DOI Artikel:
Fabiani, Bożena: Habit królewny: portret Wazówny 1651
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19557#0059
Bożena Fabiani
HABIT KRÓLEWNY
Portret Wazówny 1651
Pamięci Profesora Janusza Wolińskiego
T V zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się portret małej dziewczynki
niezwykle, jak na dziecko, ubranej: w strój zakonny1. Napis na odwrocie obrazu wyjaśnia,
że jest to podobizna Marii Anny Teresy Wazówny (il. 1), rocznej córeczki króla Jana Kazimierza
i jego małżonki — Ludwiki Marii Gonzagi. Dziewczynka, przedstawiona tu w całej postaci,
zwrócona 3/4 w prawo, wygląda na znacznie starszą niż była w istocie2. Jej duże, piwne oczy
o skupionym i uważnym spojrzeniu, wysokie czoło, prosty, nieco przydługi nos i wydatne,
o mocno wysuniętej dolnej wardze usta przydają powagi. Karmelitański strój dziecka składa się
z ciemnobrązowego habitu, czarnego welonu upiętego na białym czepeczku i białego płaszcza
narzuconego na ramiona, spiętego pod szyją. W prawej dłoni dziewczynka trzyma krucyfiks,
w lewej —kwiat lilii. Stoi na tarasie (Pałacu Kazimierzowskiego?), na tle kolumny i kamiennej
zgniłozielonej balustrady. Dalej dojrzeć można na pierwszym planie duże drzewa, a w głębi —
lekko pagórkowaty krajobraz, wijącą się Wisłę (drogę?), wzgórze z krzyżem. Nad linią hory-
zontu stalowo szare, ponure niebo, nabierające nieco błękitu jedynie nad samą głową królewny.
Pejzaż w kolorach martwych, nienaturalny : ziemia ceglasta, rzeka bura, skały lekko fioletowe,
listowie drzew ciemnobrązowe, zupełnie takie jak habit.
Ten brunatny, ponury i z artystycznego punktu widzenia mało interesujący obraz stanowi
XIX-wieczną (1895 r.) kopię3 nieporównanie ciekawszego portretu królewny, pochodzącego
z połowy wieku XVII, a ocalałego szczęśliwie w warszawskich zbiorach sióstr wizytek (il. 2)
1 Nr inw. 129047, wym. 102 x 84 cm.
2 Dla porównania załączam portret jej stryja Władysława IV, kiedy miał roczek, i portret 3-letniej Anny
Marii, siostry Władysława (il. 3 i 4). Oba portrety z 1596 r.
3 Była ona do wojny własnością rodziny Potockich z Krzeszowic. W 1946 r. ocalona przez Ministerstwo
Bezpieczeństwa Publicznego przed wywiezieniem za granicę, została wraz z wieloma innymi obiektami przekazana
Muzeum Narodowemu w Warszawie. Na odwrocie obrazu znajduje się kartka z wystawy „Dziecko w sztuce",
zorganizowanej w 1917 r. w Krakowie. Jednak w katalogu wystawy obraz ten nie figuruje. Katalog: Dziecko
w sztuce. Kraków 1917, bez autora.
55
HABIT KRÓLEWNY
Portret Wazówny 1651
Pamięci Profesora Janusza Wolińskiego
T V zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się portret małej dziewczynki
niezwykle, jak na dziecko, ubranej: w strój zakonny1. Napis na odwrocie obrazu wyjaśnia,
że jest to podobizna Marii Anny Teresy Wazówny (il. 1), rocznej córeczki króla Jana Kazimierza
i jego małżonki — Ludwiki Marii Gonzagi. Dziewczynka, przedstawiona tu w całej postaci,
zwrócona 3/4 w prawo, wygląda na znacznie starszą niż była w istocie2. Jej duże, piwne oczy
o skupionym i uważnym spojrzeniu, wysokie czoło, prosty, nieco przydługi nos i wydatne,
o mocno wysuniętej dolnej wardze usta przydają powagi. Karmelitański strój dziecka składa się
z ciemnobrązowego habitu, czarnego welonu upiętego na białym czepeczku i białego płaszcza
narzuconego na ramiona, spiętego pod szyją. W prawej dłoni dziewczynka trzyma krucyfiks,
w lewej —kwiat lilii. Stoi na tarasie (Pałacu Kazimierzowskiego?), na tle kolumny i kamiennej
zgniłozielonej balustrady. Dalej dojrzeć można na pierwszym planie duże drzewa, a w głębi —
lekko pagórkowaty krajobraz, wijącą się Wisłę (drogę?), wzgórze z krzyżem. Nad linią hory-
zontu stalowo szare, ponure niebo, nabierające nieco błękitu jedynie nad samą głową królewny.
Pejzaż w kolorach martwych, nienaturalny : ziemia ceglasta, rzeka bura, skały lekko fioletowe,
listowie drzew ciemnobrązowe, zupełnie takie jak habit.
Ten brunatny, ponury i z artystycznego punktu widzenia mało interesujący obraz stanowi
XIX-wieczną (1895 r.) kopię3 nieporównanie ciekawszego portretu królewny, pochodzącego
z połowy wieku XVII, a ocalałego szczęśliwie w warszawskich zbiorach sióstr wizytek (il. 2)
1 Nr inw. 129047, wym. 102 x 84 cm.
2 Dla porównania załączam portret jej stryja Władysława IV, kiedy miał roczek, i portret 3-letniej Anny
Marii, siostry Władysława (il. 3 i 4). Oba portrety z 1596 r.
3 Była ona do wojny własnością rodziny Potockich z Krzeszowic. W 1946 r. ocalona przez Ministerstwo
Bezpieczeństwa Publicznego przed wywiezieniem za granicę, została wraz z wieloma innymi obiektami przekazana
Muzeum Narodowemu w Warszawie. Na odwrocie obrazu znajduje się kartka z wystawy „Dziecko w sztuce",
zorganizowanej w 1917 r. w Krakowie. Jednak w katalogu wystawy obraz ten nie figuruje. Katalog: Dziecko
w sztuce. Kraków 1917, bez autora.
55