DOI Artikel:
Czernek, Przemysław: Protestancka architektura sakralna na Śląsku Cieszyńskim w XX i XXI wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.39128#0222
222
PRZEMYSŁAW CZERNEK
33. Wnętrze sali liturgicznej kościoła ewangelicko-augsburskiego w Bażanowicach. Fot. P. Czernek
zapewnia znakomitą akustykę i doskonały kontakt kapłana z wiernymi. Jego centralnym punktem jest
stanowiąca część ołtarza, ustawiona na tle przeszklonej ściany prezbiterium, figura Chrystusa rozkładają-
cego ręce ponad swoimi wiernymi.
Do dzieł wyjątkowych można zaliczyć kościół filialny w Bażanowicach, zaprojektowany w 1978 r. przez
znakomitego śląskiego architekta Stanisława Kwaśniewicza116 i poświęcony w 1981 r. Jest on przykładem
zaangażowania wspólnoty wiernych w budowę swojej świątyni. Podczas projektowania Kwaśniewicz odbywał
narady z Komitetem Wykonawczym budowy „domu katechetycznego”. Kościół powstał na działce łagodnie
opadającej w kierunku pobliskiego potoku, otoczonej typowym dla śląsko-cieszyńskiej wsi budownictwem
domów jednorodzinnych. Dzięki swojej „przysadzistej” bryle nie jest on elementem dominującym w krajo-
brazie. Zastosowanie dachu skomponowanego z połączonych ostrosłupów, którego wyszukaną formę pod-
kreśla łamany szeroki gzyms oraz wielokątne w wykroju okno opasujące całość elewacji, to nawiązanie do
późnomodernistycznego ekspresjonizmu117. Kościół został założony na planie wydłużonego heksagonu, dach
podtrzymują smukłe filary widoczne we wnętrzu sali liturgicznej, między nimi „rozpięto” sufit składający
się z ustawionych pod kątem połaci stropodachu (ił. 33). Dzięki ścisłej współpracy konstruktora i architekta
zbudowano takie ściany zewnętrzne, które zdają się nie pełnić funkcji nośnej, dach „lewituje” nad całością
bryły. Pod salą służącą nabożeństwom umieszczono wielofunkcyjną salę zgromadzeń, toalety i kuchnię118.
116 Stanislaw Kwaśniewicz (ur. 1930 w Krakowie - zm. 2006 w Katowicach), studiował na Wydziale Architektuiy Politechniki Kra-
kowskiej. W trakcie studiów, w 1953, rozpoczął pracę w Miastoprojekcie Stalinogród (Katowice) jako asystent architekta Piotra Sramkiewicza.
Od 1955 pracował w Wielobranżowej Pracowni Projektowej Miastoprojektu Katowice, powołanej w celu przebudowy śródmieścia Katowic.
Najważniejsze realizacje: osiedle Gołonóg w Dąbrowie Górniczej (współautor), kino Kosmos (z Jurandem Jareckim) proj. 1959, siedziba
Biura Wystaw Artystycznych w Katowicach (z Mieczysławem Królem), siedziba Polskiej Akademii Nauk w Katowicach, biurowiec Separator
w Katowicach, proj. 1967; osiedle Kopalni Katowice, kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Drogomyślu (pierwsze posoborowe wnętrze
w Polsce), proj. 1966, ukończony 1969. Zob. Zakład Archiwalny Składnica Akt Spółka z.o.o. Zbiór Akt Osobowo-Płacowych Miastoprojekt
Katowice sygn. 1882 oraz Archiwum Zakładowe Zarządu Głównego SARP w Warszawie: Kwaśniewicz Stanisław Status Architekta Twórcy.
117 Ekspresjonistyczny nurt późnego modernizmu przeżywał rozkwit w latach 60. XX w. Jednym z najważniejszych europejskich
obiektów sakralnych mieszczącym się w tej konwencji jest kościół pielgrzymkowy Marii Królowej Pokoju w Neviges w Niemczech,
proj. Gottfried Böhm (1963). Zob. Wąs, op. cit., s. 249.
118 Taka bliska symbioza przestrzeni utylitarnej i liturgicznej poprzez ich spiętrzenie, mimo że w konfesji ewangelicko-augsbur-
skiej kościół nie stanowił „domu Boga”, nie była wcześniej stosowana w kościołach protestanckich na Śląsku Cieszyńskim. Architektura
protestancka mogła w tym przypadku czerpać z rozwiązań stosowanych w świątyniach rzymskokatolickich, w których wykorzystanie
wysokiego parteru na cele czysto użytkowe rozpowszechniło się po Soborze Watykańskim II.
PRZEMYSŁAW CZERNEK
33. Wnętrze sali liturgicznej kościoła ewangelicko-augsburskiego w Bażanowicach. Fot. P. Czernek
zapewnia znakomitą akustykę i doskonały kontakt kapłana z wiernymi. Jego centralnym punktem jest
stanowiąca część ołtarza, ustawiona na tle przeszklonej ściany prezbiterium, figura Chrystusa rozkładają-
cego ręce ponad swoimi wiernymi.
Do dzieł wyjątkowych można zaliczyć kościół filialny w Bażanowicach, zaprojektowany w 1978 r. przez
znakomitego śląskiego architekta Stanisława Kwaśniewicza116 i poświęcony w 1981 r. Jest on przykładem
zaangażowania wspólnoty wiernych w budowę swojej świątyni. Podczas projektowania Kwaśniewicz odbywał
narady z Komitetem Wykonawczym budowy „domu katechetycznego”. Kościół powstał na działce łagodnie
opadającej w kierunku pobliskiego potoku, otoczonej typowym dla śląsko-cieszyńskiej wsi budownictwem
domów jednorodzinnych. Dzięki swojej „przysadzistej” bryle nie jest on elementem dominującym w krajo-
brazie. Zastosowanie dachu skomponowanego z połączonych ostrosłupów, którego wyszukaną formę pod-
kreśla łamany szeroki gzyms oraz wielokątne w wykroju okno opasujące całość elewacji, to nawiązanie do
późnomodernistycznego ekspresjonizmu117. Kościół został założony na planie wydłużonego heksagonu, dach
podtrzymują smukłe filary widoczne we wnętrzu sali liturgicznej, między nimi „rozpięto” sufit składający
się z ustawionych pod kątem połaci stropodachu (ił. 33). Dzięki ścisłej współpracy konstruktora i architekta
zbudowano takie ściany zewnętrzne, które zdają się nie pełnić funkcji nośnej, dach „lewituje” nad całością
bryły. Pod salą służącą nabożeństwom umieszczono wielofunkcyjną salę zgromadzeń, toalety i kuchnię118.
116 Stanislaw Kwaśniewicz (ur. 1930 w Krakowie - zm. 2006 w Katowicach), studiował na Wydziale Architektuiy Politechniki Kra-
kowskiej. W trakcie studiów, w 1953, rozpoczął pracę w Miastoprojekcie Stalinogród (Katowice) jako asystent architekta Piotra Sramkiewicza.
Od 1955 pracował w Wielobranżowej Pracowni Projektowej Miastoprojektu Katowice, powołanej w celu przebudowy śródmieścia Katowic.
Najważniejsze realizacje: osiedle Gołonóg w Dąbrowie Górniczej (współautor), kino Kosmos (z Jurandem Jareckim) proj. 1959, siedziba
Biura Wystaw Artystycznych w Katowicach (z Mieczysławem Królem), siedziba Polskiej Akademii Nauk w Katowicach, biurowiec Separator
w Katowicach, proj. 1967; osiedle Kopalni Katowice, kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Drogomyślu (pierwsze posoborowe wnętrze
w Polsce), proj. 1966, ukończony 1969. Zob. Zakład Archiwalny Składnica Akt Spółka z.o.o. Zbiór Akt Osobowo-Płacowych Miastoprojekt
Katowice sygn. 1882 oraz Archiwum Zakładowe Zarządu Głównego SARP w Warszawie: Kwaśniewicz Stanisław Status Architekta Twórcy.
117 Ekspresjonistyczny nurt późnego modernizmu przeżywał rozkwit w latach 60. XX w. Jednym z najważniejszych europejskich
obiektów sakralnych mieszczącym się w tej konwencji jest kościół pielgrzymkowy Marii Królowej Pokoju w Neviges w Niemczech,
proj. Gottfried Böhm (1963). Zob. Wąs, op. cit., s. 249.
118 Taka bliska symbioza przestrzeni utylitarnej i liturgicznej poprzez ich spiętrzenie, mimo że w konfesji ewangelicko-augsbur-
skiej kościół nie stanowił „domu Boga”, nie była wcześniej stosowana w kościołach protestanckich na Śląsku Cieszyńskim. Architektura
protestancka mogła w tym przypadku czerpać z rozwiązań stosowanych w świątyniach rzymskokatolickich, w których wykorzystanie
wysokiego parteru na cele czysto użytkowe rozpowszechniło się po Soborze Watykańskim II.