DOI article:
Dobrowolski, Witold: Program ikonograficzny Sali Jadalnej Białego Domu w Łazienkach Królewskich w Warszawie: Wenus, Izyda, masoneria
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0210
204
WITOLD DOBROWOLSKI
2. Warszawa, Biały Dom w Łazienkach Królewskich, Sala Jadalna, posąg Wenus.
Fot. W. Dobrowolski
i sufitu. Główną rolę odgrywa oczywiście elegancka i harmonijna, mimo różnorodności, dekoracja ścian12,
która wykorzystując „otwierające" czy „poszerzające" efekty okien i luster, ustala niejako kontakt Sali
z otaczającą budynek naturą, przede wszystkim z bujną roślinnością parku.
GENEZA I ZNACZENIE GROTESEK ANTYCZNYCH JAKO OBRAZU ŚWIATA ODNOWIONEGO
Dalecy oczywiście jesteśmy od witruwiańskiego13 poglądu na czysto dekoracyjny charakter antycz-
nych grotesek i widzenia w nich kapryśnego i zaskakującego rezultatu niczym nieskrępowanej fantazji
i twórczej swobody artysty. Choć ów szczególny rodzaj dekoracji malarskiej jest specyficznym tworem
rzymskim początkowego okresu cesarstwa, był on jednakże poprzedzony długą, sięgającą czasów archa-
12 Dokładny opis malowideł groteskowych, powtórzony z nieznacznymi zmianami w określeniach niektórych motywów, znajdziemy
w pracach Bernatowicz, cytowanych wyżej w przyp. 1.
13 V i t r u v i u s, De architecture libri decem; Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, tłum. K. Kumaniecki, Prószyński
i S-ka, wyd. П, Warszawa 2004, ks. VII, rozdz. 5, s. 177: „Obecnie jednak malarstwo wzorujące się na naturze nie znajduje uznania,
zamiast wiernego oddawania określonych rzeczy maluje się ściany w sposób dziwaczny. Zamiast kolumn przedstawia się żłobkowane
łodygi o powyginanych liściach i zwojach, zamiast frontonów dowolne ozdoby, jak również kandelabry podtrzymujące świątyńki, ponad
dachy tych świątyń wyrastają z korzeni wraz z wolutami delikatne kwiaty, a pośród nich bez uzasadnienia rozmieszczone są figurki
jak również pnącza dopełnione półfigurkami o głowach ludzkich lub zwierzęcych. Tego wszystkiego nie ma, ani być nie może, ani też
nie będzie". Bernatowicz, Niepodobne do rzeczywistości..., s. 191-192 w przekazywaniu królowi informacji na temat aktualnych
wydarzeń i trendów artystycznych panujących w Wiecznym Mieście podkreśla wielką rolę działających tam artystów: Stanisława Zawadz-
kiego, Wawrzyńca Gucewicza, Efraima Schroegera, a zwłaszcza zadomowionych tam od dawna Franciszka Smuglewicza i Tadeusza
Kuntze. Z nich wszystkich szczególną rolę w przypadku malowideł groteskowych mógł pełnić przede wszystkim Franciszek Smuglewicz,
zatrudniony w latach 1774-1776 do wykonania wraz z Vincenzo Brenną dokumentacji malowideł groteskowych z Domus Aurea Nerona.
G. Carletti, we wstępie do publikacji Lodovico Mirr i, le antiche camere delie Terme di Tito e loro pitture, Roma 1776,
scharakteryzował groteski jako twór niczym nieskrępowanej artystycznej fantazji i podkreślił zasługi Rafaela w ich popularyzacji.
WITOLD DOBROWOLSKI
2. Warszawa, Biały Dom w Łazienkach Królewskich, Sala Jadalna, posąg Wenus.
Fot. W. Dobrowolski
i sufitu. Główną rolę odgrywa oczywiście elegancka i harmonijna, mimo różnorodności, dekoracja ścian12,
która wykorzystując „otwierające" czy „poszerzające" efekty okien i luster, ustala niejako kontakt Sali
z otaczającą budynek naturą, przede wszystkim z bujną roślinnością parku.
GENEZA I ZNACZENIE GROTESEK ANTYCZNYCH JAKO OBRAZU ŚWIATA ODNOWIONEGO
Dalecy oczywiście jesteśmy od witruwiańskiego13 poglądu na czysto dekoracyjny charakter antycz-
nych grotesek i widzenia w nich kapryśnego i zaskakującego rezultatu niczym nieskrępowanej fantazji
i twórczej swobody artysty. Choć ów szczególny rodzaj dekoracji malarskiej jest specyficznym tworem
rzymskim początkowego okresu cesarstwa, był on jednakże poprzedzony długą, sięgającą czasów archa-
12 Dokładny opis malowideł groteskowych, powtórzony z nieznacznymi zmianami w określeniach niektórych motywów, znajdziemy
w pracach Bernatowicz, cytowanych wyżej w przyp. 1.
13 V i t r u v i u s, De architecture libri decem; Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, tłum. K. Kumaniecki, Prószyński
i S-ka, wyd. П, Warszawa 2004, ks. VII, rozdz. 5, s. 177: „Obecnie jednak malarstwo wzorujące się na naturze nie znajduje uznania,
zamiast wiernego oddawania określonych rzeczy maluje się ściany w sposób dziwaczny. Zamiast kolumn przedstawia się żłobkowane
łodygi o powyginanych liściach i zwojach, zamiast frontonów dowolne ozdoby, jak również kandelabry podtrzymujące świątyńki, ponad
dachy tych świątyń wyrastają z korzeni wraz z wolutami delikatne kwiaty, a pośród nich bez uzasadnienia rozmieszczone są figurki
jak również pnącza dopełnione półfigurkami o głowach ludzkich lub zwierzęcych. Tego wszystkiego nie ma, ani być nie może, ani też
nie będzie". Bernatowicz, Niepodobne do rzeczywistości..., s. 191-192 w przekazywaniu królowi informacji na temat aktualnych
wydarzeń i trendów artystycznych panujących w Wiecznym Mieście podkreśla wielką rolę działających tam artystów: Stanisława Zawadz-
kiego, Wawrzyńca Gucewicza, Efraima Schroegera, a zwłaszcza zadomowionych tam od dawna Franciszka Smuglewicza i Tadeusza
Kuntze. Z nich wszystkich szczególną rolę w przypadku malowideł groteskowych mógł pełnić przede wszystkim Franciszek Smuglewicz,
zatrudniony w latach 1774-1776 do wykonania wraz z Vincenzo Brenną dokumentacji malowideł groteskowych z Domus Aurea Nerona.
G. Carletti, we wstępie do publikacji Lodovico Mirr i, le antiche camere delie Terme di Tito e loro pitture, Roma 1776,
scharakteryzował groteski jako twór niczym nieskrępowanej artystycznej fantazji i podkreślił zasługi Rafaela w ich popularyzacji.