DOI Artikel:
Domaszewska, Helena; Dürer, Albrecht [Ill.]; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Ryciny A. Dürera w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19557#0016
oddaje z pieczołowitością, stoi grupa Judzi, którym książę we wschodnim stroju ukazuje piękność
kobiety, odzianej w wenecką szatę. Anioł dokonuje zniszczenia ziemi, drugi anioł wskazuje
ludziom karę, ale tylko klęczący zakonnik patrzy na anioła, nie na wszetecznicę. Knappe podaje,
że niedawno zwrócono uwagę na to, iż zakonnik ów może być aluzją do Sawonaroli16.
Do wydania łacińskiego z 1511 r. należą dublety dwóch drzeworytów: Aniołowie powstrzy-
mują cztery wiatry11 i Siedem aniołów z trąbami19, oraz luźna odbitka — Anioł z kluczem czeluści.
Pierwsza odbitka była darem braci Stanisława i Adama Patrzykątów ofiarodawców szeregu
rycin z grafiki polskiej19. Drzeworyt Durera ofiarowali dnia 3 V 1917 w intencji uczczenia
rocznicy Konstytucji 3 Maja. Anioł z kłuczem czełuści (il. 5) pochodzi ze zbioru Dominika
Witkę-Jeżewskiego20. Na odwrocie ryciny brak tekstu, A. Bartsch podaje, że ryciny takie są
rzadkie21 Hollstein wymienia kolejne stany tych odbitek22. Drzeworyt: Siedem Aniołów z trąbami
pozyskało Muzeum w 1946 r.
Z lat ok. 1498 pochodzi duży drzeworyt pozyskany przez Muzeum w 1946 r. : Rycerz na koniu
i pieszy żołnierz z hałabardą. Rycina ta niestety jest w złym stanie zachowania. Na marginesach
jest wiele ubytków zwłaszcza z lewej strony odbitki.
Cykl—Życie Marii reprezentowany jest jedynym drzeworytem: Zaślubiny Marii (il. 6)23.
Scena ta rozgrywa się przed łukiem drzwi świątyni. Panofsky24, omawia symbolikę płaskorzeźb
zamieszczonych w łukach drzwiowych. Relief łuku wewnętrznego ukazuje walkę pomiędzy
mężczyznami na jednorożcach i kobietami na lwach. Stanowi to symbol zwycięstwa niewinności
nad zmysłowością. Symbol ten odnosi się do małżeństwa zawieranego przed świątynią. Na
wyższym łuku wyrzeźbiona jest sowa — znak nocy, stan umysłu pozbawionego światła —
będący aluzją do ciemności Synagogi. Scena rozgrywająca się przed świątynią należy już do
Nowego Testamentu. Drzeworyt ten pochodzi z daru spadkobierców S. Smolikowskiego, po-
zyskany w 1927 r. Ryciny z tej kolekcji należą do cennych egzemplarzy w zbiorach Muzeum
Narodowego w Warszawie25.
16 Knappe, jw., s. 25.
17 M e d e r, jw., s. 155, nr 169, łacińskie wydanie odpowiadające opisowi rycinyz 1511 г., ale brak filigranów.
18 M e d e r, jw., s. 155, nr 170, łacińskie wydanie z 1511-a. Dublet tej ryciny zakupiony od J. Wierzejskiego
jest bez filigranu: 1511-b.
19 O innych rycinach w zbiorze Muzeum Narodowego w Warszawie, pochodzących od braci Patrzykąt,
udzieliła informacji J. Jaworska.
20 Lorentz, jw., s. 34—35.
21 A. Bartsch, Le Peintre Graveur. Wiirzburg 1920; M e d e r jw., s. 158, nr 178 — pojedyncza odbitka.
22 Hollstein, jw., t. VII, s. 143, nr 178, 3b.
23 Me der, jw., s. 171, nr 194 — przed pojawieniem się tekstu.
24 P a n o f s к y, jw., s. 103, il. 143.
25 [M. Mrozińska], Gabinet rysunków i rycin, [w:] Zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie.
Warszawa 1962, s. 47.
12
kobiety, odzianej w wenecką szatę. Anioł dokonuje zniszczenia ziemi, drugi anioł wskazuje
ludziom karę, ale tylko klęczący zakonnik patrzy na anioła, nie na wszetecznicę. Knappe podaje,
że niedawno zwrócono uwagę na to, iż zakonnik ów może być aluzją do Sawonaroli16.
Do wydania łacińskiego z 1511 r. należą dublety dwóch drzeworytów: Aniołowie powstrzy-
mują cztery wiatry11 i Siedem aniołów z trąbami19, oraz luźna odbitka — Anioł z kluczem czeluści.
Pierwsza odbitka była darem braci Stanisława i Adama Patrzykątów ofiarodawców szeregu
rycin z grafiki polskiej19. Drzeworyt Durera ofiarowali dnia 3 V 1917 w intencji uczczenia
rocznicy Konstytucji 3 Maja. Anioł z kłuczem czełuści (il. 5) pochodzi ze zbioru Dominika
Witkę-Jeżewskiego20. Na odwrocie ryciny brak tekstu, A. Bartsch podaje, że ryciny takie są
rzadkie21 Hollstein wymienia kolejne stany tych odbitek22. Drzeworyt: Siedem Aniołów z trąbami
pozyskało Muzeum w 1946 r.
Z lat ok. 1498 pochodzi duży drzeworyt pozyskany przez Muzeum w 1946 r. : Rycerz na koniu
i pieszy żołnierz z hałabardą. Rycina ta niestety jest w złym stanie zachowania. Na marginesach
jest wiele ubytków zwłaszcza z lewej strony odbitki.
Cykl—Życie Marii reprezentowany jest jedynym drzeworytem: Zaślubiny Marii (il. 6)23.
Scena ta rozgrywa się przed łukiem drzwi świątyni. Panofsky24, omawia symbolikę płaskorzeźb
zamieszczonych w łukach drzwiowych. Relief łuku wewnętrznego ukazuje walkę pomiędzy
mężczyznami na jednorożcach i kobietami na lwach. Stanowi to symbol zwycięstwa niewinności
nad zmysłowością. Symbol ten odnosi się do małżeństwa zawieranego przed świątynią. Na
wyższym łuku wyrzeźbiona jest sowa — znak nocy, stan umysłu pozbawionego światła —
będący aluzją do ciemności Synagogi. Scena rozgrywająca się przed świątynią należy już do
Nowego Testamentu. Drzeworyt ten pochodzi z daru spadkobierców S. Smolikowskiego, po-
zyskany w 1927 r. Ryciny z tej kolekcji należą do cennych egzemplarzy w zbiorach Muzeum
Narodowego w Warszawie25.
16 Knappe, jw., s. 25.
17 M e d e r, jw., s. 155, nr 169, łacińskie wydanie odpowiadające opisowi rycinyz 1511 г., ale brak filigranów.
18 M e d e r, jw., s. 155, nr 170, łacińskie wydanie z 1511-a. Dublet tej ryciny zakupiony od J. Wierzejskiego
jest bez filigranu: 1511-b.
19 O innych rycinach w zbiorze Muzeum Narodowego w Warszawie, pochodzących od braci Patrzykąt,
udzieliła informacji J. Jaworska.
20 Lorentz, jw., s. 34—35.
21 A. Bartsch, Le Peintre Graveur. Wiirzburg 1920; M e d e r jw., s. 158, nr 178 — pojedyncza odbitka.
22 Hollstein, jw., t. VII, s. 143, nr 178, 3b.
23 Me der, jw., s. 171, nr 194 — przed pojawieniem się tekstu.
24 P a n o f s к y, jw., s. 103, il. 143.
25 [M. Mrozińska], Gabinet rysunków i rycin, [w:] Zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie.
Warszawa 1962, s. 47.
12