DOI Artikel:
Sulikowska, Aleksandra: Wojsław Molè (1886 - 1973)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0045
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXVII
PANWDN, 2012
ALEKSANDRA SULIKOWSKA
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
WOJSŁAW MOLÈ (1886-1973)
Czy stare prace z historii sztuki należy traktować jako historyczny zapis dawnego stanu badań, czy
też są to teksty, które mają znaczenie dla naszego rozumienia sztuki i tego, jak dzisiaj „pisze się" historię
sztuki? Pytania te zdają się ważne w odniesieniu do współczesnej recepcji publikacji sprzed kilkudziesięciu
lat, a zwłaszcza pozycji stojących u początków różnych nurtów badawczych, które - można rzec - je
współtworzyły. Zaliczają się do nich pisma Wojsława Molègo, pioniera badań nad sztuką wschodnio-
chrześcijańską w Polsce1, który jako jeden z pierwszych postawił przed historią sztuki problemy wczes-
no- i wschodniochrześcijańskiej kultury artystycznej oraz jej obecności na ziemiach Korony2. Mimo że
bibliografia uczonego jest wielojęzyczna3, przedmiotem niniejszego artykułu są przede wszystkim teksty
polskie, to bowiem głównie one oddziałały na naszą dyscyplinę. Choć w tej bibliografii pojawiają się
publikacje dotyczące bardzo szeroko rozumianej historii sztuki, w tym miejscu zostaną omówione jedyne
te, które wiążą się z tradycją artystyczną Kościoła wschodniego4. Większość tych tekstów była łatwo
dostępna, pisana z myślą o większej grupie odbiorców i publikowana w znacznych nakładach. Nie tylko
więc stanowią one początek polskiej bizantynistyki, ale należą do książek, które także i dziś odnaleźć
można na półce inteligenta.
Wojsław Molè, uczony urodzony w Słowenii (14 grudnia 1886 w Kanał ob Soći), wybrał Polskę
jako miejsce życia i pracy z wielu powodów, z których najważniejsze były zapewne osobiste. Zanim
jednak przybył do Polski, na uniwersytecie wiedeńskim studiował u Маха Dvofâka, Josefa Strzygow-
skiego i Juliusa von Schlossera5. Szczególny wpływ wywarł na niego z pewnością Strzygowski, którego
nazywał „najbardziej zasłużonym badaczem" sztuki wschodniochrześcijańskiej i u którego w 1912 r.
obronił pracę doktorską o serbskim rękopisie Topografii Kośmy Indikopleustesa z 1649 r.6 Jednak mimo
1 W. С e r a n, Główne osiągnięcia polskich badań nad historią sztuki bizantyńskiej (do roku 1998), [w:] Sztuka średniowiecznego
Wschodu i Zachodu. Osiągnięcia i perspektywy poznawcze u progu XXI wieku, red. M. Smorąg Różycka, Universitas, Kraków
2002, s. 9.
2 Por. W. Molè, Średniowieczne malarstwo ruskie na ziemiach etnograficznie polskich, [w:] idem, Sztuka rosyjska do roku
1914, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław-Kraków 1955, s. 169-172.
3 Bibliografia prac uczonego została ujęta całościowo przez Lecha Kalinowskiego: Bibliografia prac Wojsława Molè
z zakresu historii sztuki i kultury, „Folia Historiae Artium", 11, 1975, s. 9-19. Bibliografia bizantynistycznych prac autora została włą-
czona do Bibliografii polskich studiów bizantyńskich i post-bizantyńskich: Bibliography of Polish Byzantine and Post-Byzantine Studies,
„Series Byzantina", IV, 2006, s. 130-131.
4 Pominięte tu zostały rozprawy Wojsława Molègo dotyczące sztuki starożytnej, średniowiecznej sztuki polskiej, nowożyt-
nego malarstwa europejskiego, nowoczesnej sztuki polskiej i współczesnej sztuki bałkańskiej {Bibliografia prac Wojsława Molè...,
s. 12-19).
5 L. Kalinowski, Molè Wojsław [Vojeslav], [w:] Polski Słownik Biograficzny, XXI/3, 1976, z. 90, s. 618; por. Ce ran,
op. cit., s. 9-10.
6 Miniature jedno srpskog rukopisa iz god. 1649 sa Sestodnevom brg. Eksarcha Joana i Topografijom Kozme Indikoplova,
„Spomenik Srpske Kraljevske Akademije", XLIV, 1922, s. 40-87; por. L. Kalinowski, Wojsław Molè 1886-1973, „Folia Historiae
PANWDN, 2012
ALEKSANDRA SULIKOWSKA
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
WOJSŁAW MOLÈ (1886-1973)
Czy stare prace z historii sztuki należy traktować jako historyczny zapis dawnego stanu badań, czy
też są to teksty, które mają znaczenie dla naszego rozumienia sztuki i tego, jak dzisiaj „pisze się" historię
sztuki? Pytania te zdają się ważne w odniesieniu do współczesnej recepcji publikacji sprzed kilkudziesięciu
lat, a zwłaszcza pozycji stojących u początków różnych nurtów badawczych, które - można rzec - je
współtworzyły. Zaliczają się do nich pisma Wojsława Molègo, pioniera badań nad sztuką wschodnio-
chrześcijańską w Polsce1, który jako jeden z pierwszych postawił przed historią sztuki problemy wczes-
no- i wschodniochrześcijańskiej kultury artystycznej oraz jej obecności na ziemiach Korony2. Mimo że
bibliografia uczonego jest wielojęzyczna3, przedmiotem niniejszego artykułu są przede wszystkim teksty
polskie, to bowiem głównie one oddziałały na naszą dyscyplinę. Choć w tej bibliografii pojawiają się
publikacje dotyczące bardzo szeroko rozumianej historii sztuki, w tym miejscu zostaną omówione jedyne
te, które wiążą się z tradycją artystyczną Kościoła wschodniego4. Większość tych tekstów była łatwo
dostępna, pisana z myślą o większej grupie odbiorców i publikowana w znacznych nakładach. Nie tylko
więc stanowią one początek polskiej bizantynistyki, ale należą do książek, które także i dziś odnaleźć
można na półce inteligenta.
Wojsław Molè, uczony urodzony w Słowenii (14 grudnia 1886 w Kanał ob Soći), wybrał Polskę
jako miejsce życia i pracy z wielu powodów, z których najważniejsze były zapewne osobiste. Zanim
jednak przybył do Polski, na uniwersytecie wiedeńskim studiował u Маха Dvofâka, Josefa Strzygow-
skiego i Juliusa von Schlossera5. Szczególny wpływ wywarł na niego z pewnością Strzygowski, którego
nazywał „najbardziej zasłużonym badaczem" sztuki wschodniochrześcijańskiej i u którego w 1912 r.
obronił pracę doktorską o serbskim rękopisie Topografii Kośmy Indikopleustesa z 1649 r.6 Jednak mimo
1 W. С e r a n, Główne osiągnięcia polskich badań nad historią sztuki bizantyńskiej (do roku 1998), [w:] Sztuka średniowiecznego
Wschodu i Zachodu. Osiągnięcia i perspektywy poznawcze u progu XXI wieku, red. M. Smorąg Różycka, Universitas, Kraków
2002, s. 9.
2 Por. W. Molè, Średniowieczne malarstwo ruskie na ziemiach etnograficznie polskich, [w:] idem, Sztuka rosyjska do roku
1914, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław-Kraków 1955, s. 169-172.
3 Bibliografia prac uczonego została ujęta całościowo przez Lecha Kalinowskiego: Bibliografia prac Wojsława Molè
z zakresu historii sztuki i kultury, „Folia Historiae Artium", 11, 1975, s. 9-19. Bibliografia bizantynistycznych prac autora została włą-
czona do Bibliografii polskich studiów bizantyńskich i post-bizantyńskich: Bibliography of Polish Byzantine and Post-Byzantine Studies,
„Series Byzantina", IV, 2006, s. 130-131.
4 Pominięte tu zostały rozprawy Wojsława Molègo dotyczące sztuki starożytnej, średniowiecznej sztuki polskiej, nowożyt-
nego malarstwa europejskiego, nowoczesnej sztuki polskiej i współczesnej sztuki bałkańskiej {Bibliografia prac Wojsława Molè...,
s. 12-19).
5 L. Kalinowski, Molè Wojsław [Vojeslav], [w:] Polski Słownik Biograficzny, XXI/3, 1976, z. 90, s. 618; por. Ce ran,
op. cit., s. 9-10.
6 Miniature jedno srpskog rukopisa iz god. 1649 sa Sestodnevom brg. Eksarcha Joana i Topografijom Kozme Indikoplova,
„Spomenik Srpske Kraljevske Akademije", XLIV, 1922, s. 40-87; por. L. Kalinowski, Wojsław Molè 1886-1973, „Folia Historiae