Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (26.1982)

pochodzącym z г. 192177. Wy tym samym projekcie posłużył się również efektem narastania brył,
z których centralna dominuje nad czterema do niej przyległymi.

Projekt Zdzisława Mączeńskiego (il. 39—40). Architekt Zdzisław Mą-
czeński ograniczył się do rozwiązania samego gmachu muzealnego, którego rzut miał kształt
prostokąta leżącego wzdłuż Al. 3 Maja (ił. 40). Oś główna budynku była prostopadła
do Al. 3 Maja, co akcentowały dwa lekko wysunięte ryzality, zawierające dwa zasadnicze
wejścia do muzeum: pośrodku fasady od Al. 3 Maja i pośrodku elewacji od ulicy Książęcej. Bu-
dynek miał 3 prostokątne dziedzińce wewnętrzne: mniejszy na osi głównej i dwa po bokach,
otwierające się na zewnątrz, ku projektowanej Al. Na Skarpie i ku ul. Nowy Świat. Trzypiętrowa
bryła muzeum posadowiona została na dodatkowym cokole w części od strony Wisły dla wy-
równania nachylenia terenu w tym miejscu. Jej dekorację Mączeński sprowadził do prostych
podziałów architektonicznych (ił. 39). Zarówno nieznacznie podwyższona część centralna, jak
i partie boczne, zwieńczone były prosto. Natomiast głównym akcentem w widoku fasady była
kopuła na wysokim, dwuczłonowym tamburze, nakrywająca wielki westybul pośrodku. Akcent
ten przejmował następnie monumentalny portyk wsparty na 6 parach kanelowanych kolumn
dźwigających proste belkowanie. Niższe partie boczne były 11-osiowe, przy czym przez wy-
dzielenie większą płaszczyzną ściany okna 6-go z kolei — zyskały one własną oś symetrii podpo-
rządkowaną osi głównej całego budynku. Akcenty horyzontalne w postaci gzymsów zastosował
Mączeński przy dolnych krawędziach okien kolejnych kondygnacji oraz przy zwieńczeniu całej
bryły. Wszystkie okna były prosto obramione. Muzeum posiadało cztery wejścia: 1) główne od
Al. 3 Maja, prowadzące do wielkiego westybulu gdzie mieściły się szatnie i kasy oraz dwie duże
klatki schodowe; 2) leżące na jego osi wejście od strony szpitala Św. Łazarza przez rotundę;
3 i 4) wejście przez dziedziniec zachodni od ul. Nowy Świat i odpowiadające mu wejście od strony
Al. Na Skarpie.

W budynku partię zachodnią, od strony ul. Nowy Świat, zajmowało Muzeum Wojska.
Niespotykany dotąd trzytraktowy układ sal we wnętrzu słusznie został negatywnie oceniony przez
sąd konkursowy, ze względu na trudności z oświetleniem sal. Dwie kopuły, które Mączeński
umieścił na osi głównej gmachu od strony niewidocznego w bryle szpitala, od Al. 3 Maja akcen-
towały westybul i rotundę-mauzoleum.

Tak jak w poprzednim projekcie Przybylskiego, poszczególne sale powiązał Mączeński
z konkretnymi obiektami. Tak więc:

— podziemie miało zawierać: biura, gabinety, składy, warsztaty, kuchnię, pracownie, czy-
telnie, bibliotekę, salę posiedzeń i dział nowoczesny,

— parter: monumentalne hale wystawowe, o długości równej krótszej elewacji gmachu,
przeznaczone do ekspozycji działu prahistorii, rzeźby i architektury i dla Muzeum Wojska,

77 Al. Ra, Projekt gmachu Archiwów Państwowych. Architektura i Budownictwo, I, 1925, z. 4, s. 3.

54