Museum Narodowe w Krakowie [Hrsg.]: Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie (N.S. 7.2014)

334 Monika Czapska

w mniej lub bardziej ozdobnych ramach, nawiązując w ten sposób do ich ołtarzowej funk-
cji; obok umieszczano świece i naczynia na wodę święconą7.
Na gdańskiej wystawie znalazło się wiele przedstawień dewocyjnych. Były wśród nich
odwołujące się do dawnej wizualnej i religijnej tradycji bizantyńskiej wizerunki Madonn
alle greche, np. Tronująca Madonna z Dzieciątkiem (1440) pędzla Andrei di Giusto, zamó-
wiona przez rodzinę Uguccionich; półpostaciowe Madonny z kręgu Giovanniego Bellinie-
go, łączące tradycyjny schemat z „nowożytnym z ducha” naturalizmem i psychologizacją
postaci8; przedstawienia Madonn w otoczeniu aniołów i świętych (Madonna z Dzieciąt-
kiem, św. Janem Chrzcicielem i aniołami, Madonna z Dzieciątkiem i św. Franciszkiem au-
torstwa malarza naśladującego twórczość Ambrogia da Fossano, Święta Rodzina Palmy il
Vecchio); sceny Adoracji Dzieciątka (tondo Tommasa di Credi) czy Pokłonu Trzech Kró-
li (obraz przypisywany Benvenutowi Tisi da Garofalo). Poziom prac był zróżnicowany,
od poprawnych, choć czasem nieco zapóźnionych (Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny Sie-
neńskiej Giacoma Francii), po realizacje znakomite, takie jak Madonna z Dzieciątkiem Vin-
cenza Cateny, która zachwyca czystością kolorystyki połyskujących szat i ich rzeźbiarskim
ukształtowaniem, zmieniającym ciężkie, twardo łamiące się tkaniny w abstrakcyjne, niemal
kubistyczne formy. Oprócz malarstwa w tej części wystawy znalazły się także: XVI-wiecz-
ny relief z brązu powstały pod wpływem Andrea Briosco, przedstawiający św. Hieronima;
niezwykłej urody kościany dyptyk ze scenami z życia Chrystusa, który jakoby miał nale-
żeć do królowej Jadwigi Andegaweńskiej; dwie plakiety przeznaczone do zawieszenia nad
łóżkiem: majolikowa, ze sceną Ukrzyżowania, wykonana w stylistyce „postmichelange-
lowskiego manieryzmu”9, oraz emaliowana, ze sceną Adoracji Dzieciątka, przypisywana
Nardonowi Penicaud (1470-1542) z Limoges. Ta ostatnia zresztą stała się symbolem i wi-
zytówką wystawy, zreprodukowano ją bowiem na plakacie reklamującym ekspozycję.

Camera da letto
W strefie domu na wystawie podjęto także wątek dotyczący pozycji i roli kobiet w rodzinie
w epoce renesansu. Zachowania, postawy i poglądy niewiast, w głównej mierze przecież
kształtowane przez mężczyzn, a także status materialny i funkcje, jakie kobiety pełniły
w społeczeństwie, już od kilkudziesięciu lat cieszą się dużym zainteresowaniem badaczy,
w tym historyków sztuki, co w ostatnich latach zaowocowało znakomitymi wystawami
przedmiotów związanych z uroczystościami ślubnymi bądź należącymi do wyposażenia
małżeńskich sypialni10. Pojawiło się również sporo publikacji katalogowych i o charakte-

7 Ibidem, s. 158, 160.
8 M. Kaleciński, Wywyższone? Ocalone? Wolne? Kobiety i obrazy w Italii XIV-XV wieku [w:] Virtus
et splendor..., s. 26.
9 Ibidem, s. 121, kat. 32 (M. Kaleciński).
10 Na przykład wystawy: „At Home in Renaissance Italy” w londyńskim Victoria & Albert Museum
(5 IX 2006 - 7 I 2007); „The Triumph of Marriage. Painted Cassoni of the Renaissance” w Bostonie
w Isabella Stewart Gardner Museum (16 X 2008 - 18 I 2009); „Love and Marriage in Renaissance Florence.
The Courtauld Wedding Chests” w londyńskiej Courtauld Gallery (12 II - 17 V 2009); zob. też przyp. 1.