DOI Heft:
Muzealnictwo
DOI Artikel:Szcześniewska-Ochnio, Monika: Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19629#0057
lat 1815—30 i 1880, ponadto sale gobelinowe, Starej Warszawy, akwarel, pamiątek Mickiewicza,
poetów, wnętrz, sztuki zdobniczej : ceramiki i metali i ekspozycji wnętrz. Antresola zaś przezna-
czona była na sale do ekspozycji druków, monet i rycin oraz na magazyn książek, czytelnię,
palarnię, biura oraz pracownie: inwentaryzacyjną, fotograficzną i odnawiania obrazów.
Budynek miał oświetlenie boczne i górno-boczne tzn. przez świetliki umieszczone nie w suficie
sali, ale w ściankach pionowych specjalnie nadbudowanych nad salą oświetlaną. Wpadające
promienie odbijały się o zawieszone nad salą welum dając równe światło odbite. Zagadnienie
najwłaściwszego oświetlenia Przybylski objaśnił szeregiem dodatkowych rysunków, w których
naszkicował nawet system ustawiania posągów w sali rzeźb dla uzyskania najlepszego efektu
ekspozycji.
Równie wielką dbałość wykazał w opracowaniu wyglądu dziedzińca wejściowego, który
otoczył loggiami, ustawił tam rzeźby i zaplanował fontanny (il. 38). Kubatura budynku miała
wynieść 116.860 m3, powierzchnia użytkowa zaś około 18.000 m2 tzn. o 3.000 m2 więcej od
wymaganej.
Formą należy chyba zaliczyć muzeum projektu Przybylskiego do nurtu nazwanego przez
Olszewskiego półmodernizmem opartym na tradycji klasycznej. Kompozycja bryły opiera się
na zasadzie osiowości i symetrii, przy czym wyraźna jest dążność architekta do uzyskania wra-
żenia monumentalności. Motyw wielkiej niszy i arkad należy do repertuaru form zaczerpniętych
z antyku, a charakterystycznych dla klasycyzmu I połowy XIX w. Uproszczenie Przybylskiego
polega na wydobyciu bryły, odrzuceniu dekoracyjnego detalu, a w podziale ścian na posługi-
waniu się gładką lizeną.
Staranność w opracowaniu projektu od strony czysto muzealniczej, mam tu na myśli prze-
myślenie kwestii oświetlenia, wynika zapewne stąd, że Przybylski brał już udział w I Kon-
kursie na Muzeum Narodowe w 1924 r. Jego projekt oznaczony nr 2275 wyróżnił się tym, że oś
główna budynku była równoległa do Al. 3 Maja w przeciwieństwie do pozostałych prac. Wyka-
zuje on wiele analogii z projektem omawianym; Aleksander Raniecki76 analizując go pisze:
„Układ wnętrz gmachu wykazywał coraz to większą monumentalność, przechodzącą w pewnym
końcowym momencie w potężną kopułę, z której przechodzi się jakby do punktu kulminacyjne-
go — otwartego wielkiego dziedzińca z podcieniami, tj. Muzeum Wojska z wielką od Al. 3 Maja
dojazdową «bramą tryumfalną»". Zarówno widoczny w tym opisie pomysł stopniowego
monumentalizowania brył, jak i motyw dziedzińca otoczonego arkadami, był już wykorzy-
stywany przez architekta. Z kolei akcentowanie wertykalne poprzez system monumentalnych
lizen zastosował Przybylski w swoim projekcie na gmach archiwów państwowych w Warszawie,
75 Projekt ten zamieszczony został w Architekturze i Budownictwie 1936 w specjalnym wydaniu pośmiertnym
na cześć profesora. Architektura i Budownictwo, XII, 1936, z. 8—9—10, s. 289.
76 Raniecki, jw., s. 28.
53
poetów, wnętrz, sztuki zdobniczej : ceramiki i metali i ekspozycji wnętrz. Antresola zaś przezna-
czona była na sale do ekspozycji druków, monet i rycin oraz na magazyn książek, czytelnię,
palarnię, biura oraz pracownie: inwentaryzacyjną, fotograficzną i odnawiania obrazów.
Budynek miał oświetlenie boczne i górno-boczne tzn. przez świetliki umieszczone nie w suficie
sali, ale w ściankach pionowych specjalnie nadbudowanych nad salą oświetlaną. Wpadające
promienie odbijały się o zawieszone nad salą welum dając równe światło odbite. Zagadnienie
najwłaściwszego oświetlenia Przybylski objaśnił szeregiem dodatkowych rysunków, w których
naszkicował nawet system ustawiania posągów w sali rzeźb dla uzyskania najlepszego efektu
ekspozycji.
Równie wielką dbałość wykazał w opracowaniu wyglądu dziedzińca wejściowego, który
otoczył loggiami, ustawił tam rzeźby i zaplanował fontanny (il. 38). Kubatura budynku miała
wynieść 116.860 m3, powierzchnia użytkowa zaś około 18.000 m2 tzn. o 3.000 m2 więcej od
wymaganej.
Formą należy chyba zaliczyć muzeum projektu Przybylskiego do nurtu nazwanego przez
Olszewskiego półmodernizmem opartym na tradycji klasycznej. Kompozycja bryły opiera się
na zasadzie osiowości i symetrii, przy czym wyraźna jest dążność architekta do uzyskania wra-
żenia monumentalności. Motyw wielkiej niszy i arkad należy do repertuaru form zaczerpniętych
z antyku, a charakterystycznych dla klasycyzmu I połowy XIX w. Uproszczenie Przybylskiego
polega na wydobyciu bryły, odrzuceniu dekoracyjnego detalu, a w podziale ścian na posługi-
waniu się gładką lizeną.
Staranność w opracowaniu projektu od strony czysto muzealniczej, mam tu na myśli prze-
myślenie kwestii oświetlenia, wynika zapewne stąd, że Przybylski brał już udział w I Kon-
kursie na Muzeum Narodowe w 1924 r. Jego projekt oznaczony nr 2275 wyróżnił się tym, że oś
główna budynku była równoległa do Al. 3 Maja w przeciwieństwie do pozostałych prac. Wyka-
zuje on wiele analogii z projektem omawianym; Aleksander Raniecki76 analizując go pisze:
„Układ wnętrz gmachu wykazywał coraz to większą monumentalność, przechodzącą w pewnym
końcowym momencie w potężną kopułę, z której przechodzi się jakby do punktu kulminacyjne-
go — otwartego wielkiego dziedzińca z podcieniami, tj. Muzeum Wojska z wielką od Al. 3 Maja
dojazdową «bramą tryumfalną»". Zarówno widoczny w tym opisie pomysł stopniowego
monumentalizowania brył, jak i motyw dziedzińca otoczonego arkadami, był już wykorzy-
stywany przez architekta. Z kolei akcentowanie wertykalne poprzez system monumentalnych
lizen zastosował Przybylski w swoim projekcie na gmach archiwów państwowych w Warszawie,
75 Projekt ten zamieszczony został w Architekturze i Budownictwie 1936 w specjalnym wydaniu pośmiertnym
na cześć profesora. Architektura i Budownictwo, XII, 1936, z. 8—9—10, s. 289.
76 Raniecki, jw., s. 28.
53