DOI Artikel:
Sulewska, Renata: Warszawskie uroczystości pogrzebowe królów i ich rodzin w XVI i XVII wieku: ceremoniał, przestrzeń, oprawa plastyczna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0201
WARSZAWSKIE UROCZYSTOŚCI POGRZEBOWE KRÓLÓW I ICH RODZIN W XVI I XVII WIEKU...
199
10. Miejsca pochówków ciał, serc i partykuł ciał królów i członków ich rodziny w Warszawie w XVI i XVII w.
oznaczone na planie Pierre’a Ricaud de Tirregaille’a, Plan de la ville de Varsavie: dedié a S. M. Auguste III Roi de Pologne
Elekteuer de Saxe & Leve par ordre S. E. M. le Comte Bieliński Grand Marechal de la Courone, 1762, fragment,
zmniejszona XIX-wieczna kopia, Biblioteka Narodowa, sygn. ZZK 20 561: 1. kościół Wizytek (serce Ludwiki Marii Gonzagi),
2. kościół Karmelitanek Bosych (ciało i serce Anny Marii Teresy, córki Jana Kazimierza i Ludwiki Marii,
wnętrzności Adelajdy Teofili Ludwiki, córki Jana III i Marii Kazimiery oraz wnętrzności ich syna Jana),
3. kościół Jezuitów (ciało Karola Ferdynanda Wazy, serca Konstancji Austriaczki i Cecylii Renaty),
4. kościół Kapucynów (ciało i serce Jana III, ciało Marii Kazimiery, wnętrzności Augusta II),
5. kościół Kamedułów na Bielanach (serce Michała Korybuta Wiśniowieckiego). Oprać. Renata Sulewska
Z Warszawą związane było wystawienie ciała, a niekiedy pochówki niektórych spośród królewskich
dzieci albo ich partykuł. Zachowało się jednak niewiele przekazów związanych z tymi uroczystościami.
Ciało Aleksandra Karola Wazy przewieziono z Wielkich do Zamku Królewskiego w Warszawie bez cere-
monii190, ale można przypuszczać, że zapewniono odpowiednią oprawę wystawieniu jego zwłok, skoro
z woli Władysława IV krakowskie uroczystości pogrzebowe królewicza odbyły się ze stosowną pompą191.
O tym jak mogło wyglądać wystawienie ciała Zygmunta Kazimierza Wazy, można wnioskować na pod-
stawie alegoryczno-symbolicznej ulotki żałobnej rytowanej przez Dawida Tscheminga według projektu
Giovanniego Battisty Gisleniego (il. 11), choć ukazane na niej realne elementy dekoracji sali to zapewne
tylko trzystopniowe podwyższenie, na którym ułożono ciało królewicza, krucyfiks i rzędy lichtarzy ze
świecami ustawione na stopniach bed of state192. Na zamku warszawskim wystawiono malutkie ciało uro-
dzonej 8 stycznia a zmarłej 7 lutego 1642 r. Marii Anny Izabelli, córki Cecylii Renaty i Władysława IV.
Ubrane w białą szatkę umieszczono w jednej z komnat na pokrytym białym brokatem stole. U jej stóp
ułożono złotą koronę, a na głowę włożono wianek z ziół i pereł. Na umieszczonej wyżej poduszce złożono
krzyż. Komnatę, w którym czuwało sześć dam dworu, oświetlały ustawione w lichtarzach świece193. Po
190 Leitsch, Das Leben..., Bd. 3, s. 1800.
191 Informacje o krakowskim pogrzebie królewicza zob. Władysława IV. Króla Polskiego W Xiążęcia Lit. etc. Listy i inne pisma
urzędowe, wyd. A. Grabowski, Kraków 1845, s. 80 (poz. 98), 81 (poz. 99), 84-86 (poz. 103-106); M. Rożek, Katedra wawelska
w XVII wieku, Kraków 1980, s. 20; Chrościcki, Pompa funebris..., s. 188; Żukowski, Żądza chwały..., s. 415.
192 Chrościcki, Pompa funebris..., s. 188-190; Przeraźliwe echo trąby żałosnej do wieczności wzywającej. Śmierć w kulturze
dawnej Polski od średniowiecza do końca XVIII wieku, red. P. Mrozowski. Katalog wystawy, Zamek Królewski w Warszawie, 15 grudnia
2000 - 15 marca 2001, Warszawa 2000, s. 146-147, poz. III 17 (Ulotka żałobna z wystawienia zwłok krółewicza Zygmunta Kazimierza,
oprać. K. Jackowska); J. Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011, s. 171, 210, 225,
373 poz. 5. Według Stanisława Mossakowskiego przedstawienie z tej ulotki odwołuje się do dekoracji katedry na Wawelu przygotowanej
na pogrzeb królewicza według projektu Gisleniego z użyciem przedstawienia bed of state (Mossakowski, op. cit., s. 87 przyp. 12).
193 T. Chynczewska-Hennel, Nuncjusz i król. Nuncjatura Maria Filonardiego w Rzeczypospolitej 1636-1643, Warszawa 2006,
s. 187.
199
10. Miejsca pochówków ciał, serc i partykuł ciał królów i członków ich rodziny w Warszawie w XVI i XVII w.
oznaczone na planie Pierre’a Ricaud de Tirregaille’a, Plan de la ville de Varsavie: dedié a S. M. Auguste III Roi de Pologne
Elekteuer de Saxe & Leve par ordre S. E. M. le Comte Bieliński Grand Marechal de la Courone, 1762, fragment,
zmniejszona XIX-wieczna kopia, Biblioteka Narodowa, sygn. ZZK 20 561: 1. kościół Wizytek (serce Ludwiki Marii Gonzagi),
2. kościół Karmelitanek Bosych (ciało i serce Anny Marii Teresy, córki Jana Kazimierza i Ludwiki Marii,
wnętrzności Adelajdy Teofili Ludwiki, córki Jana III i Marii Kazimiery oraz wnętrzności ich syna Jana),
3. kościół Jezuitów (ciało Karola Ferdynanda Wazy, serca Konstancji Austriaczki i Cecylii Renaty),
4. kościół Kapucynów (ciało i serce Jana III, ciało Marii Kazimiery, wnętrzności Augusta II),
5. kościół Kamedułów na Bielanach (serce Michała Korybuta Wiśniowieckiego). Oprać. Renata Sulewska
Z Warszawą związane było wystawienie ciała, a niekiedy pochówki niektórych spośród królewskich
dzieci albo ich partykuł. Zachowało się jednak niewiele przekazów związanych z tymi uroczystościami.
Ciało Aleksandra Karola Wazy przewieziono z Wielkich do Zamku Królewskiego w Warszawie bez cere-
monii190, ale można przypuszczać, że zapewniono odpowiednią oprawę wystawieniu jego zwłok, skoro
z woli Władysława IV krakowskie uroczystości pogrzebowe królewicza odbyły się ze stosowną pompą191.
O tym jak mogło wyglądać wystawienie ciała Zygmunta Kazimierza Wazy, można wnioskować na pod-
stawie alegoryczno-symbolicznej ulotki żałobnej rytowanej przez Dawida Tscheminga według projektu
Giovanniego Battisty Gisleniego (il. 11), choć ukazane na niej realne elementy dekoracji sali to zapewne
tylko trzystopniowe podwyższenie, na którym ułożono ciało królewicza, krucyfiks i rzędy lichtarzy ze
świecami ustawione na stopniach bed of state192. Na zamku warszawskim wystawiono malutkie ciało uro-
dzonej 8 stycznia a zmarłej 7 lutego 1642 r. Marii Anny Izabelli, córki Cecylii Renaty i Władysława IV.
Ubrane w białą szatkę umieszczono w jednej z komnat na pokrytym białym brokatem stole. U jej stóp
ułożono złotą koronę, a na głowę włożono wianek z ziół i pereł. Na umieszczonej wyżej poduszce złożono
krzyż. Komnatę, w którym czuwało sześć dam dworu, oświetlały ustawione w lichtarzach świece193. Po
190 Leitsch, Das Leben..., Bd. 3, s. 1800.
191 Informacje o krakowskim pogrzebie królewicza zob. Władysława IV. Króla Polskiego W Xiążęcia Lit. etc. Listy i inne pisma
urzędowe, wyd. A. Grabowski, Kraków 1845, s. 80 (poz. 98), 81 (poz. 99), 84-86 (poz. 103-106); M. Rożek, Katedra wawelska
w XVII wieku, Kraków 1980, s. 20; Chrościcki, Pompa funebris..., s. 188; Żukowski, Żądza chwały..., s. 415.
192 Chrościcki, Pompa funebris..., s. 188-190; Przeraźliwe echo trąby żałosnej do wieczności wzywającej. Śmierć w kulturze
dawnej Polski od średniowiecza do końca XVIII wieku, red. P. Mrozowski. Katalog wystawy, Zamek Królewski w Warszawie, 15 grudnia
2000 - 15 marca 2001, Warszawa 2000, s. 146-147, poz. III 17 (Ulotka żałobna z wystawienia zwłok krółewicza Zygmunta Kazimierza,
oprać. K. Jackowska); J. Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011, s. 171, 210, 225,
373 poz. 5. Według Stanisława Mossakowskiego przedstawienie z tej ulotki odwołuje się do dekoracji katedry na Wawelu przygotowanej
na pogrzeb królewicza według projektu Gisleniego z użyciem przedstawienia bed of state (Mossakowski, op. cit., s. 87 przyp. 12).
193 T. Chynczewska-Hennel, Nuncjusz i król. Nuncjatura Maria Filonardiego w Rzeczypospolitej 1636-1643, Warszawa 2006,
s. 187.