Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (7.1963)

•cielą kartonażu, lecz zaczynają się za każdym razem od początku i przerywane są zupełnie bez-
myślnie. To, że skryba nie wybierał z napisu kopiowanego zapewne z sarkofagu lub wspólnego
dla obu zabytków wzoru, tego co najistotniejsze to jest imienia zmarłego, tylko dawał tytulaturę,
którą przerywał jak w wypadku inskrypcji na stopach w sposób świadczący o zupełnym braku
rozplanowania napisu, pomijając jednocześnie jak się wydaje, we wszystkich trzech wypadkach
imię zmarłego świadczy o tym, że na kartonażu najistotniejsza jest ikonografia a nie napis.

Ikonografia ta posiada wyraźnie dwojaką tematykę. Przód kartonażu nosi przedstawienia
bóstw lub sceny związane z kultem Ozyrysa, oprócz sceny wschodu słońca wraz z adorującymi
je małpami. Natomiast na bokach kartonażu rozgrywają się sceny związane z kultem słońca
i wędrówką zmarłego w jego towarzystwie przez zaświaty. Kartonaż Hor-Dżehuti nie stanowi
pod tym względem wyjątku, skłonność do takiego podziału powierzchni trumien między tych
bogów obserwujemy już od XXI dyn.38, chociaż nie jest to może z początku tak wyraźne jak
w wypadku kartonażu Hor-Dżehuti.

Odległe są źródła z jakich czerpano wzory do zdobienia kartonażu Hor-Dżehuti. Dla boków
źródłami tymi były zapewne księgi religijne powstałe w okresie Nowego Państwa, księgi które
malowano na ścianach skalnych grobowców królewskich władców Nowego Państwa. Księgi te,
które odnajdujemy na trumnach XXI dyn.39, papirusach mitologicznych, kamiennych sarkofa-
gach Epoki Późnej jak widać przetrwały do czasów grecko-rzymskich. Trzeba pamiętać o tym,
że z obszernych ksiąg z grobowców królewskich musiano przenieść to co wydawało się najważ-
niejsze na małą powierzchnię trumny a w dodatku trzeba było ją jeszcze podzielić między Ozy-
rysa i bóstwo słoneczne, pozostawały więc tylko boki trumny. Wydaje się, że na naszym karto-
nażu mamy doskonałą syntezę ksiąg religijnych Nowego Państwa — łodzią płynie bóstwo sło-
neczne holowane przez dwanaście postaci kobiecych, symbolizujących może dwanaście godzin
nocy, w wędrówce słońcu towarzyszy zmarły, występują poza tym bóstwa-mumie symbolizujące
być może liczne demony państwa podziemnego. Kartonaż ten jest jeszcze jednym dowodem
silnego wpływu teologii tebańskiej, która stworzyła księgi Nowego Państwa, na późniejszą re-
ligię Egiptu. Reminiscencje tego wpływu odnajdujemy jeszcze w grecko-rzymskim Egipcie na
równi ze wspomnieniami kultu Ozyrysa, który utrwalił się znacznie wcześniej, Ozyrys był prze-
cież władcą zmarłych przez cały czas rozwoju historycznego Starożytnego Egiptu.

Na zakończenie należy stwierdzić, że symbolika kartonażu jest związana z kultami czysto
egipskimi,bez żadnych wpływów religii greckiej czy rzymskiej. Również rysunek postaci świad-
czy o tym, że zabytek ten jest czysto egipski bez żadnych widocznych wpływów sztuki obcej.
Zrobiony był dla Egipcjanina i przez Egipcjanina. Powstał w Tebach ośrodku reakcji przeciw
hellenizacji Egiptu.

33 Por. Daressy, jw., nr nr: 61027, 61030, 61031, 61032, 61034; Koefoed-Petersen, jw., nr 8.
33 T. Andrzejewski, Le Papyrus mythologiąue de Te-hem-en-Mout, Warszawa-Paryż 1959, s. 71.

71