DOI article:
Sulewska, Renata: Warszawskie uroczystości pogrzebowe królów i ich rodzin w XVI i XVII wieku: ceremoniał, przestrzeń, oprawa plastyczna
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0183
WARSZAWSKIE UROCZYSTOŚCI POGRZEBOWE KRÓLÓW I ICH RODZIN W XVI I XVII WIEKU...
181
1. Droga konduktów pogrzebowych wprowadzających ciała Zygmunta Augusta (1573) i Stefana Batorego (1588)
do kolegiaty św. Jana oznaczona na planie Warszawy, Stare Miasto, ok. 1600: 1. Zamek Królewski, 2. kolegiata św. Jana,
3. Ratusz, 4. Brama Nowomiejska. Oprać. Renata Sulewska na podstawie: J. Putkowska, Architektura Warszawy XVII wieku,
Warszawa 1991, il. 2, wg S. Żaryna z uzupełnieniami J. Putkowskiej
[...] rozłożysta z karmazynowego adamaszku. W śrzodku jej odmalowany był jednogłowy z rozpiętymi skrzydły
orzeł biały, który [...], miał na piersiach dwie litery splecione AS [...], a w koło herbu królestwa umieszczone
były innych prowincyi Polskich herbowne znamiona20
- składające się na symboliczny obraz państwa21. Zapewne ta sama chorągiew „była przy ciele”22 w Tyko-
cinie i następnie: „Pan chorąży [...] wziąwszy [ją] ku wozowi niósł”23.
Wokół wystawionego w kolegiacie św. Jana królewskiego majestatu24 ustawili się królewscy dworzanie.
Po odśpiewaniu modlitw Anna Jagiellonka została odprowadzona do zamku25. Następnego dnia w świątyni
odbyła się msza. Królewscy dworzanie i słudzy zgromadzili się wokół ciała z zapalonymi świecami. Do
kościoła, poza Anną Jagiellonką, jej dworem, członkami dworu króla oraz urzędnikami i dostojnikami,
przybyło także 200 ubogich ubranych w żałobne kapy i trzymających zapalone świece. Obok ciała usta-
wione były srebrne misy z monetami składanymi na ofiarę. Wygłoszono cztery kazania. Po zakończeniu
dwudniowych uroczystości dworzanie i słudzy króla w ustalonym porządku w dzień i w nocy czuwali
przy ciele króla aż do 30 stycznia 1574 r„ dnia wyruszenia konduktu do Krakowa26.
Piętnaście lat później w Warszawie odbyła się uroczystość przeprowadzenia ciała zmarłego w Grod-
nie króla Stefana Batorego. Zapewne naprzeciw konduktowi prowadzącemu ciało męża wyszła Anna
20 Choisnin, op. cit., s. 18-19.
21 S.K. Kuczyński, Herby województw w Polsce. Tradycje, współczesność, propozycje rozwiązań, [w:] Współczesna heraldyka
samorządowa i jej problemy, I Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Kraków 2000, s. 35-52.
22 Ceremonie przy prowadzeniu ciała..., s. 442.
23 Ibidem.
24 W XVI w. na określenie katafalku używano terminów majestat i theatrum. J.A. Chrościcki, Pompa funebris. Z dziejów
kułtury staropołskiej, Warszawa 1974, s. 128.
25 Ibidem, s. 446.
26 Ibidem, s. 446-447.
181
1. Droga konduktów pogrzebowych wprowadzających ciała Zygmunta Augusta (1573) i Stefana Batorego (1588)
do kolegiaty św. Jana oznaczona na planie Warszawy, Stare Miasto, ok. 1600: 1. Zamek Królewski, 2. kolegiata św. Jana,
3. Ratusz, 4. Brama Nowomiejska. Oprać. Renata Sulewska na podstawie: J. Putkowska, Architektura Warszawy XVII wieku,
Warszawa 1991, il. 2, wg S. Żaryna z uzupełnieniami J. Putkowskiej
[...] rozłożysta z karmazynowego adamaszku. W śrzodku jej odmalowany był jednogłowy z rozpiętymi skrzydły
orzeł biały, który [...], miał na piersiach dwie litery splecione AS [...], a w koło herbu królestwa umieszczone
były innych prowincyi Polskich herbowne znamiona20
- składające się na symboliczny obraz państwa21. Zapewne ta sama chorągiew „była przy ciele”22 w Tyko-
cinie i następnie: „Pan chorąży [...] wziąwszy [ją] ku wozowi niósł”23.
Wokół wystawionego w kolegiacie św. Jana królewskiego majestatu24 ustawili się królewscy dworzanie.
Po odśpiewaniu modlitw Anna Jagiellonka została odprowadzona do zamku25. Następnego dnia w świątyni
odbyła się msza. Królewscy dworzanie i słudzy zgromadzili się wokół ciała z zapalonymi świecami. Do
kościoła, poza Anną Jagiellonką, jej dworem, członkami dworu króla oraz urzędnikami i dostojnikami,
przybyło także 200 ubogich ubranych w żałobne kapy i trzymających zapalone świece. Obok ciała usta-
wione były srebrne misy z monetami składanymi na ofiarę. Wygłoszono cztery kazania. Po zakończeniu
dwudniowych uroczystości dworzanie i słudzy króla w ustalonym porządku w dzień i w nocy czuwali
przy ciele króla aż do 30 stycznia 1574 r„ dnia wyruszenia konduktu do Krakowa26.
Piętnaście lat później w Warszawie odbyła się uroczystość przeprowadzenia ciała zmarłego w Grod-
nie króla Stefana Batorego. Zapewne naprzeciw konduktowi prowadzącemu ciało męża wyszła Anna
20 Choisnin, op. cit., s. 18-19.
21 S.K. Kuczyński, Herby województw w Polsce. Tradycje, współczesność, propozycje rozwiązań, [w:] Współczesna heraldyka
samorządowa i jej problemy, I Krakowskie Kolokwium Heraldyczne, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Kraków 2000, s. 35-52.
22 Ceremonie przy prowadzeniu ciała..., s. 442.
23 Ibidem.
24 W XVI w. na określenie katafalku używano terminów majestat i theatrum. J.A. Chrościcki, Pompa funebris. Z dziejów
kułtury staropołskiej, Warszawa 1974, s. 128.
25 Ibidem, s. 446.
26 Ibidem, s. 446-447.