DOI issue:
Część druga
DOI article:Dobrzeniecki, Tadeusz: Nubijska Maiestas Domini z katedry w Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie [2]
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19634#0267
Tadeusz Dobrzeniecki
NUBIJSKA MAIESTAS DOMINI Z KATEDRY W FARAS
W MUZEUM NARODOWYM W WARSZAWIE
Część druga
p
JL ierwsza część niniejszego artykułu zawiera prolegomena do ikonografii Chrystusa siedzą-
cego na tronie, odzianego w szatę (trabea) pokrytą oczami (= symbolem promieni światła),
trzymającego w prawej dłoni krzyż-włócznię (Crux hastata) a w lewej otwartą księgę ewangelii
(ii. i)1.
Malowidło z przedstawionym w ten sposób Chrystusem znajdowało się na wschodniej ścianie
w południowej nawie świątyni. Podczas sprawowanej tutaj liturgii chrztu Chrystus objawiał się
katechumenom słowami prologu Ewangelii (napisanymi na kartach kodeksu) jako boski Logos,
dawca życiodajnego światła. Krzyż przypomina pasję i śmierć zwycięską Chrystusa2, tronowanie
zaś określa stan chwalebnego wyniesienia po zmartwychwstaniu3. Przedstawienie złożone
z tych czterech motywów proklamuje ustawiczne działanie historycznego i zbawczego dzieła -
Paschy Chrystusa4.
Malowidło z Faras ukazywało w nubijskiej świątyni misterium Paschy (misterium paschalne)
1 T. Dobrzeniecki, Nubijska Maiestas Domini z katedry w Faras w Muzeum Narodowym w War-
szawie, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (= Rocznik MNW), XXIV, 1980, s. 261—341.
2 M. L. G u b 1 e r, Die friihesten Deutungen des Todes Jesu. Eine motivgeschichtliche Darstellung aufgrund
der neueren exegetischen Forschung (= Orbis Biblicus et Orientalis 15). Freiburg 1877; Der Tod Jesu. Deutungen
im Neuen Testament. Herausgegeben von K. Kertlege (= Quaestiones disputatae 74). Freiburg 1976, opracowane
przez sześciu autorów zagadnienie śmierci Jezusa.
3 W. Thiising, Die Erhôhung und Verherrlichung Jesu im Johannesevangelium (= Neutestamentliche
Abhandlungen XXI, 1). Mimster 1960; G. В e r t r a m, art. Erhôhung. Reallexikon fur Antike und Christentum
(= RAC). VI, 1966, kol. 37—39: Erhôhung Christi a. ans Kreuz, b. E. zur Herrschaft.
4 K. R ah ner, Dogmatische Fragen zur Ôsterfrômmigkeit. [w:] Schriften zur Théologie. IV, Einsiedeln
1960, s. 171—172 określił zmartwychwstanie jako wydarzenie, które w sposób ontologicznie jednoznaczny i nie-
prześcigniony pozostało teraźniejszością; wywyższenie (uwielbienie), będące również Paschą, stało się wydarzeniem
permanentnie trwałym i stale obecnym w Kościele.
263
NUBIJSKA MAIESTAS DOMINI Z KATEDRY W FARAS
W MUZEUM NARODOWYM W WARSZAWIE
Część druga
p
JL ierwsza część niniejszego artykułu zawiera prolegomena do ikonografii Chrystusa siedzą-
cego na tronie, odzianego w szatę (trabea) pokrytą oczami (= symbolem promieni światła),
trzymającego w prawej dłoni krzyż-włócznię (Crux hastata) a w lewej otwartą księgę ewangelii
(ii. i)1.
Malowidło z przedstawionym w ten sposób Chrystusem znajdowało się na wschodniej ścianie
w południowej nawie świątyni. Podczas sprawowanej tutaj liturgii chrztu Chrystus objawiał się
katechumenom słowami prologu Ewangelii (napisanymi na kartach kodeksu) jako boski Logos,
dawca życiodajnego światła. Krzyż przypomina pasję i śmierć zwycięską Chrystusa2, tronowanie
zaś określa stan chwalebnego wyniesienia po zmartwychwstaniu3. Przedstawienie złożone
z tych czterech motywów proklamuje ustawiczne działanie historycznego i zbawczego dzieła -
Paschy Chrystusa4.
Malowidło z Faras ukazywało w nubijskiej świątyni misterium Paschy (misterium paschalne)
1 T. Dobrzeniecki, Nubijska Maiestas Domini z katedry w Faras w Muzeum Narodowym w War-
szawie, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (= Rocznik MNW), XXIV, 1980, s. 261—341.
2 M. L. G u b 1 e r, Die friihesten Deutungen des Todes Jesu. Eine motivgeschichtliche Darstellung aufgrund
der neueren exegetischen Forschung (= Orbis Biblicus et Orientalis 15). Freiburg 1877; Der Tod Jesu. Deutungen
im Neuen Testament. Herausgegeben von K. Kertlege (= Quaestiones disputatae 74). Freiburg 1976, opracowane
przez sześciu autorów zagadnienie śmierci Jezusa.
3 W. Thiising, Die Erhôhung und Verherrlichung Jesu im Johannesevangelium (= Neutestamentliche
Abhandlungen XXI, 1). Mimster 1960; G. В e r t r a m, art. Erhôhung. Reallexikon fur Antike und Christentum
(= RAC). VI, 1966, kol. 37—39: Erhôhung Christi a. ans Kreuz, b. E. zur Herrschaft.
4 K. R ah ner, Dogmatische Fragen zur Ôsterfrômmigkeit. [w:] Schriften zur Théologie. IV, Einsiedeln
1960, s. 171—172 określił zmartwychwstanie jako wydarzenie, które w sposób ontologicznie jednoznaczny i nie-
prześcigniony pozostało teraźniejszością; wywyższenie (uwielbienie), będące również Paschą, stało się wydarzeniem
permanentnie trwałym i stale obecnym w Kościele.
263