Rocznik Historii Sztuki (40.2015)

201

FORTYFIKACJE PRUSKIE NA ZIEMIACH POLSKICH W PRZEDEDNIU I WOJNY ŚWIATOWEJ


7. Twierdza Toruń, Fort II. fragment rysunku elewacji z bramą, 1887. Wg Atlas Twierdzy Toruń, z. 5, ryc. 25


8. Twierdza Toruń, Fort XI. 9. Twierdza Toruń. Fort XIII. 10. Twierdza Toruń.
Fot. A. Kowalkowski Fot. A. Kowalkowski Fort II, fragment.
Fot. L. Narębski

Analizując rolę, jaką odegrały wzniesione na ziemiach Polski fortyfikacje niemieckie w działaniach
I wojny światowej, trzeba stwierdzić, że była ona niewielka, acz istotna, i że zadania, jakie im postawiono,
zostały wypełnione. Giżycko, wraz z zaporami na Jeziorach Mazurskich, spełniło rolę śródszańca podczas
walk w 1914 i początkach 1915 r. Urzeczywistnione plany rozbudowy i modernizacji umocnień świadczą
(porównując z realizacjami na zachodniej granicy Rzeszy po 1900 r.) o niskiej ocenie możliwości wojsk
rosyjskich - przynajmniej w zakresie działań oblężniczych. Natomiast wywiad rosyjski miał pełną (jak
się wydaje) wiedzę o stanie tych umocnień i ich uzbrojenia21 - więc można sądzić, że sama obecność
fortyfikacji nad dolną Wisłą z Toruniem na prawej flance, Poznaniem i Kostrzynem na dalekim zapleczu,
skutecznie odstręczyły armie rosyjskie od podjęcia niezwykle groźnego dla Niemiec marszu w dół Wisły
i odcięcia Prus Wschodnich od reszty państwa.

21 Broszura wydana przez Zarząd Główny rosyjskiego Sztabu Generalnego (z klauzulą: SEKRETNO), Krieoposti wostocznago
fronta Giermanii. Dopoinienieje k wojenno-statisticzeskomu opisaniu (Po danymi iz 1 janwaria 1914 g).