DOI Artikel:
Markiewicz, Anna: Mars Polonicus: wokół paryskich dysput braci Jabłonowskich z 1686 roku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0161
MARS POLONICUS. WOKÓŁ PARYSKICH DYSPUT BRACI JABŁONOWSKICH Z 1686 ROKU
159
6. Rycina z herbem Prus III hetmana Stanisława Jabłonowskiego, rytował Szymon Marczewski,
rycina z dzieła Teofila Rutki, Defensio Sanctae Ortodoxae orientalis Ecclesiae contra haereticos [...], Poznań 1678,
egzemplarz z Biblioteki Jabłonowskich, Kijów, Narodowa Biblioteka Ukrainy im. Wemadskiego, Coli. Jabl. 1160
babki macierzystej hetmana. Nad tarczą mieszczą się trzy hełmy z klejnotami - mitra książęca oraz klej-
noty należące do herbów Prus III oraz Nałęcz. Umieszczony centralnie kartusz flankują postacie skutych,
upokorzonych jeńców, symbolizujących pokonaną potęgę turecką, co dodatkowo akcentują triumfalne surmy
obwieszające zwycięstwa polskiego hetmana. Warto zauważyć, że identyczna tarcza herbowa występuje
choćby na wcześniejszej, pochodzącej z 1678 r. rycinie z frontyspisu dzieła dedykowanego Stanisławowi
Jabłonowskiemu przez związanego z jego dworem lwowskiego jezuitę Teofila Rutkę32 (il. 6).
Podczas dysputy 22 lipca zarówno program efemerycznych dekoracji, jak i treść wystąpień, oracji
na cześć hetmana oraz rycin zawartych w okolicznościowym druku niosły spójny przekaz głoszący sławę
polskiego hetmana, jednego z największych wodzów epoki. Ich wydźwięk został dodatkowo wzmocniony
przez kolejne paryskie uroczystości związane z edukacją jego synów.
W dniu 24 lipca 1686 r. bracia Jabłonowscy zakończyli naukę fizyki i filozofii33.Wkrótce zajęli się przy-
gotowaniami do uroczystej końcowej dysputy z zakresu filozofii, między innymi zapraszając licznych gości
i udając się w tym celu nawet do Wersalu34. Tym razem młodszy z synów hetmana, wspominając licznie
zaproszonych gości, wyznał szczerze na kartach diariusza: „Hospites pro nostra solenni disputatione, quam
die 12 Augusti sustinere debuimus invitavimus, nomina illorum, cum innumeri sunt et plurima recordari sit
32 T. Rutka, Defensio Sanctae Ortodoxae orientalis Ecclesiae contra haereticos [...], Poznań 1678. Herb wykonał lwowski rytownik
Szymon Marczewski. Analizę znaków herbowych hetmana i rodziny Jabłonowskich oraz ich przekształceń podjął wyczerpująco Betlej,
Sibi, Deo, Posteritati..., s. 52—56; idem, Nagrobek Jabłonowskich w kościele Jezuitów we Lwowie, „Folia Historiae Artium”, SN, 11,
2007, s. 65-84 oraz A. Betlej, A. Markiewicz, Nowe materiały źródłowe do działalności fundacyjnej Jabłonowskich w XVIII wieku,
[w:] eidem, Magnificentia rerum. Materiały źródłowe do fundacji artystycznych w XVIII wieku, Kraków 2017 (Materiały do Dziejów
Kultury i Sztuki XVII i XVIII wieku, 5), s. 36-42.
33 Kossowicz, op. cit., s. 373.
34 „Mane Versalias ad invitandos hospites perreximus, fuimus apud hos, Illustrussimum Principem de Bourbon, filium Ducis
d’Anquien, nepotem Celsissimi Principis Condaei, Dominos de Louvoy, de Croissy, de Segnelay, Marchionem de Barbesieux, filium
Domini de Louvoy, Dominam etiam de Louvoy, plurimosque alios quos hic innumerum est scribere”, B. Czart., rkps 1152 II, s. 234.
Proces przygotowań do obrony tez oraz zaproszeń omawia drobiazgowo Meyer, Les thèses, leurs soutenances..., s. 73-76.
159
6. Rycina z herbem Prus III hetmana Stanisława Jabłonowskiego, rytował Szymon Marczewski,
rycina z dzieła Teofila Rutki, Defensio Sanctae Ortodoxae orientalis Ecclesiae contra haereticos [...], Poznań 1678,
egzemplarz z Biblioteki Jabłonowskich, Kijów, Narodowa Biblioteka Ukrainy im. Wemadskiego, Coli. Jabl. 1160
babki macierzystej hetmana. Nad tarczą mieszczą się trzy hełmy z klejnotami - mitra książęca oraz klej-
noty należące do herbów Prus III oraz Nałęcz. Umieszczony centralnie kartusz flankują postacie skutych,
upokorzonych jeńców, symbolizujących pokonaną potęgę turecką, co dodatkowo akcentują triumfalne surmy
obwieszające zwycięstwa polskiego hetmana. Warto zauważyć, że identyczna tarcza herbowa występuje
choćby na wcześniejszej, pochodzącej z 1678 r. rycinie z frontyspisu dzieła dedykowanego Stanisławowi
Jabłonowskiemu przez związanego z jego dworem lwowskiego jezuitę Teofila Rutkę32 (il. 6).
Podczas dysputy 22 lipca zarówno program efemerycznych dekoracji, jak i treść wystąpień, oracji
na cześć hetmana oraz rycin zawartych w okolicznościowym druku niosły spójny przekaz głoszący sławę
polskiego hetmana, jednego z największych wodzów epoki. Ich wydźwięk został dodatkowo wzmocniony
przez kolejne paryskie uroczystości związane z edukacją jego synów.
W dniu 24 lipca 1686 r. bracia Jabłonowscy zakończyli naukę fizyki i filozofii33.Wkrótce zajęli się przy-
gotowaniami do uroczystej końcowej dysputy z zakresu filozofii, między innymi zapraszając licznych gości
i udając się w tym celu nawet do Wersalu34. Tym razem młodszy z synów hetmana, wspominając licznie
zaproszonych gości, wyznał szczerze na kartach diariusza: „Hospites pro nostra solenni disputatione, quam
die 12 Augusti sustinere debuimus invitavimus, nomina illorum, cum innumeri sunt et plurima recordari sit
32 T. Rutka, Defensio Sanctae Ortodoxae orientalis Ecclesiae contra haereticos [...], Poznań 1678. Herb wykonał lwowski rytownik
Szymon Marczewski. Analizę znaków herbowych hetmana i rodziny Jabłonowskich oraz ich przekształceń podjął wyczerpująco Betlej,
Sibi, Deo, Posteritati..., s. 52—56; idem, Nagrobek Jabłonowskich w kościele Jezuitów we Lwowie, „Folia Historiae Artium”, SN, 11,
2007, s. 65-84 oraz A. Betlej, A. Markiewicz, Nowe materiały źródłowe do działalności fundacyjnej Jabłonowskich w XVIII wieku,
[w:] eidem, Magnificentia rerum. Materiały źródłowe do fundacji artystycznych w XVIII wieku, Kraków 2017 (Materiały do Dziejów
Kultury i Sztuki XVII i XVIII wieku, 5), s. 36-42.
33 Kossowicz, op. cit., s. 373.
34 „Mane Versalias ad invitandos hospites perreximus, fuimus apud hos, Illustrussimum Principem de Bourbon, filium Ducis
d’Anquien, nepotem Celsissimi Principis Condaei, Dominos de Louvoy, de Croissy, de Segnelay, Marchionem de Barbesieux, filium
Domini de Louvoy, Dominam etiam de Louvoy, plurimosque alios quos hic innumerum est scribere”, B. Czart., rkps 1152 II, s. 234.
Proces przygotowań do obrony tez oraz zaproszeń omawia drobiazgowo Meyer, Les thèses, leurs soutenances..., s. 73-76.