Rocznik Historii Sztuki (20.1994)

ROLA RZYMU W PÓŹNOBAROKOWEJ ARCHITEKTURZE POLSKIEJ

253

27. A. Pozzo, projekt ołtarza głównego do kościoła II Gesii w Rzymie, wariant I.

Wg A. Pozzo, Perspectiva...

Pawła Antoniego Fontanę (1735 —1756;186 il. 27, 28). Fontana zastosował gładkie trzony kolumn,
a krótkie odcinki belkowań nad ośmioma kolumnami ustawił ukośnie, pod różnym zresztą kątem, nawet te przy
łuku tęczowym, dostosowując je do maksymalnego efektu perspektywicznego, obserwowanego spod kopuły.

Jako przejaw oddziaływania rzymskiej architektury barokowej podnosi się operowanie kolumnami
pełnymi lub półkolumnami w systemie porządków architektonicznych, opinających wnętrza nie tylko
prezbiterium, ale także naw i kaplic. Mają one za zadanie nie tylko podniesienie okazałości świątyni, ale
także kierowanie uwagi wiernych ku ołtarzowi, na zasadzie kulis na scenie teatralnej. Pierwsze tego typu
przykłady w polskich kościołach na planie podłużnym pochodzą z 4. ćwierci XVII w., wśród których

186 J. Kowalczyk, Latynizacja i okcydentalizacja architektury greckokatolickiej w XVIII wieku, „BHS" XLII:
1980, nr 3/4, s. 331 — w tym artykule błędnie wskazałem na kościół S. Ignazio w Rzymie jako na pierwowzór dla ołtarza
chełmskiego.