Rocznik Historii Sztuki (41.2016)

14

DALIBOR PRIX


11. Namysłów. kościól świętych Piotra i Pawła. druga kaplica od wschodu
na południowej stronie korpusu. cokół starszej kaplicy św. Anny. Fot. D. Prix, 2016

ustalenia chronoiogii fary. Od czasów Kurta Bimiera w literaturze przeważa opinia, że budowę istnie-
jącego kościoła rozpoczęto od postawienia obszernego haiowego korpusu trójnawowego już w ostatniej
tercji XIV stuiecia^. Małgorzata Niemczyk była przeświadczona, że także kaphca św. Anny pochodzi
z ok. 1370 rT^ Druga interpretacja, oparta na ostrożnej anahzie Sigrid Thurm i Kurta Degena^, prze-
nosi budowę kościoła dopiero w czasy po 1405 r.^o Autopsja dzieła każe przychyhć się do młodszego
datowania. Zachodnia wieża kościoła ma w przyziemiu przejście ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym na
wspornikach w formie ludzkich głów. Te zaś mają anaiogie w podobnych konsołach w farze w Brzegu
i w nawie głównej kościoła św. Mikołaja w Byczynie, z przełomu XIV i XV wA Przekaz Frobena o roz-
poczęciu budowy wieży w roku 1405 można zatem uznać za wiarygodny. Potężna wieża jest na wschodnich
narożnikach opięta masywnymi przyporami, do których po bokach przylegają mury korpusu kościoła. Jest
zatem jasne, że trójnawowa hala z diagonalną przyporą południowo-wschodnią była dostawiona na styk
do wybudowanej już wcześniej wieży. Musiało się to stać po 1405 r. W południowym murze korpusu
nad arkadami dostawionych kaplic zachowały się resztki pierwotnych okien nawy południowej. Te, dziś
niefunkcjonalne okna i zewnętrzne przypory, dobrze czytelne w kilku miejscach we wnętrzach kaplic,
dowodzą, że początkowo wznoszono korpus bez kaplic. Te ostatnie musiały powstać później niż korpus,
zatem najwcześniej na przełomie 1. i 2. ćwierci XV w. Spośród nich jako pierwsza została wzniesiona
wschodnia kaplica św. Anny z nieregulamym w układzie sklepieniem^. Jej mur został na styk dostawiony
do ukośnej narożnej przypory korpusu. Kaplica była początkowo jedyną po tej stronie kościoła, czego
dowodzi jej zewnętrzny cokół, przysłonięty przez kolejną od zachodu kaplicę (il. 11). Architekturze XV
stulecia, nie zaś lat 1370-1375, odpowiada także spłaszczony profil gruszkowych żeber sklepienia kaplicy,

4^ K. Bimler, Der йгм/омег Do;7;/;oM777e;T?C7* Aofc ому L/o//e, ..Quellen zur schlesischen Kunstgeschichte", 6, hrsg.
K. Bimler. Breslau 1941. s. 3-47 (tu s. 22-23); Hanulanka, op. o/f.. s. 56, 59-60: S. Stulin. A. Włodarek. Ао/му^/ów. Doźc/ó/
p.M'. iś. P/o/ro / fou/o. [w:] 4r<r/7//ełfM7*o go/uoAo u* fo/yce..., t. 2. Ka?o/og jo/w/ÆÔM', s. 162 (tu starsza hteratura): Prix, Zu'/^j/:/
ó/ęy/ro-cze^L/c..., s. 169-170: Skibiński, Zalewska-Lorkiewicz, op. c//., s. 96-97.
4^ M. Niemczyk. Kop/Ac w/cs'zcjons'/r/c no Vçs'/rM м' oDc^/c późncgo goĄ'łM, „Roczniki Sztuki Sląskiej", XIII, 1983. s. 9-66
(tu s. 20. 42).
49 S. Thurm. Go/AcAc //ос^?с/7:/;о//с77/г/7*с/7с;; м;/?о'7'с/о/7у/<7/о/с777 C/;o7*^c/;/^. Ao7*J<7cM?^c/;c7'//oc^?c;'77/70M, Berlin 1935; Degen,
Bleyl, Werbik, Focke, op. c/?., s. 136, 139.
5° Np. H. Tintelnot, D/c 7?7/??c/o/?c7*//c/;c //о;Ам77^? Хс/;/с^/ст7У, «Quellen und Darstellungen zur schlesischen Geschichte», 1,
Kitzingen 1951, s. 121-122; K. i L Pilchowie, ZoZwfZr/ Do/;;cgo X/çs'Ao, Wrocław 1962, s. 101;Chrzanowski, Kornecki, op. c/?.,
s. 59-60.
5* O farze w Brzegu np. M. Kutzner, Aioźc/ó/ ŹM'. AL/ło/o/o м' D;*zcgM. Рт^гуссутгсА* <7o óo&n; 7707/ ź/ęy/rę s*zLo/</ o7*c/7/?cł?o77/cr77o
z А/СмТс/гм. [w:] R/oyfow/c бттс^см / /c/; cpoło. Materiały z sesji naukowej. Brzeg 13-14 X 1972, Opole 1973, s. 61-95; o kościele
w Byczynie E. Kóniger, Км;м? /;: D/;c7'yc/7/c^;'c77, Breslau 1938, s. 11-12; ostatnio J. Adamski. №'ст*огрог77077у Ао/ом'у Loźc/ó/
z oA*o/o /300 7*о/гм w Ryczg77/c 770 57cwZ*M. O o7*c/;;'?c/.*?M7*ze о'о^^м^/с/^тт^с/'Ум^^к// D/pc/o //e777*pÆo /// G/ogoM'yL/cgo, „Kwartalnik Archi-
tektury i Urbanistyki", LX1, 2016 (w druku). O podobieństwie wspomików B. Czechowicz, D^/ężpcy 77;ccc77o? 07*/у^?усг77у 7;o X/ęjLM
M s*c/;)'//*M Ź7*c7/77/ow;'cczo, Warszawa 2005, s. 245.
Niemczyk, op. c/?., s. 42: „Powstala jako pierwsza w szeregu kaplic południowych". Podobnie Prix, ZM'/çzL/ ź/ę^ko-czc-
-sL/e..., s. ł69.