DOI Artikel:
Zieliński, Dominik: Między Historią Króla a Historią Psyche: Francuskie pierwowzory w malarskiej dekoracji wnętrz pałacu Herrenchiemsee
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0078
72
DOMINIK ZIELIŃSKI
2. Herrenchiemsee, plan piętra pałacu. A-J - apartamenty poświęcone Ludwikowi XIV: A. Schody Paradne; B. Sala Straży;
C. Pierwsza Antyszambra; D. Druga Antyszambra; E. Paradna Sypialnia; F. Sala Narad; G. Galeria Zwierciadlana; H. Salon
Pokoju; I. Salon Wojny; J. Mała Galeria, a-e - apartamenty mieszkalne Ludwika II: a. Sypialnia; b. Salon Jasnoniebieski;
c. Pracownia; d. Jadalnia; e. Gabinet Porcelanowy
powiększaniu budowli, upodabniającej się coraz bardziej do pałacu w Wersalu. Podpisy na projektach świad-
czą o początkowych zamiarach wybudowania pałacu w dolinie Granswang, w której w 1870 r. rozpoczęto
budowę innej rezydencji króla - wspomnianego pałacu Linderhof11.
Pałac postanowiono ostatecznie wznieść na niewielkiej wyspie Herren, nabytej przez króla we wrześniu
1873 r. od konsorcjum handlarzy drewnem12. Z tego też czasu pochodzi kolejna wersja projektu, uwzględ-
niająca nową lokalizację pałacu. Rozległa, pięcioskrzydłowa budowla miała zawierać umieszczone syme-
trycznie przy poprzecznych skrzydłach bocznych kaplicę i teatr13. Przed pałacem zaprojektowano budynki
wzorowane na skrzydłach ministerialnych w Wersalu oraz bramy na dziedzińcach.
Po nabyciu wyspy Dollmann wykonał jej pomiary, a w lutym następnego roku został wysłany do Wer-
salu14. Ostateczny projekt nie zawierał już budynku teatru15. Ostatni plan pałacu wykonano w 1883 г., kiedy
większość prac przy głównych trzech skrzydłach była zakończona16. W odróżnieniu od kilkunastu projektów
budynku, dla założenia ogrodowego autorstwa Carla von Effnera (1831-1884) powstały zaledwie trzy17.
30 stycznia 1878 r. rozpoczęto budowę, którą planowano zakończyć czternaście lat później18. Do końca
roku postawiono znaczną część skrzydła głównego. W kolejnym roku ukształtowano komnaty - Galerię
11 Pierwszym planom towarzyszyły podpisy w formie anagramu dewizy Ludwika XIV L'état с 'est moi: Tmeicost Ettal,
zdradzającego nazwę miejsca, w którym pierwotnie planowano wznieść pałac. W Ettal w 1330 r. książę Ludwik IV Bawarski
ufundował klasztor, który w XVIII w. przebudowano w stylu barokowym. Ciasność doliny Granswang i brak dostatecznej ilości
wody spowodowały, że terenu pod nowy pałac poszukiwano nawet poza granicami Bawarii, w dolinach Hindukuszu i innych
orientalnych krajach. P e t z e t, Architektur..., s. 45.
12 Na temat historii wyspy Herren m.in.: E.D. S с h m i d, К. К n i r r, Herrenchiemsee. Muséum im Augustiner-Chorherrenstift,
Kônigsschloss, Kônig Ludwig II.-Muséum, Munchen 2005, s. 6-19.
13 G. Baumgartner, Kônigliche Tràume. Ludwig II. und seine Bauten, Munchen 1981, il. 249.
14 U. L h i e 1 e, Die Errichtung des Neuen Schlosses und der Wasserspiele, [w:] Wasserspiele Herrenchiemsee. Baudokumentation
der Wiedererrichtung, Rosenheim 1994, s. 10.
15 E v e r s, Tod, Macht und Raum..., il. 97.
16 Baumgartner, op. cit., il. 250.
17 Na temat historii powstania ogrodów m.in.: Zieliński, Założenie ogrodowe..., s. 110-112.
18 Pełna historia pałacu: Rauch, Schloss Herrenchiemsee..., 1995, s. 41-44.
DOMINIK ZIELIŃSKI
2. Herrenchiemsee, plan piętra pałacu. A-J - apartamenty poświęcone Ludwikowi XIV: A. Schody Paradne; B. Sala Straży;
C. Pierwsza Antyszambra; D. Druga Antyszambra; E. Paradna Sypialnia; F. Sala Narad; G. Galeria Zwierciadlana; H. Salon
Pokoju; I. Salon Wojny; J. Mała Galeria, a-e - apartamenty mieszkalne Ludwika II: a. Sypialnia; b. Salon Jasnoniebieski;
c. Pracownia; d. Jadalnia; e. Gabinet Porcelanowy
powiększaniu budowli, upodabniającej się coraz bardziej do pałacu w Wersalu. Podpisy na projektach świad-
czą o początkowych zamiarach wybudowania pałacu w dolinie Granswang, w której w 1870 r. rozpoczęto
budowę innej rezydencji króla - wspomnianego pałacu Linderhof11.
Pałac postanowiono ostatecznie wznieść na niewielkiej wyspie Herren, nabytej przez króla we wrześniu
1873 r. od konsorcjum handlarzy drewnem12. Z tego też czasu pochodzi kolejna wersja projektu, uwzględ-
niająca nową lokalizację pałacu. Rozległa, pięcioskrzydłowa budowla miała zawierać umieszczone syme-
trycznie przy poprzecznych skrzydłach bocznych kaplicę i teatr13. Przed pałacem zaprojektowano budynki
wzorowane na skrzydłach ministerialnych w Wersalu oraz bramy na dziedzińcach.
Po nabyciu wyspy Dollmann wykonał jej pomiary, a w lutym następnego roku został wysłany do Wer-
salu14. Ostateczny projekt nie zawierał już budynku teatru15. Ostatni plan pałacu wykonano w 1883 г., kiedy
większość prac przy głównych trzech skrzydłach była zakończona16. W odróżnieniu od kilkunastu projektów
budynku, dla założenia ogrodowego autorstwa Carla von Effnera (1831-1884) powstały zaledwie trzy17.
30 stycznia 1878 r. rozpoczęto budowę, którą planowano zakończyć czternaście lat później18. Do końca
roku postawiono znaczną część skrzydła głównego. W kolejnym roku ukształtowano komnaty - Galerię
11 Pierwszym planom towarzyszyły podpisy w formie anagramu dewizy Ludwika XIV L'état с 'est moi: Tmeicost Ettal,
zdradzającego nazwę miejsca, w którym pierwotnie planowano wznieść pałac. W Ettal w 1330 r. książę Ludwik IV Bawarski
ufundował klasztor, który w XVIII w. przebudowano w stylu barokowym. Ciasność doliny Granswang i brak dostatecznej ilości
wody spowodowały, że terenu pod nowy pałac poszukiwano nawet poza granicami Bawarii, w dolinach Hindukuszu i innych
orientalnych krajach. P e t z e t, Architektur..., s. 45.
12 Na temat historii wyspy Herren m.in.: E.D. S с h m i d, К. К n i r r, Herrenchiemsee. Muséum im Augustiner-Chorherrenstift,
Kônigsschloss, Kônig Ludwig II.-Muséum, Munchen 2005, s. 6-19.
13 G. Baumgartner, Kônigliche Tràume. Ludwig II. und seine Bauten, Munchen 1981, il. 249.
14 U. L h i e 1 e, Die Errichtung des Neuen Schlosses und der Wasserspiele, [w:] Wasserspiele Herrenchiemsee. Baudokumentation
der Wiedererrichtung, Rosenheim 1994, s. 10.
15 E v e r s, Tod, Macht und Raum..., il. 97.
16 Baumgartner, op. cit., il. 250.
17 Na temat historii powstania ogrodów m.in.: Zieliński, Założenie ogrodowe..., s. 110-112.
18 Pełna historia pałacu: Rauch, Schloss Herrenchiemsee..., 1995, s. 41-44.