DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.21224#0045
Rzeźba dekoracyjna Sukiennic krakowskich z okresu restauracji i przebudowy...
43
Nikła świadomość konserwator-
ska, charakterystyczna dla pierwszej
połowy XIX wieku, spowodowała, że
nie zdawano sobie sprawy z prawdzi-
wej wartości i znaczenia tego zespołu.
Podejmując burzenie zrujnowanych go-
tyckich i renesansowych hal i kramów
oraz innych budowli, nie wyłączając ra-
tusza, czyniono to w imię swoiście po-
jętej idei upiększania miasta i z myślą
o gruntownym odnowieniu i przekształ-
ceniu Sukiennic. Ostateczne zburzenie
po połowie XIX wieku całego otocze-
nia tego gmachu (ił. 1) spowodowało,
iż około roku 1870 zrujnowane Sukien-
nice znalazły się na ogromnym, pustym
już niemal placu rynkowym, pozbawio-
ne swego dawnego otoczenia, z którym
były tak ściśle powiązane. W tym też
czasie skrystalizowała się ostatecznie zasadnicza idea architektoniczno-konser-
watorska Sukiennic.
Zagadnienie restauracji zabytku było przedmiotem zainteresowania archi-
tektów jeszcze w okresie klasycyzmu za Wolnego Miasta (Sebastian Sierakow-
ski)4 * *, a potem eklektyzmu, kiedy to rozpisano specjalny konkurs. Zasadniczym
założeniem było zachowanie handlu w przyziemiu, urządzenie pomieszczeń repre-
zentacyjnych na piętrze oraz otoczenie gmachu kolumnadą. Za tą myślą podążył
Tomasz Pryliński, któremu dane było wreszcie - w latach 1875-1879 - zreali-
zować tę tak długo przygotowywaną restaurację. Nie wnikając bliżej w charak-
terystykę pierwotnej koncepcji Prylińskiego - który zamierzał stworzyć gmach
pełen przepychu, w konwencji neorenesansu, jaki zapanował wówczas w Euro-
pie - omówię pokrótce ostateczną realizację, będącą wynikiem kompromisu za-
równo pomiędzy wymogami konserwatorskimi a dążnością do swobodnego, twór-
czego wypowiedzenia się, jak i pomiędzy żądaniami komisji artystycznej i opinii
Rady Miejskiej z jednej a wolą artysty z drugiej strony. W każdym razie było to
odejście od przytłaczającego bogactwa pierwotnych projektów na rzecz zacho-
wania i podkreślenia części autentycznych obiektu i umiarkowanego wprowadze-
1. Burzenie kramów przylegających do Sukien-
nic krakowskich, widok od strony wschodniej
- w głębi wylot ul. Św. Jana, 1868
(fot. W. Rzewuski)
4J. Lepiarczyk, Działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego (Zeszyty Na-
ukowe UJ nr 175. Prace z Historii Sztuki, 1968). Niniejsza praca wiele zawdzięcza cennym uwa-
gom śp. Profesora Józefa Lepiarczyka.
43
Nikła świadomość konserwator-
ska, charakterystyczna dla pierwszej
połowy XIX wieku, spowodowała, że
nie zdawano sobie sprawy z prawdzi-
wej wartości i znaczenia tego zespołu.
Podejmując burzenie zrujnowanych go-
tyckich i renesansowych hal i kramów
oraz innych budowli, nie wyłączając ra-
tusza, czyniono to w imię swoiście po-
jętej idei upiększania miasta i z myślą
o gruntownym odnowieniu i przekształ-
ceniu Sukiennic. Ostateczne zburzenie
po połowie XIX wieku całego otocze-
nia tego gmachu (ił. 1) spowodowało,
iż około roku 1870 zrujnowane Sukien-
nice znalazły się na ogromnym, pustym
już niemal placu rynkowym, pozbawio-
ne swego dawnego otoczenia, z którym
były tak ściśle powiązane. W tym też
czasie skrystalizowała się ostatecznie zasadnicza idea architektoniczno-konser-
watorska Sukiennic.
Zagadnienie restauracji zabytku było przedmiotem zainteresowania archi-
tektów jeszcze w okresie klasycyzmu za Wolnego Miasta (Sebastian Sierakow-
ski)4 * *, a potem eklektyzmu, kiedy to rozpisano specjalny konkurs. Zasadniczym
założeniem było zachowanie handlu w przyziemiu, urządzenie pomieszczeń repre-
zentacyjnych na piętrze oraz otoczenie gmachu kolumnadą. Za tą myślą podążył
Tomasz Pryliński, któremu dane było wreszcie - w latach 1875-1879 - zreali-
zować tę tak długo przygotowywaną restaurację. Nie wnikając bliżej w charak-
terystykę pierwotnej koncepcji Prylińskiego - który zamierzał stworzyć gmach
pełen przepychu, w konwencji neorenesansu, jaki zapanował wówczas w Euro-
pie - omówię pokrótce ostateczną realizację, będącą wynikiem kompromisu za-
równo pomiędzy wymogami konserwatorskimi a dążnością do swobodnego, twór-
czego wypowiedzenia się, jak i pomiędzy żądaniami komisji artystycznej i opinii
Rady Miejskiej z jednej a wolą artysty z drugiej strony. W każdym razie było to
odejście od przytłaczającego bogactwa pierwotnych projektów na rzecz zacho-
wania i podkreślenia części autentycznych obiektu i umiarkowanego wprowadze-
1. Burzenie kramów przylegających do Sukien-
nic krakowskich, widok od strony wschodniej
- w głębi wylot ul. Św. Jana, 1868
(fot. W. Rzewuski)
4J. Lepiarczyk, Działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego (Zeszyty Na-
ukowe UJ nr 175. Prace z Historii Sztuki, 1968). Niniejsza praca wiele zawdzięcza cennym uwa-
gom śp. Profesora Józefa Lepiarczyka.