissance Ruler
Imagery,.„Art the Аре of Nature", 1981, s. 127 — 150). O wpływie kontrreformacji na rzeźbę nagrobną północnych Włoch i upodob-
nianiu kompozycji nagrobków do retabulów ołtarzowych por.: К. В. Hiesinger, The Fregoso Monument. A Study in Sixteenth
Century Tomb Monuments and Catholic Reform, „The Burlington Magazine" 118, 1976, nr 878, s. 283 — 293.
276 Por. m.in. posągi dłuta Antonio Bregno na Porta delia Carta przy Pałacu Dożów.
277 Por. malowidła w Palazzo Corner —Spinelli (Giorgio Vasari).
278 Por. m.in. Pope-Hennessy, op. cit., t. II, s. 87-96; t. III, s. 78-85. Też: Deiseroth, op. cit., s. 186-189;
Ch. Seymour, Sculpture in Italy 1400 to 1500, London 1966 (Pélican History of Art, t. XXVI), s. 197-201.