DOI article:
Karpowicz, Mariusz: Baltazar Fontana - rzeźbiarz
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13596#0165
BALTAZAR FONTANA - RZEŹBIARZ
161
40. B. Fontana, K. Dankwart, sklepienie kaplicy Św. Krzyża, kościół Św. Anny.
Dwa zapożyczenia z twórczości Ercole Ferraty podniósł słusznie Julian Pagaczewski51. Pierwsze
dotyczy figury św. Katarzyny, jaką Fontana przedstawił na modlitwie w reliefowym „obrazie" w jej
ołtarzu w kościele Św. Anny w Krakowie. Pierwowzorem jest w tym wypadku figura św. Emerencji
z wielkiego marmurowego reliefu Ferraty z Ukamienowaniem św. Emerencji w kościele S. Agnese in
Agona (il. 30). Miało to dzieło dzieje wyjątkowo burzliwe. W 1660 r. wykonał Ercole Ferrata bozzetto
i zawarł z ks. Camilio Pamphilij umowę na wykonanie wielkiego marmurowego reliefu do 1662 r. Prace
Ferrata rozpoczął, ale nie zakończył aż do 1686 г., to jest do swojej śmierci. Wówczas ks. Giambattista
Pamphilij zlecił ukończenie drugorzędnemu berniniście — Leonardo Rettiemu, który owo wykończenie
wykonał tak źle (w 1709), że procesy o nieszczęsny relief trwały do 1712 r.52 Interwencja Rettiego
w obrębie płaskorzeźby dotyczy w zasadzie partii górnej. Znalezienie niedawno bozzetta w zbiorach
prywatnych w Rzymie wykazało, że sam Ferrata zmienił nieco pierwotny zamysł, a Retti w ogóle go
zlekceważył53. Dla nas istotne jest tylko to, że św. Katarzyna Baltazara podobna jest w układzie do św.
Emerencji, podobna, ale nie identyczna. Inny jest układ rąk, inny przebieg draperii, choć zasadniczy za-
rys się zgadza. Niewykluczone zatem, że pomimo burzliwych dziejów rzymskiej płaskorzeźby, których Pa-
gaczewski nie był jeszcze świadom, mógł Baltazar dotrzeć do tego nie dokończonego dzieła i je widzieć.
Natomiast bez trudu mógł Baltazar obserwować inny relief Ferraty w kościele S. Agnese in Agona —
mianowicie św. Eustachego (il. 31). Pierwotnie rozpoczęty przez Melchiorre Caffà, bardzo zdolnego
ucznia Ercole Ferraty, po jego przedwczesnej śmierci w 1668 r. ukończony został przez mistrza54. Jest
51 Pagaczewski, Geneza..., s. 12—13, 18.
52 L. M on tal to, Ercole Ferrata e le vicende litigiose del bassorilievo di Santa Emerenziana, „Commentari, Rivista di Critica
e Storia dell'Arte", VIII: 1957, s. 47-68.
53 I. Fa 1 d i, Ercole Ferrata : un bozzetto delia pala delia Santa Emerenziana, „Paragone", Arte, VIII : nr 87, marżo 1957, s. 69 — 72.
54 A. Nava Cellini, Contributi a Melchior Caffà, „Paragone", Arte, VII: nr 83, marżo 1956, s. 17 — 23.
21 - Rocznik Historii Sztuki, t. XX
161
40. B. Fontana, K. Dankwart, sklepienie kaplicy Św. Krzyża, kościół Św. Anny.
Dwa zapożyczenia z twórczości Ercole Ferraty podniósł słusznie Julian Pagaczewski51. Pierwsze
dotyczy figury św. Katarzyny, jaką Fontana przedstawił na modlitwie w reliefowym „obrazie" w jej
ołtarzu w kościele Św. Anny w Krakowie. Pierwowzorem jest w tym wypadku figura św. Emerencji
z wielkiego marmurowego reliefu Ferraty z Ukamienowaniem św. Emerencji w kościele S. Agnese in
Agona (il. 30). Miało to dzieło dzieje wyjątkowo burzliwe. W 1660 r. wykonał Ercole Ferrata bozzetto
i zawarł z ks. Camilio Pamphilij umowę na wykonanie wielkiego marmurowego reliefu do 1662 r. Prace
Ferrata rozpoczął, ale nie zakończył aż do 1686 г., to jest do swojej śmierci. Wówczas ks. Giambattista
Pamphilij zlecił ukończenie drugorzędnemu berniniście — Leonardo Rettiemu, który owo wykończenie
wykonał tak źle (w 1709), że procesy o nieszczęsny relief trwały do 1712 r.52 Interwencja Rettiego
w obrębie płaskorzeźby dotyczy w zasadzie partii górnej. Znalezienie niedawno bozzetta w zbiorach
prywatnych w Rzymie wykazało, że sam Ferrata zmienił nieco pierwotny zamysł, a Retti w ogóle go
zlekceważył53. Dla nas istotne jest tylko to, że św. Katarzyna Baltazara podobna jest w układzie do św.
Emerencji, podobna, ale nie identyczna. Inny jest układ rąk, inny przebieg draperii, choć zasadniczy za-
rys się zgadza. Niewykluczone zatem, że pomimo burzliwych dziejów rzymskiej płaskorzeźby, których Pa-
gaczewski nie był jeszcze świadom, mógł Baltazar dotrzeć do tego nie dokończonego dzieła i je widzieć.
Natomiast bez trudu mógł Baltazar obserwować inny relief Ferraty w kościele S. Agnese in Agona —
mianowicie św. Eustachego (il. 31). Pierwotnie rozpoczęty przez Melchiorre Caffà, bardzo zdolnego
ucznia Ercole Ferraty, po jego przedwczesnej śmierci w 1668 r. ukończony został przez mistrza54. Jest
51 Pagaczewski, Geneza..., s. 12—13, 18.
52 L. M on tal to, Ercole Ferrata e le vicende litigiose del bassorilievo di Santa Emerenziana, „Commentari, Rivista di Critica
e Storia dell'Arte", VIII: 1957, s. 47-68.
53 I. Fa 1 d i, Ercole Ferrata : un bozzetto delia pala delia Santa Emerenziana, „Paragone", Arte, VIII : nr 87, marżo 1957, s. 69 — 72.
54 A. Nava Cellini, Contributi a Melchior Caffà, „Paragone", Arte, VII: nr 83, marżo 1956, s. 17 — 23.
21 - Rocznik Historii Sztuki, t. XX