DOI Artikel:
Getka-Kenig, Mikołaj: Pałac Andrzeja Deskura w Sancygniowie a problem upamiętniania wielkich rodaków na elewacjach rezydencji ziemiańskich w Królestwie Kongresowym
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0052
50
MIKOŁAJ GETKA-KENIG
1. Pałac w Sancygniowie, elewacja zachodnia (wejściowa), okres międzywojenny,
fotografia, zbiór Stanisława Deskura w Krakowie
dotyczący tej kwestii monograficzny artykuł Magdaleny Swaryczewskiej, Historyczno-patriotyczny pro-
gram siedziby Deskurów w Sancygniowie, wbrew tytułowi prezentuje jedynie pobieżne omówienie historii
samego majątku, a pałacowi poświęca pół akapitu3. Konkluzja badaczki dotycząca genezy tytułowego
„historyczno-patriotycznego programu”, którego wyrazem miały być nie tylko interesujące nas rzeźby, ale
również inne elementy zespołu rezydencjonalnego, jest następująca: „[...] w trudnych popowstaniowych
czasach wszystko to było manifestacją niezawisłości i nieugiętego ducha walczącego patrioty”4. Autorka
powieliła tym samym interpretację, którą już wcześniej zaprezentowała w innej rozprawie, Studium histo-
ryczno-kompozycyjne założenia w Sancygniowie („była to manifestacja nieuległości walczącego patrioty”)5,
zapewne inspirując się przy tym zacytowanymi wyżej słowami ks. Wiśniewskiego o „potrzebach duchowych
teraźniejszości” i „staniu na straży ducha”6. Tę interpretację przyjęli również bez zastrzeżeń monografista
dziejów Sancygniowa, Edward Kula, jak również Małgorzata Gorzelak w rozprawie poświęconej synowi
zleceniodawcy, malarzowi Józefowi Deskurowi7. O rzeźbach jako „demonstracji patriotyzmu” wspominał
Mariusz Nowak w swojej analizie działalności społeczno-ekonomicznej Andrzeja Deskura8. Natomiast
Krzysztof Myśliński w opracowaniu dotyczącym „budownictwa muzealnego” na Kielecczyźnie, uwzględ-
niającym rezydencje budowane dla pomieszczenia prywatnych kolekcji ziemiańskich, ograniczył się do
stwierdzenia samego faktu ich istnienia9.
W niniejszym artykule teza Swaryczewskiej o funkcji sancygniowskiego założenia rezydencjonalnego
- na czele ze szczególnie interesującymi nas rzeźbami - jako narzędzia „manifestacji niezawisłości i nie-
3 M. Swaryczewska, Historyczno-patriotyczny program siedziby Deskurów w Sancygniowie, [w:] Dwór polski w XIX wieku:
zjawisko historyczne i kulturowe, red. J. Baranowski, Warszawa 1992, s. 223-228.
4 Ibidem, s. 226.
5 M. Swaryczewska, Studium historyczno-kompozycyjne założenia w Sancygniowie, cz. 1, „Teka Komisji Urbanistyki i Archi-
tektury”, 17, 1983, s. 137.
6 Autorka korzystała z tego źródła w pracy nad artykułem: ibidem, s. 137.
7 E. Kula, Wieś i parafia Sancygniów: zarys dziejów, Tuchów 2003, s. 136; M. Gorzelak, Józef Deskur (1861-1915): artysta
i ziemianin z Sancygniowa k. Pińczowa, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 20, 2000, s. 131-148.
8 M. Nowak, Działalność społeczno-ekonomiczna Andrzeja Deskura, właściciela Sancygniowa w drugiej połowie XIX wieku,
„Małopolska”, 3, 2009, s. 21.
9 K. Myśliński, Budownictwo muzealne na Kielecczyźnie do 1945 roku, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 22,
2006, s. 116.
MIKOŁAJ GETKA-KENIG
1. Pałac w Sancygniowie, elewacja zachodnia (wejściowa), okres międzywojenny,
fotografia, zbiór Stanisława Deskura w Krakowie
dotyczący tej kwestii monograficzny artykuł Magdaleny Swaryczewskiej, Historyczno-patriotyczny pro-
gram siedziby Deskurów w Sancygniowie, wbrew tytułowi prezentuje jedynie pobieżne omówienie historii
samego majątku, a pałacowi poświęca pół akapitu3. Konkluzja badaczki dotycząca genezy tytułowego
„historyczno-patriotycznego programu”, którego wyrazem miały być nie tylko interesujące nas rzeźby, ale
również inne elementy zespołu rezydencjonalnego, jest następująca: „[...] w trudnych popowstaniowych
czasach wszystko to było manifestacją niezawisłości i nieugiętego ducha walczącego patrioty”4. Autorka
powieliła tym samym interpretację, którą już wcześniej zaprezentowała w innej rozprawie, Studium histo-
ryczno-kompozycyjne założenia w Sancygniowie („była to manifestacja nieuległości walczącego patrioty”)5,
zapewne inspirując się przy tym zacytowanymi wyżej słowami ks. Wiśniewskiego o „potrzebach duchowych
teraźniejszości” i „staniu na straży ducha”6. Tę interpretację przyjęli również bez zastrzeżeń monografista
dziejów Sancygniowa, Edward Kula, jak również Małgorzata Gorzelak w rozprawie poświęconej synowi
zleceniodawcy, malarzowi Józefowi Deskurowi7. O rzeźbach jako „demonstracji patriotyzmu” wspominał
Mariusz Nowak w swojej analizie działalności społeczno-ekonomicznej Andrzeja Deskura8. Natomiast
Krzysztof Myśliński w opracowaniu dotyczącym „budownictwa muzealnego” na Kielecczyźnie, uwzględ-
niającym rezydencje budowane dla pomieszczenia prywatnych kolekcji ziemiańskich, ograniczył się do
stwierdzenia samego faktu ich istnienia9.
W niniejszym artykule teza Swaryczewskiej o funkcji sancygniowskiego założenia rezydencjonalnego
- na czele ze szczególnie interesującymi nas rzeźbami - jako narzędzia „manifestacji niezawisłości i nie-
3 M. Swaryczewska, Historyczno-patriotyczny program siedziby Deskurów w Sancygniowie, [w:] Dwór polski w XIX wieku:
zjawisko historyczne i kulturowe, red. J. Baranowski, Warszawa 1992, s. 223-228.
4 Ibidem, s. 226.
5 M. Swaryczewska, Studium historyczno-kompozycyjne założenia w Sancygniowie, cz. 1, „Teka Komisji Urbanistyki i Archi-
tektury”, 17, 1983, s. 137.
6 Autorka korzystała z tego źródła w pracy nad artykułem: ibidem, s. 137.
7 E. Kula, Wieś i parafia Sancygniów: zarys dziejów, Tuchów 2003, s. 136; M. Gorzelak, Józef Deskur (1861-1915): artysta
i ziemianin z Sancygniowa k. Pińczowa, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 20, 2000, s. 131-148.
8 M. Nowak, Działalność społeczno-ekonomiczna Andrzeja Deskura, właściciela Sancygniowa w drugiej połowie XIX wieku,
„Małopolska”, 3, 2009, s. 21.
9 K. Myśliński, Budownictwo muzealne na Kielecczyźnie do 1945 roku, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 22,
2006, s. 116.