DOI Artikel:
Kamieniecka, Elena: Z zagadnień sztuki Grodna połowy XVII wieku: (portrety z klasztoru brygidek)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19557#0091
Elena Kamieniecka
Z ZAGADNIEŃ SZTUKI GRODNA POŁOWY XVII WIEKU
(portrety z klasztoru brygidek)
Q
kJztuka Grodna nie doczekała się dotąd gruntownego opracowania na łamach literatury
fachowej1, a przecież artyści dodali do historii tego miasta niejedną ciekawą kartę. Wytłuma-
czeniem tego stanu rzeczy może być do pewnego stopnia fakt, że do czasów obecnych przetrwały
tylko pojedyncze dzieła tej sztuki ; jednakże nawet one nie wszystkie znalazły się w polu widzenia
badaczy.
Fragmentaryczne są przede wszystkim dane o życiu i obyczajach mieszkańców miasta2.
Sztuka, jaka kwitła na dworach najbardziej wpływowych magnatów Grodna — takich jak
rodziny Sapiehów czy Radziwiłłów, gdzie obok mistrzów miejscowych czynni byli również
artyści przyjezdni, wymaga jeszcze specjalnego zbadania3.
Możemy jednak mówić o ogólnym charakterze sztuki Grodna w związku ze zmianami,
jakie zachodziły w pierwszej połowie wieku XVII w życiu społeczno-politycznym i kulturalnym
tego miasta wchodzącego od XIV wieku w skład państwa polsko-litewskiego. W początkach
wieku XVII posiada Grodno spore znaczenie. Zawdzięcza je przede wszystkim dogodnej loka-
lizacji na szlakach handlowych, które przekształciły Grodno w znaczny ośrodek tranzytowy,
1 Por. publikację monografii Grodna i niektórych materiałów archiwalnych: E. О p л о в с к и й, Гро-
дненская старина. Гродно 1910 ; J. Jodkowski, Grodno. Wilno 1923; Е. Łopaciński, Materiały
do dziejów rzemiosła artystycznego w Wielkim Księstwie Litewskim (XV—XIX). Warszawa 1946. O zabytkach
architektury Grodna: Н.Воронин, Древнее Гродно. 1954 ; Егоров, Градостроительство Белоруссии.
Москва 1954; В. Кудряше в, Гродно (Архитектура городов СССР). Москва 1960.
2 F. Lekszyckiemu przypisuje się 16 obrazów wykonanych w latach 1667—1668 dla kościoła jezuitów, w któ-
rych występują sceny z życia mieszkańców Grodna. Por. M. S k r u d 1 i k, Życie i dzieła malarza bernardyńskiego
O. Franciszka Lekszyckiego. Sandomierz 1916.
3 Podstawowa literatura: J. Loski, Genealogia portretowa Sapiehów w kościele parafialnym św. Anny
w Kodniu. Warszawa 1856; P. I. К. P o d 1 a s i a k, Kodeń Sapiehów, jego kościoły i starożytny obraz Matki
Boskiej Guadalupieńskiej. Kraków 1898; T. S u I e r z y s k a, Galerie obrazów i „gabinety sztuki" Radziwiłłów
w XVII w. BHSiK, nr 2, 3, 1961.
87
Z ZAGADNIEŃ SZTUKI GRODNA POŁOWY XVII WIEKU
(portrety z klasztoru brygidek)
Q
kJztuka Grodna nie doczekała się dotąd gruntownego opracowania na łamach literatury
fachowej1, a przecież artyści dodali do historii tego miasta niejedną ciekawą kartę. Wytłuma-
czeniem tego stanu rzeczy może być do pewnego stopnia fakt, że do czasów obecnych przetrwały
tylko pojedyncze dzieła tej sztuki ; jednakże nawet one nie wszystkie znalazły się w polu widzenia
badaczy.
Fragmentaryczne są przede wszystkim dane o życiu i obyczajach mieszkańców miasta2.
Sztuka, jaka kwitła na dworach najbardziej wpływowych magnatów Grodna — takich jak
rodziny Sapiehów czy Radziwiłłów, gdzie obok mistrzów miejscowych czynni byli również
artyści przyjezdni, wymaga jeszcze specjalnego zbadania3.
Możemy jednak mówić o ogólnym charakterze sztuki Grodna w związku ze zmianami,
jakie zachodziły w pierwszej połowie wieku XVII w życiu społeczno-politycznym i kulturalnym
tego miasta wchodzącego od XIV wieku w skład państwa polsko-litewskiego. W początkach
wieku XVII posiada Grodno spore znaczenie. Zawdzięcza je przede wszystkim dogodnej loka-
lizacji na szlakach handlowych, które przekształciły Grodno w znaczny ośrodek tranzytowy,
1 Por. publikację monografii Grodna i niektórych materiałów archiwalnych: E. О p л о в с к и й, Гро-
дненская старина. Гродно 1910 ; J. Jodkowski, Grodno. Wilno 1923; Е. Łopaciński, Materiały
do dziejów rzemiosła artystycznego w Wielkim Księstwie Litewskim (XV—XIX). Warszawa 1946. O zabytkach
architektury Grodna: Н.Воронин, Древнее Гродно. 1954 ; Егоров, Градостроительство Белоруссии.
Москва 1954; В. Кудряше в, Гродно (Архитектура городов СССР). Москва 1960.
2 F. Lekszyckiemu przypisuje się 16 obrazów wykonanych w latach 1667—1668 dla kościoła jezuitów, w któ-
rych występują sceny z życia mieszkańców Grodna. Por. M. S k r u d 1 i k, Życie i dzieła malarza bernardyńskiego
O. Franciszka Lekszyckiego. Sandomierz 1916.
3 Podstawowa literatura: J. Loski, Genealogia portretowa Sapiehów w kościele parafialnym św. Anny
w Kodniu. Warszawa 1856; P. I. К. P o d 1 a s i a k, Kodeń Sapiehów, jego kościoły i starożytny obraz Matki
Boskiej Guadalupieńskiej. Kraków 1898; T. S u I e r z y s k a, Galerie obrazów i „gabinety sztuki" Radziwiłłów
w XVII w. BHSiK, nr 2, 3, 1961.
87