DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0029
MIC! LAŁ Z AUGSBURGA, MISTRZ PAWEŁ I EPILOG GOTYCKIEJ RZEŹBY GDAŃSKIEJ
23
26. Tilman Riemenschneider, retabulum Świętej Krwi, 27. Hans Multscher, retabulum Karga, katedra w Ulm, repr.
kościół w Rothenburgu nad Tauberem, repr. wg J. Bier, wg M. Tripps, Hans Multscher: seine Ulmer Schaffenszeit
Tilmann Riemenschneider. Ein Gedenkbuch, Wien 1427-1467, Weissenhorn 1969
brw. [1937J
genezę ma także forma wnętrza korpusu, któremu nadano postać sklepionej kaplicy o zaznaczonych snycer-
sko podziałach architektonicznych ścian oraz maswerkowych ślepych oknach76. Artystyczną ideę „wnętrza
kaplicowego" czy „kaplicowej obudowy" podjęli rzeźbiarze południowoniemieccy. Po raz pierwszy - Hans
Multscher w retabulum Karga z 1433 r. w katedrze w Ulm (il. 27)77. Radykalny krok na drodze do uzyskania
niemal zupełnej iluzji wnętrza kaplicy uczynił Riemenschneider we wspomnianej nastawie w Rothenburgu
nad Tauberem, wstawiając w tylną ścianę szafy przeszklone okna, dzięki czemu wyobrażona scena Ostatniej
Wieczerzy uzyskała dodatkowe, zmieniające się w ciągu dnia oświetlenie78. Korpus nastawy Michała
z Augsburga nie ma co prawda przeprutej tylnej ściany, lecz jego „kapliczne wnętrze" wykazuje ogólne
podobieństwo do dzieła Riemenschneidera. Odnośnie do typu korpusu gdańskiego retabulum stwierdzić
zatem można, iż poszczególne jego komponenty wywodzą się z Niemiec Południowych, lecz genetycznie
tkwią w sztuce niderlandzkiej.
Do nieco innych wniosków prowadzi analiza jego skrzydeł. Święci w arkadach, ustawieni szeregami
w dwóch lub trzech kondygnacjach, należą do programu skrzydeł wymienionych już XIV-wiecznych nastaw
dolnoniemieckich. Ten schemat, ograniczony do dwóch kondygnacji, trwał w wielu nastawach dolnonie-
mieckich do końca średniowiecza79. Jako przykład wymienić można retabulum z 1481 r. z kościoła św.
76 Pa a t z, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 15; P. Phi lip pot, La conception des retables gothiques brabançons, „Annales
d'histoire de l'art et d'archéologie de l'Université Libre de Bruxelles", I, 1979, s. 29^10.
77 Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 16-17, 38-39.
78 Przeszklone okna wprowadził Riemenschneider również do nastawy w Herrgotskirche w Creglingen z lat 1505-1510,
Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 86-88; В ах an dali, op. cit., s. 263, tabl. 27-28. Paatz zastanawiał sie nad kwestią,
czy zniszczona nastawa Mikołaja z Lejdy z lat 1465-1466 w katedrze w Konstancji, która stała się prototypem dla retabulów czysto
snycerskich, nie miała również przeszklonych okien w tylnej ścianie korpusu, Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 84, przyp. 271.
79 Wegner, op. cit., s. 54-58.
23
26. Tilman Riemenschneider, retabulum Świętej Krwi, 27. Hans Multscher, retabulum Karga, katedra w Ulm, repr.
kościół w Rothenburgu nad Tauberem, repr. wg J. Bier, wg M. Tripps, Hans Multscher: seine Ulmer Schaffenszeit
Tilmann Riemenschneider. Ein Gedenkbuch, Wien 1427-1467, Weissenhorn 1969
brw. [1937J
genezę ma także forma wnętrza korpusu, któremu nadano postać sklepionej kaplicy o zaznaczonych snycer-
sko podziałach architektonicznych ścian oraz maswerkowych ślepych oknach76. Artystyczną ideę „wnętrza
kaplicowego" czy „kaplicowej obudowy" podjęli rzeźbiarze południowoniemieccy. Po raz pierwszy - Hans
Multscher w retabulum Karga z 1433 r. w katedrze w Ulm (il. 27)77. Radykalny krok na drodze do uzyskania
niemal zupełnej iluzji wnętrza kaplicy uczynił Riemenschneider we wspomnianej nastawie w Rothenburgu
nad Tauberem, wstawiając w tylną ścianę szafy przeszklone okna, dzięki czemu wyobrażona scena Ostatniej
Wieczerzy uzyskała dodatkowe, zmieniające się w ciągu dnia oświetlenie78. Korpus nastawy Michała
z Augsburga nie ma co prawda przeprutej tylnej ściany, lecz jego „kapliczne wnętrze" wykazuje ogólne
podobieństwo do dzieła Riemenschneidera. Odnośnie do typu korpusu gdańskiego retabulum stwierdzić
zatem można, iż poszczególne jego komponenty wywodzą się z Niemiec Południowych, lecz genetycznie
tkwią w sztuce niderlandzkiej.
Do nieco innych wniosków prowadzi analiza jego skrzydeł. Święci w arkadach, ustawieni szeregami
w dwóch lub trzech kondygnacjach, należą do programu skrzydeł wymienionych już XIV-wiecznych nastaw
dolnoniemieckich. Ten schemat, ograniczony do dwóch kondygnacji, trwał w wielu nastawach dolnonie-
mieckich do końca średniowiecza79. Jako przykład wymienić można retabulum z 1481 r. z kościoła św.
76 Pa a t z, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 15; P. Phi lip pot, La conception des retables gothiques brabançons, „Annales
d'histoire de l'art et d'archéologie de l'Université Libre de Bruxelles", I, 1979, s. 29^10.
77 Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 16-17, 38-39.
78 Przeszklone okna wprowadził Riemenschneider również do nastawy w Herrgotskirche w Creglingen z lat 1505-1510,
Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 86-88; В ах an dali, op. cit., s. 263, tabl. 27-28. Paatz zastanawiał sie nad kwestią,
czy zniszczona nastawa Mikołaja z Lejdy z lat 1465-1466 w katedrze w Konstancji, która stała się prototypem dla retabulów czysto
snycerskich, nie miała również przeszklonych okien w tylnej ścianie korpusu, Paatz, Suddeutsche Schnitzaltdre..., s. 84, przyp. 271.
79 Wegner, op. cit., s. 54-58.