DOI Artikel:
Dobrowolski, Witold: Program ikonograficzny Sali Jadalnej Białego Domu w Łazienkach Królewskich w Warszawie: Wenus, Izyda, masoneria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.18668#0214
208
WITOLD DOBROWOLSKI
5. Warszawa, Biały Dom w Łazienkach Królewskich, Sala Jadalna, ściana zachodnia,
Wenus - personifikacja żywiołu wodnego. Fot. W. Dobrowolski
okresy po trzy miesiące, ale na sześć - po dwa miesiące, co oczywiście musiałoby skomplikować obraz
cyklu rocznego, złożonego z tradycyjnych pór i odpowiednich dla nich prac.
Wydaje się zresztą, iż powierzchowna korelacja między personifikacjami dnia i nocy, czterech żywio-
łów a znakami zodiaku i pracującymi postaciami nie odzwierciedla ustalonej w starożytności chronologii
wiosennego zrównania dnia z nocą, ustalonej na okres między 21 marca a 19 kwietnia, kiedy to pozycja
Słońca odpowiadała znakowi konstelacji Barana, oraz letniego szczytu Słońca przypadającego na dni
między 23 lipca a 22 sierpnia. Bliższa jest ona zmodyfikowanej o jeden znak chronologii aktualnej, wią-
żącej wiosenne zrównanie ze znakiem Ryb20. Identyfikując personifikacje żywiołów z porami roku, należy
jednak konsekwentnie przedłużyć okresy wiosny i jesieni. I tak okres odpowiadający wczesnej, chłodnej
i mokrej wiośnie obejmowałby dni między 21 marca a 20 maja (Słońce w konstelacjach Barana i Byka,
którym patronowałaby Wenus) i przypadające na ten czas wczesne prace polowe (przedstawienia ludzi
zajętych kopaniem ziemi i wiosennym siewem). Konsekwentnie ciepła wiosna, personifïkowana Junoną,
przypadałaby na dni od 21 maja aż po 22 lipca i odpowiadałyby jej prace ogrodowe i strzyżenie owiec.
Pora żniw, lato, reprezentowane przez Apollona i znaki Lwa i Panny, odpowiadałyby okresowi między
22 lipca a 22 września, a postacie pracujących sugerują również sianokosy. Wczesna jesień, symbolizowana
Wulkanem, obejmowałaby okres między 23 września i 21 listopada (znaki Waga i Skorpion). Związane
z tym okresem prace symbolizują chłop z krową i mężczyzna zrywający winne grona. Wyobrażenie Ceres
określałoby późną jesień i początek zimy, przypadające na okres 22 listopada - 19 stycznia (znaki Strzelec
i Koziorożec), a odpowiednie przedstawienia to jesienny siewca (od listopada do stycznia?) i myśliwy
z psem. Zima, personifïkowana Dianą (znaki Wodnik i Ryby), odnosiłaby się do czasu między 20 stycznia
É. В i é m o n t, Rythmes du temps. Astronomie et calendrier, préface de J.C. P e с к e r, Paris-Bruxelles 2000, s. 146-149.
WITOLD DOBROWOLSKI
5. Warszawa, Biały Dom w Łazienkach Królewskich, Sala Jadalna, ściana zachodnia,
Wenus - personifikacja żywiołu wodnego. Fot. W. Dobrowolski
okresy po trzy miesiące, ale na sześć - po dwa miesiące, co oczywiście musiałoby skomplikować obraz
cyklu rocznego, złożonego z tradycyjnych pór i odpowiednich dla nich prac.
Wydaje się zresztą, iż powierzchowna korelacja między personifikacjami dnia i nocy, czterech żywio-
łów a znakami zodiaku i pracującymi postaciami nie odzwierciedla ustalonej w starożytności chronologii
wiosennego zrównania dnia z nocą, ustalonej na okres między 21 marca a 19 kwietnia, kiedy to pozycja
Słońca odpowiadała znakowi konstelacji Barana, oraz letniego szczytu Słońca przypadającego na dni
między 23 lipca a 22 sierpnia. Bliższa jest ona zmodyfikowanej o jeden znak chronologii aktualnej, wią-
żącej wiosenne zrównanie ze znakiem Ryb20. Identyfikując personifikacje żywiołów z porami roku, należy
jednak konsekwentnie przedłużyć okresy wiosny i jesieni. I tak okres odpowiadający wczesnej, chłodnej
i mokrej wiośnie obejmowałby dni między 21 marca a 20 maja (Słońce w konstelacjach Barana i Byka,
którym patronowałaby Wenus) i przypadające na ten czas wczesne prace polowe (przedstawienia ludzi
zajętych kopaniem ziemi i wiosennym siewem). Konsekwentnie ciepła wiosna, personifïkowana Junoną,
przypadałaby na dni od 21 maja aż po 22 lipca i odpowiadałyby jej prace ogrodowe i strzyżenie owiec.
Pora żniw, lato, reprezentowane przez Apollona i znaki Lwa i Panny, odpowiadałyby okresowi między
22 lipca a 22 września, a postacie pracujących sugerują również sianokosy. Wczesna jesień, symbolizowana
Wulkanem, obejmowałaby okres między 23 września i 21 listopada (znaki Waga i Skorpion). Związane
z tym okresem prace symbolizują chłop z krową i mężczyzna zrywający winne grona. Wyobrażenie Ceres
określałoby późną jesień i początek zimy, przypadające na okres 22 listopada - 19 stycznia (znaki Strzelec
i Koziorożec), a odpowiednie przedstawienia to jesienny siewca (od listopada do stycznia?) i myśliwy
z psem. Zima, personifïkowana Dianą (znaki Wodnik i Ryby), odnosiłaby się do czasu między 20 stycznia
É. В i é m o n t, Rythmes du temps. Astronomie et calendrier, préface de J.C. P e с к e r, Paris-Bruxelles 2000, s. 146-149.