DOI Heft:
Komunikaty
DOI Artikel:Grochowska-Angelus, Anna: O konserwacji obrazu Lorenza Lotta Adoracja Dzieciątka ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.21224#0127
O konserwacji obrazu Lorenza Lotta ,, Adoracja Dzieciątka ”
125
wego przygotowania obrazu na tę prestiżową wystawę, której otwarcie zaplano-
wano na listopad 1997 w Waszyngtonie.
Przekazany w październiku roku 1996 do Pracowni Konserwacji Malar-
stwa w Muzeum Czartoryskich obraz, pokryty pociemniałym werniksem, spra-
wiał wrażenie tylko zabrudzonego (il. 1). Poprzez warstwę werniksu widoczna
była dobrze zachowana malatura. Jednakże po jego usunięciu ujawniły się w kil-
ku partiach obrazu przemalowania. Najbardziej zniekształcające okazało się po-
krycie jednolitym, prawie czarnym kolorem fragmentu tła - zasłony. Przemalo-
wany został także płaszcz Marii oraz jego podbicie (il. 2).
Badania przemalowanych fragmentów wykazały, że wykonano je w XIX
wieku już po zakupie obrazu przez Pusłowskich. Stało się to zapewne podług za-
leceń i gustu właściciela - mógł być nim już wówczas wybitny kolekcjoner Zyg-
munt Pusłowski (1848-1913) - dla „upiększenia” prezentacji obrazu. Być może
przyczyną bezpośrednią ingerencji były trzy ubytki w warstwie malarskiej znaj-
dujące się w górnej partii zasłony, które wystarczyłoby miejscowo uzupełnić. Moż-
na też domniemywać, że powodem tego zniekształcającego zasłonę przemalowania
była „zbyt intensywna” oryginalna barwa zieleni, którą - zapewne zgodnie z dys-
pozycją właściciela - chciano nieco „przygasić”. W tym celu zmieszano farby:
błękit pruski z żółtą ołowiową (chromową), co po latach w efekcie starzenia się
dało wrażenie czerni10. Podobnie „poprawione” zostało podbicie płaszcza Marii.
Na oryginalną i nie zniszczoną, jak wykazały badania, warstwę malarską została
nałożona farba żółta niklowa zmieszana z żółtą chromową, przez co uzyskano efekt
złocistości. Płaszcz Matki Boskiej przelaserowany został błękitem pruskim (il. 3).
Wskazówką czasową wykonania przemalowań jest użycie farby żółtej chro-
mowej, która do palety malarskiej została wprowadzona po roku 1825. Tak więc
obraz mógł być poddany konserwacji w Paryżu w 1. połowie XIX wieku, kiedy
był własnością Zygmunta Pusłowskiego.
Lorenzo Lotto malując Adorację Dzieciątka zastosował metody tradycyj-
nego warsztatu. Na niezbyt starannie wygładzoną deskę z topoli naniósł warstwę
kleju, następnie zaprawę z gipsu pławionego, a na to warstwę imprimitury (il. 4).
Wykryto w mej naturalne tlenki żelaza. Po wykonaniu rysunku artysta przystąpił
do malowania, używając klasycznej weneckiej palety barw. Intensywnie zieloną
zasłonę - charakterystyczną dla wczesnych jego dzieł oraz prac jego mistrzów,
których twórczość go inspirowała: Giovanniego Belliniego i Antonella da Messi-
na - uzyskał przez użycie malachitu z wtrąceniami umbry i ochry żółtej. Na błę-
kit płaszcza Marii składa się warstwa azurytu, na którą została nałożona war-
10 Wszystkie badania wykonano na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki kra-
kowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Zakładzie Fizyki Stosowanej, Zakładzie Chemii Konserwa-
torskiej i Zakładzie Materiałoznawstwa Dzieł Sztuki.
125
wego przygotowania obrazu na tę prestiżową wystawę, której otwarcie zaplano-
wano na listopad 1997 w Waszyngtonie.
Przekazany w październiku roku 1996 do Pracowni Konserwacji Malar-
stwa w Muzeum Czartoryskich obraz, pokryty pociemniałym werniksem, spra-
wiał wrażenie tylko zabrudzonego (il. 1). Poprzez warstwę werniksu widoczna
była dobrze zachowana malatura. Jednakże po jego usunięciu ujawniły się w kil-
ku partiach obrazu przemalowania. Najbardziej zniekształcające okazało się po-
krycie jednolitym, prawie czarnym kolorem fragmentu tła - zasłony. Przemalo-
wany został także płaszcz Marii oraz jego podbicie (il. 2).
Badania przemalowanych fragmentów wykazały, że wykonano je w XIX
wieku już po zakupie obrazu przez Pusłowskich. Stało się to zapewne podług za-
leceń i gustu właściciela - mógł być nim już wówczas wybitny kolekcjoner Zyg-
munt Pusłowski (1848-1913) - dla „upiększenia” prezentacji obrazu. Być może
przyczyną bezpośrednią ingerencji były trzy ubytki w warstwie malarskiej znaj-
dujące się w górnej partii zasłony, które wystarczyłoby miejscowo uzupełnić. Moż-
na też domniemywać, że powodem tego zniekształcającego zasłonę przemalowania
była „zbyt intensywna” oryginalna barwa zieleni, którą - zapewne zgodnie z dys-
pozycją właściciela - chciano nieco „przygasić”. W tym celu zmieszano farby:
błękit pruski z żółtą ołowiową (chromową), co po latach w efekcie starzenia się
dało wrażenie czerni10. Podobnie „poprawione” zostało podbicie płaszcza Marii.
Na oryginalną i nie zniszczoną, jak wykazały badania, warstwę malarską została
nałożona farba żółta niklowa zmieszana z żółtą chromową, przez co uzyskano efekt
złocistości. Płaszcz Matki Boskiej przelaserowany został błękitem pruskim (il. 3).
Wskazówką czasową wykonania przemalowań jest użycie farby żółtej chro-
mowej, która do palety malarskiej została wprowadzona po roku 1825. Tak więc
obraz mógł być poddany konserwacji w Paryżu w 1. połowie XIX wieku, kiedy
był własnością Zygmunta Pusłowskiego.
Lorenzo Lotto malując Adorację Dzieciątka zastosował metody tradycyj-
nego warsztatu. Na niezbyt starannie wygładzoną deskę z topoli naniósł warstwę
kleju, następnie zaprawę z gipsu pławionego, a na to warstwę imprimitury (il. 4).
Wykryto w mej naturalne tlenki żelaza. Po wykonaniu rysunku artysta przystąpił
do malowania, używając klasycznej weneckiej palety barw. Intensywnie zieloną
zasłonę - charakterystyczną dla wczesnych jego dzieł oraz prac jego mistrzów,
których twórczość go inspirowała: Giovanniego Belliniego i Antonella da Messi-
na - uzyskał przez użycie malachitu z wtrąceniami umbry i ochry żółtej. Na błę-
kit płaszcza Marii składa się warstwa azurytu, na którą została nałożona war-
10 Wszystkie badania wykonano na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki kra-
kowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Zakładzie Fizyki Stosowanej, Zakładzie Chemii Konserwa-
torskiej i Zakładzie Materiałoznawstwa Dzieł Sztuki.