DOI article:
Kozłowski, Rudolf: Aneks
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21218#0044
rów Czartoryskich". Znaczek ten nie
mógł byc zaś domalowany w w. XIX,
gdyż wykonanie tego rodzaju fałszer-
stwa byłoby wówczas bezcelowe. Wy-
gląd farby wyklucza zresztą późne po-
chodzenie sygnatury. Wątpliwe jest
również, żeby w w. XVIII monogram
został sfałszowany w celu uzyskania
większej ceny za obraz, gdyż, jak
wspomniano już, wyzyskanoby to auto-
matycznie w czasie sprzedaży obrazu.
W obecnym stanie badań nasuycają
się więc następujące pytania, tyczące
się opisanej sygnatury: 1. czy mono-
gram na portrecie „Damy z gronosta-
jem jest współczesny z czasem wyko-
nania tego obrazu? 2. czy został z cza-
sem domalowany przez samego mistrza
na powerniksowanym już obrazie przy
użyciu farby o odmiennym pigmencie i spoiwie, jaką poprawiano też wstążki?
3. czy też w późniejszym czasie ktoś, kto wzmacniał kolorem w kilku miej-
scach wstążki nie przemalował również pierwotnej sygnatury dla lepszego jej
uwydatnienia? 4. czy wreszcie obraz w ogóle niesygnowany przez Leonarda,
nie został opatrzony sygnaturą przez jakiegoś nieznanego nam malarza, który
uzupełnił kilkoma pociągnięciami pędzla wstążki na rękawach, a który znał
widocznie podpisy Leonarda? Mógł był zaś namalować sygnaturę wiedząc,
że twórcą uzupełnionego przezeń portretu był sam Leonardo. Odpowiedź na
te pytania mogłaby nastąpić po dalszych, szczegółowych badaniach techno-
logicznych, które, jak już wspomniałem, z powodu wypożyczenia obrazu do
Warszawy nie mogły być przeze mnie wykonane. Dlatego też mimo pozy-
tywnej ekspertyzy grafologicznej jak i znalezienia podobnego monogramu
na rysunku z Windsoru, pochodzenia odkrytej sygnatury na obrazie kra-
kowskim nie można jeszcze uznać za wyjaśnione.
W tym stanie rzeczy zbadanie portretu „Damy z gronostajem" ze sta-
nowiska artystyczno-konserwatorskiego przyniosło silniejsze argumenty, prze-
mawiające za autorstwem Leonarda da Yinci. Dokładne przestudiowanie
wszystkich szczegółów obrazu oraz skontrolowanie go przy pomocy lupy
binokularnej i mikroskopu, pozwoliły na ustalenie przyczyn niejednolitego
poziomu artystycznego poszczególnych partji obrazu w jego obecnym stanie.
Jeżeli chodzi o przemalówki, o których się mówi, że zepsuły całość obrazu,
to właściwie tylko samo tło w kolorze tępej, płaskiej czerni jest tą przemalów-
ką. Poza tym występują gdzieniegdzie poprawki, jak retusze na włosach, pa-
ciorkach i innych czarnych szczegółach stroju; domalowano też światełka na
Ryc. 27. Mikrofotografia na granicy pra-
wego ramienia (pomarańczowej sukni)
i czarnego tła; czarna przemalówka tła
słabo skrakelurowana zachodzi nieco na
farbę pomarańczową.
38
mógł byc zaś domalowany w w. XIX,
gdyż wykonanie tego rodzaju fałszer-
stwa byłoby wówczas bezcelowe. Wy-
gląd farby wyklucza zresztą późne po-
chodzenie sygnatury. Wątpliwe jest
również, żeby w w. XVIII monogram
został sfałszowany w celu uzyskania
większej ceny za obraz, gdyż, jak
wspomniano już, wyzyskanoby to auto-
matycznie w czasie sprzedaży obrazu.
W obecnym stanie badań nasuycają
się więc następujące pytania, tyczące
się opisanej sygnatury: 1. czy mono-
gram na portrecie „Damy z gronosta-
jem jest współczesny z czasem wyko-
nania tego obrazu? 2. czy został z cza-
sem domalowany przez samego mistrza
na powerniksowanym już obrazie przy
użyciu farby o odmiennym pigmencie i spoiwie, jaką poprawiano też wstążki?
3. czy też w późniejszym czasie ktoś, kto wzmacniał kolorem w kilku miej-
scach wstążki nie przemalował również pierwotnej sygnatury dla lepszego jej
uwydatnienia? 4. czy wreszcie obraz w ogóle niesygnowany przez Leonarda,
nie został opatrzony sygnaturą przez jakiegoś nieznanego nam malarza, który
uzupełnił kilkoma pociągnięciami pędzla wstążki na rękawach, a który znał
widocznie podpisy Leonarda? Mógł był zaś namalować sygnaturę wiedząc,
że twórcą uzupełnionego przezeń portretu był sam Leonardo. Odpowiedź na
te pytania mogłaby nastąpić po dalszych, szczegółowych badaniach techno-
logicznych, które, jak już wspomniałem, z powodu wypożyczenia obrazu do
Warszawy nie mogły być przeze mnie wykonane. Dlatego też mimo pozy-
tywnej ekspertyzy grafologicznej jak i znalezienia podobnego monogramu
na rysunku z Windsoru, pochodzenia odkrytej sygnatury na obrazie kra-
kowskim nie można jeszcze uznać za wyjaśnione.
W tym stanie rzeczy zbadanie portretu „Damy z gronostajem" ze sta-
nowiska artystyczno-konserwatorskiego przyniosło silniejsze argumenty, prze-
mawiające za autorstwem Leonarda da Yinci. Dokładne przestudiowanie
wszystkich szczegółów obrazu oraz skontrolowanie go przy pomocy lupy
binokularnej i mikroskopu, pozwoliły na ustalenie przyczyn niejednolitego
poziomu artystycznego poszczególnych partji obrazu w jego obecnym stanie.
Jeżeli chodzi o przemalówki, o których się mówi, że zepsuły całość obrazu,
to właściwie tylko samo tło w kolorze tępej, płaskiej czerni jest tą przemalów-
ką. Poza tym występują gdzieniegdzie poprawki, jak retusze na włosach, pa-
ciorkach i innych czarnych szczegółach stroju; domalowano też światełka na
Ryc. 27. Mikrofotografia na granicy pra-
wego ramienia (pomarańczowej sukni)
i czarnego tła; czarna przemalówka tła
słabo skrakelurowana zachodzi nieco na
farbę pomarańczową.
38