Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (16.1972)

Jadwiga Jaworska

SYLWETKI PORTRETOWE Z WIEKU OŚWIECENIA
W ZBIORACH NIEBOROWSKICH

zbiorach pałacu Radziwiłłów w Nieborowie, stanowiącym obecnie Oddział Mu-
zeum Narodowego w Warszawie, zachowała się między innymi kolekcja sylwetek1, skła-
dająca się z 91 portrecików osób pozostających w bliższych lub dalszych relacjach z ówczesnymi
właścicielami Nieborowa, z ich życiem rodzinnym i osobistym oraz ogólniej związanych
z wydarzeniami historycznymi ostatniego okresu istnienia Rzeczypospolitej.

Sylwetki, przechowywane w tekturowym (późniejszym) etui, zachowane w dobrym stanie.
Większość z nich to typowe dla sylwetek z ostatniej ćwierci XVIII w. portreciki osób ujętych
profilowo w popiersiu. Cztery przedstawiają postacie en pied.

Sylwetki, w przeważającej większości, wykonane są w jednolitej technice: wycięte z papieru
żeberkowego, pomalowanego tuszem i wklejone we współczesne im sztychowane, ozdobne
winietowe rameczki. Obok typowo graficznych czarno-białych występują rameczki barwne,
odbite w tonach sangwinowych, zielonych i niebieskich. Niektóre z nich zostały podkolorowane
ręcznie, z wprowadzeniem złocenia szczegółów. Jedna z sylwetek wklejona jest w rameczkę
rytowaną, odbitą na białym atłasie.

Dwie sylwetki potraktowano odmiennie: analogicznie wycięte z papieru pomalowanego
czarnym tuszem i naklejone na papier, otoczone zostały obwódkami wykreślonymi cyrklem,
tuszem, tworzącymi po parę koncentrycznych kręgów. Pola kręgów pomalowano akwarelą,
szczegóły ubiorów uzupełniono tuszem, pędzelkiem, tak że w efekcie sylwetka łudząco przy-
pomina rysunek.

Pięć sylwetek wyróżnia się odmienną techniką wykonania. Te wycięte zostały ażurowo
w arkusiku białego papieru i podklejone nieco większym papierem czarnym błyszczącym (glacé),
tworzącym jednocześnie wąziutką rameczkę wokół papieru białego. Sylwetki tej grupy ujęte są
jako głowy do ramion. Wszystkie pięć noszą cechy pracy jednej ręki.

1 Nr inw. Nieb. 133/1—89 i Nieb. 13/3.

14*

211