DOI Artikel:
Stankiewicz, Aleksander: Budowle "grupy tarłowskiej" a rzymska architektura sakralna początku XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0033
BUDOWLE „GRUPY TARKOWSKIEJ” A RZYMSKA ARCHITEKTURA SAKRALNA...
31
3. Przekrój poprzeczny nawy
kościoła parafialnego w Tarłowie.
Wg A. Miłobędzki, Architektura polska XVII wieku,
Warszawa 1980, s. 214, il. 86
4. Widok na nawę i prezbiterium kościoła parafialnego
w Tarłowie. Fot. A. Stankiewicz
Po przejściu Tarłowa w posiadanie rodziny Denłioffów w 1689 r., stan świątyni zaczął się pogarszać.
W 1721 r. odnotowano zniszczenie murowanej galerii, którą pierwotnie można było obejść całą budowlę,
usunięcie obelisków i trzech terakotowych rzeźb z fasady, a w 1728 r. - pożar w kaplicy Matki Bożej.
Późniejsze wizytacje kościelne wspominają wciąż o konieczności przeprowadzenia napraw. Około 1800 r.
fasada została wzbogacona o dwie rzeźby, śś. Stanisława Biskupa i Wojciecha, które po niedługim czasie
zastąpiono kopiami. Świątynia była parokrotnie remontowana w XIX w., w czasie drugiej wojny światowej
została w niewielkim stopniu uszkodzona44.
Kościół w Tarłowie składa się z trójprzęsłowej nawy (il. 1), do której po bokach wschodniego przęsła
dostawiono czworoboczne kaplice nakryte okrągłymi kopułami na pendentywach, oraz jednoprzęsłowego,
zamkniętego półkoliście prezbiterium, do którego od północy przylega czworoboczny aneks zakrystii.
Fasadę budowli flankują dwie wieże. Artykulację wnętrza nawy oraz prezbiterium tworzą pary pilastrów
kompozytowych, które podtrzymują belkowanie złożone z architrawu, gładkiego fryzu, mutulusów i fazo-
wanego gzymsu, obiegające całe wnętrze świątyni z wyjątkiem odcinków ponad arkadami wiodącymi do
kaplic. Całą przestrzeń nawy i prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami o czworobocz-
nych wykrojach (il. 2, 3, 4). Ponad gzymsem, w dolnej partii sklepienia zachowała się wspomniana już
galeria. Między parami pilastrów w ścianach w dwóch przęsłach nawy są arkadowe wnęki, w których
ścianach umieszczono prostokątne okna. Arkady w przejściach do kaplic wspierają się na wolno stojących
kolumnach toskańskich. Ponad arkadami są półkoliste przeźrocza. W pierwszym przęśle nawy znajduje
się murowany chór muzyczny, wsparty na trzech arkadach podpartych dwoma boniowanymi kolumnami
toskańskimi. Światło we wnętrzach obu kaplic zapewniają prostokątne okna i otwory półkoliste w miejscu
ścian tarczowych. Podziały kaplic oraz sklepienia prezbiterium wykonano w dekoracji sztukatorskiej, którą
44 Wiśniewski, op. cit., s. 311, 312, 321; Leśniakowska, op. cit., s. 156, przyp. 6.
31
3. Przekrój poprzeczny nawy
kościoła parafialnego w Tarłowie.
Wg A. Miłobędzki, Architektura polska XVII wieku,
Warszawa 1980, s. 214, il. 86
4. Widok na nawę i prezbiterium kościoła parafialnego
w Tarłowie. Fot. A. Stankiewicz
Po przejściu Tarłowa w posiadanie rodziny Denłioffów w 1689 r., stan świątyni zaczął się pogarszać.
W 1721 r. odnotowano zniszczenie murowanej galerii, którą pierwotnie można było obejść całą budowlę,
usunięcie obelisków i trzech terakotowych rzeźb z fasady, a w 1728 r. - pożar w kaplicy Matki Bożej.
Późniejsze wizytacje kościelne wspominają wciąż o konieczności przeprowadzenia napraw. Około 1800 r.
fasada została wzbogacona o dwie rzeźby, śś. Stanisława Biskupa i Wojciecha, które po niedługim czasie
zastąpiono kopiami. Świątynia była parokrotnie remontowana w XIX w., w czasie drugiej wojny światowej
została w niewielkim stopniu uszkodzona44.
Kościół w Tarłowie składa się z trójprzęsłowej nawy (il. 1), do której po bokach wschodniego przęsła
dostawiono czworoboczne kaplice nakryte okrągłymi kopułami na pendentywach, oraz jednoprzęsłowego,
zamkniętego półkoliście prezbiterium, do którego od północy przylega czworoboczny aneks zakrystii.
Fasadę budowli flankują dwie wieże. Artykulację wnętrza nawy oraz prezbiterium tworzą pary pilastrów
kompozytowych, które podtrzymują belkowanie złożone z architrawu, gładkiego fryzu, mutulusów i fazo-
wanego gzymsu, obiegające całe wnętrze świątyni z wyjątkiem odcinków ponad arkadami wiodącymi do
kaplic. Całą przestrzeń nawy i prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami o czworobocz-
nych wykrojach (il. 2, 3, 4). Ponad gzymsem, w dolnej partii sklepienia zachowała się wspomniana już
galeria. Między parami pilastrów w ścianach w dwóch przęsłach nawy są arkadowe wnęki, w których
ścianach umieszczono prostokątne okna. Arkady w przejściach do kaplic wspierają się na wolno stojących
kolumnach toskańskich. Ponad arkadami są półkoliste przeźrocza. W pierwszym przęśle nawy znajduje
się murowany chór muzyczny, wsparty na trzech arkadach podpartych dwoma boniowanymi kolumnami
toskańskimi. Światło we wnętrzach obu kaplic zapewniają prostokątne okna i otwory półkoliste w miejscu
ścian tarczowych. Podziały kaplic oraz sklepienia prezbiterium wykonano w dekoracji sztukatorskiej, którą
44 Wiśniewski, op. cit., s. 311, 312, 321; Leśniakowska, op. cit., s. 156, przyp. 6.